Przyczyny upadku państwa polskiego

Przyczyny wewnętrzne

• Degeneracja ustroju demokracji szlacheckiej.
• Paraliż ustrojowy w postaci ubezwłasnowolnienia sejmu i króla w XVII i XVIII w.
• Fakt, że ustrojowi zabrakło elementu równowagi, który przeciwstawiłby się egoizmowi stanowemu jednej tylko grupy. Zło nie leżało jednak w samej zasadzie demokracji czy w szlachcie jako takiej.
• Rozwój polskiego feudalizmu. Stagnacja gospodarcza w wyniku złej koniunktury, wzrostu obciążeń chłopskich i wojennych zniszczeń.
• Prywata, brak szerszego horyzontu politycznego, niezrozumienie dobra wspólnego.
• Zniszczenia wojenne doprowadziły do upadku gospodarczego Polski. A to właśnie skarb stanowił w XVII i XVIII w. podstawę potęgi państwa i stanowił o jego możliwościach.

Przyczyny zewnętrzne

• Słabszy wewnętrznie kraj był mniej odporny na naciski zewnętrzne.
• Wojny i najazdy, jakie wstrząsnęły Polską w XVII w., doprowadziły do osłabienia jej pozycji na arenie międzynarodowej.
• Wzrastała potęga sąsiadów Polski, którzy wciąż ponawiali propozycje rozbioru (Prusy). Spotykały się one długo ze sprzeciwem Rosji usiłującej utrzymać w całości swój protektorat nad Polską.
• Mocarstwa zaniepokoiły próby reform w Polsce, okazało się bowiem, że nieudolny sąsiad może jednak wybić się na samodzielność – stąd decyzja pierwszego i drugiego rozbioru, pogłębiona sytuacją geopolityczną, wyjątkowo niekorzystną dla Polski (sprawy bałkańskie, a potem i rewolucja francuska).