Kolonie angielskie w Ameryce Północnej
W latach 1619-1732 w Ameryce Północnej na wybrzeżu Atlantyku powstało trzynaście kolonii angielskich. Każda kólonia miała odrębny ustrój i odrębną formę rządów. Obowiązywały prawa angielskie. Administracją kierowali gubernatorzy powoływani przez króla lub kolonistów. Zgromadzenia ustawodawcze (tam gdzie istniały) miały tylko charakter doradczy.
Anglia traktowała kolonie jako bazę surowcową i rynek zbytu dla własnego przemysłu. Akt nawigacyjny z 1651 r. zabraniał przywiezienia do kolonii i wywożenia z nich towarów na innych statkach niż angielskie.
Zabraniano wytwarzania wielu towarów przemysłowych. Nakładano cła na przywożone towary, np. herbatę. Doprowadziło to do postulatów, aby podatki wprowadzono za zgodą lokalnych zgromadzeń ustawodawczych. Anglia postulaty te odrzuciła. Koloniści zastosowali bojkot towarów angielskich. Po zajściach w Bostnie w 1773 r. doszło do zbrojnej konfrontacji.
Deklaracja niepodległości i wojna
- 4 lipca 1776 r. przedstawiciele kolonii na kongresie w Filadelfii proklamowali niepodległość. Deklaracja niepodległości zapowiadała wprowadzenie ustroju republikańsko-demokratycznego.
- Wodzem naczelnym został Jerzy Waszyngton.
- W 1777 r. powstańcy odnieśli zwycięstwo pod Saratogą.
- W 1778 r. wojnę Anglii wypowiedziała Francja, a później Hiszpania i Holandia.
- W 1781 r. wojska angielskie poniosły klęskę pod Yorktown, a w 1783 r. zawarto traktat pokojowy w Wersalu, uznający niepodległość Stanów Zjednoczonych.
Konstytucja Stanów Zjednoczonych (1787)
Wśród Amerykanów ścierały się dwie koncepcje co do formy rządów w kraju:
- republikanie domagali się pełnej niezależności politycznej i administracyjnej każdego stanu,
- federaliści natomiast żądali mocnej władzy centralnej.
Konwent złożony z przedstawicieli kolonii 17 IX 1787 r. uchwalił konstytucję.
- Na jej mocy Stany Zjednoczone stały się państwem federacyjnym.
- Po raz pierwszy zastosowano podział władzy.
- Władza wykonawcza spoczywała w ręku prezydenta, wybieranego na cztery lata przez elektorów powołanych przez wyborców. Prezydent jest głową państwa i szefem rządu.
- Władza ustawodawcza spoczywała w ręku Kongresu złożonego z dwóch izb: Senatu i Izby Reprezentantów. Senatorów wybierano na sześć lat po dwu z każdego stanu. Członków Izby Reprezentantów wybierano na dwa lata, proporcjonalnie do liczby ludności. Ustawy wchodziły w życie, jeśli wyraziły na nie zgodę obie izby Kongresu i nie zawiesił ich prezydent.
- Najwyższą instancją sądową był Sąd Najwyższy. Jego członków mianował prezydent za zgodą senatu. Do Sądu należała interpretacja konstytucji i prawo zawieszania wszelkich ustaw z nią niezgodnych.
Konstytucja Stanów Zjednoczonych jest pierwszą demokratyczną, republikańską konstytucją w dziejach ludzkości. Z niewielkimi zmianami (poprawkami) obowiązuje do dziś.
Datownik
1773 – zajścia w Bostonie
4 lipca 1776 – deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej
1777 – bitwa pod Saratogą
1781 – bitwa pod Yorktown
1783 – pokój w Wersalu
1787 – uchwalenie konstytucji Stanów Zjednoczonych