Czym był i jak funkcjonował folwark pańszczyźniany?

Rosnące ceny wyrobów rzemieślniczych i przeróżnych usług, spadek wartości realnej czynszów (w XIV-XV w.), wzrost popytu na zboże zarówno w kraju, jak i poza nim, oraz koniunktura na polskie wyroby rolniczego pochodzenia na zachodzie (możliwości eksportu) zachęciły szlachtę do zakładania i organizowania folwarków.

Władza polityczna ułatwiała szlachcie narzucanie pańszczyzny, która do tej pory była jedną z kilku (trzech) form renty feudalnej. Ta sama władza pomagała w ograniczaniu mobilności chłopów, czyli ich swobody poruszania się, stopniowo przywiązując włościan do ziemi.

Pierwsze folwarki powstały w dobrach kościelnych, później na większą skalę w majątkach szlacheckich, magnackich i królewskich. Istniały aż do czasu reform uwłaszczeniowych w XIX w.