Jest to istotne zagadnienie, dlatego że – ze względu na brak deklinacji, a raczej jej szczątkową postać – miejsce danego słowa bardzo często określa także jego funkcję w zdaniu.
- W związku z tym orzeczenie (verb) powinno stać jak najbliżej podmiotu (subject), np.:
I am going to cinema.
She has been studying French.
(Zauważ, że orzeczenie może się czasem składać z więcej niż jednego wyrazu)
- Mogą je oddzielać jedynie okoliczniki czasu wyrażające częstotliwość (takie jak often, sometimes, never, always, occasionally, rarely, seldom, usually itp.), niektóre przysłówki i takie wyrażenia jak: just, already a także: all, both, still, np.:
We often read newspapers.
Jaś sometimes likes sweets.
I really hate him.
We all like rock music.
They have already left.
She will still be watching TV.
(Zwróć uwagę, że jeżeli orzeczenie składa się z więcej niż jednego czasownika, to wyrażenia te należy wstawić po pierwszym z nich, a nie przed całym orzeczeniem).
- Przydawka (object) powinna znajdować się obok orzeczenia, mogą je oddzielać jedynie wyrażenia określające przydawkę, takie jak:
- przedimek (aritcile – a lub the),
- zaimek wskazujący (demonstrative pronoun: this, that, these, those
- lub dzierżawczy (possessive pronoun); my, your, his, her, its, our, your, their),
- przymiotnik (adjective) lub przysłówki mówiące o ilości (adverb: a lot of, many, much, enough, a great deal of, few, a few), np.:
Jan likes sweets.
I am reading a newspaper now.
I know that girl.
I love her jokes.
I need a new car.
I drink a lot of coffee.
Uwaga! Szyk ten może zostać zmieniony jedynie w przypadku strony biernej.
Następną istotną kwestią jest to, gdzie należy wstawić okoliczniki. W angielskim mamy trzy rodzaje okoliczników (adverbials): czasu (of time), miejsca (of place) i sposobu (of manner).
- Okolicznik czasu może występować w dwóch miejscach: na początku i na końcu zdania twierdzącego (w pytaniach jest zawsze na końcu, w przeczeniach przeważnie na końcu), np.:
Yesterday I went to the cinema.
I went to the cinema yesterday.
Did I go to the cinema yesterday?
I didn’t go to the cinema yesterday, ale też Yesterday I didn’t go to the cinema.
For many years I have been working for this company.
I have been working for this company for many years.
- Okoliczniki sposobu i miejsca występują zaś zawsze na końcu (po nich może wystąpić jedynie okolicznik miejsca, jeżeli nie został umieszczony na początku), np.:
Sally speaks German fluently.
We live in London.
I am sitting in a big comfortable chair right now.
Are you going home soon?
Betty is singing loudly in her room.
(Jeżeli są obydwa, to najpierw okolicznik sposobu, a następnie miejsca).
Szykiem zdania w przeczeniach i pytaniach
W przeczeniach szyk zdania nie zmienia się. We wszystkich czasach, poza Present Simple i Past Simple, dodajemy not do pierwszego z czasowników, który tworzy orzeczenie, np.:
I have not (haven’t) bought these tulips.
Our aunt will not (won’t) go to France.
W przypadku czasu Present Simple musimy użyć słowa posiłkowego do, dla Past Simple należy użyć did (jest to opisane szczegółowo w odcinkach poświęconych tym czasom), np.:
I do not (don’t) like flowers.
I did not (didn’t) go to a pub last Monday.
Pytania ogólne (zamknięte) tworzymy poprzez zamianę miejscami podmiotu i pierwszego członu orzeczenia, np.:
Have you seen the Titanic?
Will my dress have been ready by Sunday morning?
lub przy pomocy słowa posiłkowego do dla Present Simple i did dla Past Simple np.:
Do you like flowers?
Did you visit Tom on Monday?
W przypadku, gdy chcemy stworzyć pytania szczegółowe musimy na samym początku zdania pytającego (a więc takiego, w którym dokonaliśmy inwersji lub użyliśmy słowa posiłkowego do w odpowiedniej formie) wstawić pytajniki (np.: when, why, how, how much, where), np.:
When did you see the Titanic?
Where will you spend your summer holidays?
Why did you visit Tom on Monday?
How are you?
How much have you spent on this beautiful dress?
Jeżeli chcemy zapytać się o podmiot, to oczywiste jest, że musimy usunąć go z pytania (inaczej pytanie byłoby jednocześnie odpowiedzią), dlatego też wyglądać one będą po prostu jak zdania twierdzące w 3 osobie, tyle tylko, że zamiast podmiotu użyjemy pytajnika who (dla osób) lub what (dla przedmiotów):
Who are you?
Who likes flowers?
Who has broken that window in the hall?
What happened?
What is it?
Na pytania te możemy odpowiedzieć zarówno w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej:
I am a new student lub We are new students.
Sue likes flowers lub Betty and June like flowers.
I have broken that window lub The boys have broken that window.
Czasami who lub what może rozpoczynać także pytania o przydawkę a nie o podmiot i wtedy należy zastosować się do zasad inwersji lub do/did, np.:
What does Sam like?
(Co lubi Sam? podmiotem w tym zdaniu jest Sam)
Who do you, see?
(Kogo widzisz? podmiotem w tym zdaniu jest you)
W przypadku złożonych pytajników, to znaczy takich, po których mamy jeszcze przyimek modyfikujący ich znaczenie, pytania zaczynamy od pytajnika, a towarzyszący mu przyimek stawiamy na końcu, np.:
What is this book about? (O czym jest ta książka?)
Where are you from? (Skąd pochodzisz?)
What is he like? (Jaki on jest?)
Who is this book for? (Dla kogo jest ta książka?)
Należy także zapamiętać, że what może mieć dwa znaczenia: co? (jeżeli nie występuje bezpośrednio po nim rzeczownik), np.:
What do you like? (Co lubisz?)
lub jaki? (jeżeli występuje razem z rzeczownikiem), np.:
What size do you wear? (Jaki nosisz rozmiar?)
What colour are your eyes? (Jakiego koloru są twoje oczy?)
Zobacz: