Miejsce akcji:
Budapeszt (stolica Węgier), plac przy tartaku.
Czas akcji:
wiosna 1889 r.
Dlaczego chłopcy walczą o Plac Broni?
Budapeszt jest wielkim miastem, ale nie ma tu zbyt wiele miejsca do zabawy. Tymczasem Plac Broni to niezabudowany skrawek ziemi, ograniczony z jednej strony drewnianym płotem, a z pozostałych stron – murami domów. Obok znajduje się tartak, a sterty desek służą chłopcom za fortece. Bywa on preriami amerykańskimi, po obiedzie węgierską pusztą, podczas deszczu morzem, w zimie biegunem północnym, jednym słowem, przyjacielem zmieniającym się na każde skinienie we wszystko, czego pragnęli.
Bohaterowie:
Związek Chłopców z Placu Broni – wszyscy jego członkowie to uczniowie czwartej klasy. Mają czerwono-zieloną chorągiew i czapki w tych samych kolorach. Ich hasło to: Hola ho! Hola ho! Wszyscy mają różne stopnie wojskowe, ale jedynym szeregowcem jest Nemeczek.
Ernest Nemeczek – syn biednego krawca. Mały, jasnowłosy chłopiec. Niepozorny, drobny i cichy. Chłopiec jest trochę strachliwy, ale w trudnej sytuacji potrafi zachować się bohatersko. To on wykrada Czerwonoskórym czerwono-zieloną chorągiewkę, to on staje w obronie swoich kolegów, gdy zarzuca się im brak bohaterstwa, to on powala Feriego Acza. Jest lojalny – nie chce przystąpić do Czerwonoskórych, i posłuszny – z pokorą słucha wszystkich rozkazów i poddaje się musztrom oraz karom. Po bitwie zostaje mianowany kapitanem. Jest dobrym przyjacielem – nie wydaje Gereba przed ojcem.
Deżo Gereb – porywczy i bardzo ambitny chłopiec. Jest trochę zazdrosny o Bokę i rywalizuje z nim. Decyduje się odejść do chłopców z Ogrodu Botanicznego, bo liczy, że tam zdobędzie lepszy stopień wojskowy. Przez nich zostaje jednak upokorzony i odrzucony. Po powrocie do chłopców z Placu Broni wykazuje się wielkim bohaterstwem w walce. Żałuje, że zdradził przyjaciół.
Janosz Boka – jest przewodniczącym Związku Chłopców z Placu Broni. Ma chłopięcą twarz, ale poważny, głęboki głos. Zwykle jest bardzo poważny – nie wykazuje ochoty do figlów, nie kłóci się. Jest uczciwy i sprawiedliwy, spokojny i rozważny – za co cenią go inni chłopcy. W kieszeni nosi kałamarz z czerwonym atramentem, który ciągle mu się rozlewa.
Inni chłopcy z Placu Broni:
Czonakosz, Czele, Weiss, Kolnay, Kende, Rychter, Barabasz, Lesik.
Czerwonoskórzy:
Feri Acz – przywódca wrogiego obozu chłopców z Ogrodu Botanicznego. Silny, wysoki i wysportowany chłopiec. Jest dzielny i honorowy. Gardzi Gerebem, bo jest zdrajcą, a ceni bohaterskiego Nemeczka. Inni chłopcy z tej grupy to bracia Pastorowie – postrach wszystkich małych chłopców, wyrośnięci i silni, rozrabiaki – oraz Wendauer i Sebenicz.
Noszą oni czerwone koszule, stąd nazwa Czerwonoskórzy, oraz czerwone czapki.
Plan wydarzeń:
1. Zwołanie zebrania na Placu.
Trzej przyjaciele, Czele, Gereb i Boka, spotykają na ulicy Czonakosza i Nemeczka. Ten ostatni opowiada o wczorajszym popołudniu, kiedy to bracia Pastorowie zabrali im kolorowe kulki do gry. Chłopcy postanawiają, że po obiedzie odbędzie się narada. Nawet Boka nie może już spokojnie patrzeć na postępki Pastorów.
2. Feri Acz na Placu Broni.
Nemeczek czeka na kolegów na Placu. Nagle na szczycie jednej z fortec spostrzega strasznego Feriego Acza – przywódcę wrogiego obozu chłopców z Ogrodu Botanicznego. Feri zabiera czerwono-zieloną chorągiewkę Związku Chłopców z Placu Broni i znika. W końcu przybywają inni chłopcy. Nemeczek opowiada o tym, co się wydarzyło.
3. Wybór Boki na przewodniczącego.
Odbywa się narada i wybory przewodniczącego. Oczywiście zostaje nim Boka (choć trzy głosy dostaje także Gereb). Nemeczek, korzystając z okazji, prosi o awans. Boka obiecuje zapłakanemu malcowi, że dostanie go, jeśli do maja będzie się dobrze sprawował. Chłopcy postanawiają walczyć o Plac.
4. Nocna wyprawa na wyspę Czerwonoskórych.
Boka, Czonakosz i Nemeczek wybierają się do Ogrodu, żeby przybić na drzewie kartkę: „Tu byli chłopcy z Placu Broni” i udowodnić w ten sposób, że są odważni i nie oddadzą Placu Broni bez walki. Przy wsiadaniu do łódki, którą mają popłynąć na wyspę, Nemeczek wpada do wody. Wśród Czerwonoskórych Nemeczek dostrzega Gereba, który opowiada, jak dostać się na Plac. Boce udaje się przybić do drzewa czerwoną kartkę, ale Czerwonoskórzy spostrzegają, że ktoś wkroczył na ich teren i ruszają w pościg. Chłopcy chronią się w oranżerii i tam Nemeczek ukrywa się w basenie. W końcu udaje im się uciec i zadowoleni wracają do domów.
5. Zakończenie działalności Związku Zbieraczy Kitu.
Weiss, Rychter, Czele, Kolnay, Barabasz, Lesik, Nemeczek zostają wyczytani przez profesora Raca i na przerwie mają się zgłosić do pokoju nauczycielskiego. Nauczyciel wypytuje ich o Związek Zbieraczy Kitu, po czym rozwiązuje go, a chłopcom udziela nagany.
6. Poznanie zdradzieckich planów Gereba.
Po południu chłopcy zbierają się na Placu, żeby przedyskutować ponowne otwarcie Związku Zbieraczy Kitu. Nemeczek nagle zauważa Gereba i podsłuchuje jego rozmowę ze Słowakiem. Gereb chce przekupić dozorcę, żeby wygonił chłopców z Placu. Nemeczek biegnie powiadomić Bokę, ale próbują go zatrzymać koledzy ze Związku. Nemeczek biegnie dalej bez słowa wyjaśnienia, dlatego chłopcy orzekają, że jest tchórzem i zdrajcą.
7. Odważny czyn Nemeczka na wyspie i przymusowa kąpiel.
Na wyspie odbywa się zebranie Czerwonoskórych. Nagle Nemeczek zeskakuje z drzewa, bo jest oburzony słowami Gereba, że wśród chłopców z Placu Broni nie ma odważnego chłopca. W ręku trzyma odzyskaną zielono-czerwoną chorągiewkę. Feri Acz jest pełen podziwu
dla Nemeczka i proponuje mu wstąpienie do Czerwonoskórych, ale
on odmawia. Karą jest przymusowa kąpiel. Gdy Nemeczek odchodzi, Feri Acz każe strażnikom zaprezentować broń. Nikt z Czerwonoskórych nie chce rozmawiać z Gerebem i ten odchodzi.
8. Przygotowania do bitwy.
Boka wywiesza odezwę, w której ostrzega chłopców przed atakiem Czerwonoskórych. Nemeczek przedstawia plan wojenny, a Boka rozdziela funkcje. Mały Ernest zostaje ogłoszony adiutantem. Chłopcy ze Związku Zbieraczy Kitu zgłaszają sprzeciw, bo uważają go za zdrajcę. Boka obiecuje, że rozwiąże tę sprawę później. Odbywają się manewry. Niespodziewanie na Placu pojawia się Gereb. Boka nie chce mu wybaczyć
– po raz pierwszy jest tak stanowczy. Potem odbywa się jeszcze zebranie Związku Zbieraczy Kitu, które przerywa wizyta ojca Gereba. Wypytuje chłopców, czy jego syn jest rzeczywiście zdrajcą. Nemeczek zaprzecza.
9. List Gereba i jego powrót na Plac Broni.
Nemeczka nie ma w szkole z powodu choroby. Pozostali chłopcy po południu zbierają się na Placu. Boka mianuje się na czas wojny generałem. Tymczasem służąca przynosi list od Gereba, w którym opisuje on, jak bardzo mu przykro, że zdradził, i jak ceni Nemeczka za to, że nie wydał go przed ojcem. Boka nakazuje naradę i chłopcy postanawiają przyjąć Gereba z powrotem.
10. Wypowiedzenie wojny przez posłów Czerwonoskórych.
Nadchodzą trzej Czerwonoskórzy z białą chorągiewką. Przyszli wypowiedzieć wojnę oraz ustalić godzinę i sposób walki. Pytają też o zdrowie Nemeczka.
11. Bitwa i bohaterski czyn Nemeczka.
Rozpoczyna się walka. Chłopcy realizują plan Boki – udają ucieczkę – a Czerwonoskórzy wpadają w zasadzkę. W pewnej chwili sytuacja wymyka się jednak spod kontroli. Wtedy pojawia się Nemeczek. Chłopiec jest bardzo chory, ale powala Acza i dzięki temu jego koledzy wygrywają. Wrogowie opuszczają plac boju, a Boka mianuje Nemeczka kapitanem. Po bardzo chorego Nemeczka przychodzi zmartwiona matka.
12. Śmierć Nemeczka.
Nemeczek jest bardzo chory. Boka odwiedza go w domu i mówi mu, że o jego zdrowie pytał również Feri Acz. Opowiada też o tym, że Czerwonoskórzy zostali przepędzeni przez dozorcę z Ogrodu Botanicznego. Chłopiec ma dużą gorączkę i majaczy. Lekarz mówi, że umrze jeszcze tej nocy. W tym czasie przychodzą do niego chłopcy ze Związku Zbieraczy Kitu z honorowym dyplomem. Nemeczek nie słyszy już ich pięknej przemowy.
13. Plany zabudowania Placu Broni.
Boka jest bardzo smutny, bo stracił przyjaciela. Na dodatek Słowak mówi mu o tym, że na Placu ma stanąć budynek.
Wypracowanie
Jak Ci się wydaje, jakie cechy charakteru piętnuje, a jakie pochwala książka Ferenca Molnára Chłopcy z Placu Broni?
Już tytuł wskazuje, że w powieści mowa o grupie i pochwala się właśnie te cechy, które ułatwiają funkcjonowanie w zespole.
Tak więc przede wszystkim promuje się lojalność, wierność i solidarność. Wzorem takiej lojalności jest, oczywiście, Nemeczek, który nie pozwala złego słowa powiedzieć na kolegów i czuje się związany z Chłopcami z Placu Broni nawet wtedy, gdy wódz konkurencyjnej grupy go wyróżnia i sam prosi o przejście do wrogiego ugrupowania czerwonych koszul. Nemeczek woli pozostać niewyróżnianym przez nikogo szeregowcem, ale lojalnym.
Jednocześnie najcięższą winą w świecie Chłopców z Placu Broni jest zdrada, jakiej dopuszcza się Gereb. Za tę zdradę zostaje wykluczony z koleżeńskiej grupy. Również ojca interesuje najbardziej, czy jego syn jest zdrajcą, czy nie. Nawet grupa Feriego Acza, która z przysługi Gereba ma konkretne korzyści, nie szanuje go tak, jak np. Feri Acz poważa szeregowca Nemeczka.
Pochwala się w powieści także… szacunek dla wroga i uczciwość w walce. Żadna z grup nie chce osiągać korzyści bez walki, a próbę przekupienia strażnika przez Gereba dowództwo czerwonych koszul przyjmuje z niesmakiem.
I chłopcy z Placu Broni, i Czerwonoskórzy w pewien sposób szanują przeciwnika. Boka, wzór dobrego kolegi i wodza, oddaje sprawiedliwość wodzowi wrogiej grupy i przyznaje, że Feri Acz walczył dzielnie. Z kolei ów groźny wódz sam prosi Nemeczka, by przystąpił do Czerwonoskórych i nazywa go odważnym.
Potępiona zostaje natomiast w powieści poza zdradą także niezgoda, skłonność do kłótni i nadmierna ambicja. Gereb chciałby być wodzem, i to doprowadza go do przejścia na stronę wroga. W Związku Kitowców dzieje się źle, bo poszczególni jego członkowie rywalizują o miejsce w grupie. Przez swoje sprzeczki nie zdążają na czas z przeprosinami dla Nemeczka.
Wartości promowane w Chłopcach z Placu Broni to: solidarność, wierność, lojalność, koleżeństwo, odwaga i szacunek dla wroga. Warto kierować się nimi nie tylko w dzieciństwie. Aktualne są nie tylko na budapeszteńskim placu…
Opisz ojca wybranego bohatera Chłopców z Placu Broni.
Charakterystyka ojca Gereba
Ojciec Gereba był eleganckim, starszym panem w okularach, z bródką. Chodził w płaszczu i nosił kapelusz. Był raczej zamożny, bo stać go było nawet na służącą i prezenty dla syna, na co absolutnie nie mógł sobie pozwolić np. ojciec Nemeczka. Wyglądał na dobrego człowieka. Poznajemy go, gdy przybywa na Plac, by zapytać kolegów syna, czy faktycznie Gereb jest zdrajcą.
Tata Gereba był człowiekiem troskliwym. Świadczy o tym fakt, że martwił się o syna, który płakał po przyjściu do domu. Cechowała go też uczciwość i sprawiedliwość: chciał poznać prawdę i przyszedł specjalnie na Plac Broni, by sprawdzić, czy jego syn zdradził przyjaciół. Była to dla niego kwestia nader ważna, co świadczy o tym, że za istotne uważał problemy moralne i zwyczajną ludzką uczciwość.
Myślał dobrze o swym synu i był gotów go bronić – gdy Nemeczek nie potwierdził, że Gereb jest zdrajcą, bardzo się ucieszył. Był hojny i kochał swego syna. Gdy dowiedział się, że to uczciwe dziecko, kupił mu prezent, drogą książkę.
Był też jednak surowy – gdy książka zaginęła, ukarał syna niepodaniem mu obiadu.
Ojciec Gereba to przykład człowieka impulsywnego i działającego pod wpływem emocji, choć także hojnego i mającego poczucie sprawiedliwości.
Zobacz: