Z, Ż
Zakład Pascala – Blaise Pascal, francuski filozof wieku XVII, udowodnił „opłacalność” wiary w Boga. Jego zakład opiera się na prostym rozumowaniu – skoro nie istnieje żaden sposób pozwalający na udowodnienie z całą pewnością istnienia Boga i prawdziwości zasad religii, mamy do wyboru dwie drogi: albo uznajemy, że Bóg nie istnieje i żyjemy jak nam się podoba, albo zakładamy, że istnieje i żyjemy zgodnie z Jego przykazaniami. W pierwszym wypadku, jeśli mieliśmy rację, nie tracimy i nie zyskujemy prawie
ZŁOTE MYŚLI – sentencje, aforyzmy, → „skrzydlate słowa” zaczerpnięte z dzieł znanych autorów, zawierające prawdy moralne lub pouczenia, uderzające również trafnością formy i łatwo pozostające w pamięci, chętnie cytowane przez użytkowników danego języka.
ZLOTY WIEK – wg mitologii greckiej i rzymskiej historia świata została podzielona na wiek: złoty, srebrny, spiżowy i żelazny. Najdawniejszy – złoty – „był pierwszy wiek. Była wieczna wiosna, płynęły strugi mleka i słodkiego nektaru, a złoty miód ciekł z zieleniejącego dębu…” (Owidiusz). Jest to zatem dawna, rajska epoka dobrobytu i szczęścia, czas, który minął bezpowrotnie – i w takim znaczeniu złoty wiek funkcjonuje w świadomości ludzi. Każdy kraj zresztą
ŻAGARY – grupa poetycka, działająca w latach 1931-1934 w Wilnie, w skład której wchodzili: T. Bujnicki, S. Jędrychowski, H. Dębiński, A. Rymkiewicz, J. Zagórski, A. Gołubiew, J. Putrament i… Czesław Miłosz. Często zawartość ideową twórczości grupy określa się mianem → katastrofizmu. Żagaryści, skupieni wokół pisma „Żagary” – nawiązywali do tendencji neoklasycznych, lecz także do liryki romantyzmu, i poetyki symbolizmu. Samo słowo „żagary” jest wileńskim prowincjonalizmem i oznacza „chrust, suche gałęzie”.
ŻEROMSZCZYZNA – naśladownictwo sposobu pisania, a także postaw propagowanych w prozie Stefana Żeromskiego. W stylu naśladownictwo to wyrażało się wykorzystywaniem typowych dla Żeromskiego środków pisarskich, takich jak specyficzne słownictwo, liryzm prozy, emocjonalność wypowiedzi, skłonność do przesady. Natomiast w zakresie treści – naśladowcy pisarza przejmowali typy postaci społecznikowskich, takich jak Siłaczka czy Judym, bardzo charaktery–stycznych dla powieści Żeromskiego.
ŻYWOTY ŚWIĘTYCH – patrz → hagiografia
