Czas akcji:
„Dawno, dawno temu, w czas dla świata spokojny, gdy mniej na nim było zgiełku”.
Trwa okrągły rok. Wyprawa zaczęła się na początku maja, pierwszego dnia zimy wędrowcy docierają do góry smoka, hobbit wraca do Pagórka w czerwcu.
Miejsce akcji:
Hobbiton i Dzikie Kraje. Krainy fantastyczne, stworzone przez Tolkiena.
Narracja
Narrator – bajarz, nieustannie wtrąca się do opowiadanej fabuły, komentuje zachowania bohaterów, tłumaczy czytelnikowi niektóre wątki. Wybiega w przyszłość, np. „nieraz jeszcze Bilbo miał tęsknić do swojej norki” lub zwraca się bezpośrednio do czytelnika, aby mu coś wyjaśnić: „przypominacie sobie chyba, że nawet hobbitowi utkwiły w pamięci magiczne fajerwerki, które czarodziej urządzał u Starego Tuka na zabawach w noc sobótki”.
Gatunek literacki
Powieść fantasy, czyli należąca do fantastyki baśniowej (w przeciwieństwie do science fiction, fantastyki naukowej). Charakterystyczne cechy:
- występowanie postaci baśniowych,
- motyw wędrówki lub poszukiwania skarbu, magicznego przedmiotu,
- posługiwanie się magią przez niektórych bohaterów,
- wyraźne rozgraniczenie na złe i dobre rasy, gatunki istot.
Co jest najważniejsze?
Czytelnik musi uwierzyć w istnienie świata stworzonego przez autora. W przeciwnym razie powieści fantasy nie mają sensu.
Zagadnienia
Świat Tolkiena
Smoki, gobliny, elfy i trolle. To postacie rodem z baśni i legend. Ale w utworach Tolkiena zyskują nowe znaczenie. Tytułowy bohater w niczym nie przypomina dzielnego rycerza zmagającego się ze smokiem. Wręcz przeciwnie, Bilbo wielokrotnie przyznaje, że najwyżej ceni sobie zacisze swojej norki i smaczny podwieczorek. Krasnoludy, chociaż wzbudzają sympatię, mają bardzo wiele złych cech. Są chciwe, podstępne. Wykorzystują Bilba i wcale się z tym nie kryją. Ludzie (oprócz Barda) są tchórzliwi i nie odgrywają większej roli w powieści. O wiele ważniejsze dla fabuły powieści są istoty fantastyczne. Świat Tolkiena jest przemyślany w najdrobniejszych szczegółach (dokładne opisy postaci i miejsc, np. domku Bilba). A w opowieści o wędrówce Bilba nie chodzi jedynie o ukazanie dziwacznych stworów i ogromnego skarbu. Główną myślą jest próba, jaką przechodzi hobbit i krasnoludy. Nie ma wątpliwości, Bilbo w chwili powrotu do domu w niczym nie przypomina tchórzliwego i wygodnickiego hobbita sprzed roku.
Motyw wędrówki
Dobrze znany w literaturze. Wędrował Odyseusz, Guliwer, Don Kichot, Mały Książę. W czasie podróży bohater jest ukazywany w ciągle nowych sytuacjach i dzięki temu za każdym razem prezentowany jest w nowym świetle. Z hobbitem jest podobnie. Na szlaku pojawiają się niebezpieczeństwa. Bilbo zmuszony zostaje do wykazania się odwagą, sprytem. Poświęca się dla towarzyszy. Odkrywa, że w życiu liczą się nie tylko wygody i spokój. Czasem trzeba przeżyć coś strasznego, aby później móc docenić… przytulną norkę. I jeszcze jedno. Wędrówka bohatera to najlepszy sposób na ukazanie jakiejś krainy i jej mieszkańców. Podróżując razem z hobbitem, poznajemy gobliny, elfy i trolle. Nie mielibyśmy tej możliwości, gdyby Bilbo pozostał w Hobbitonie.Ten sam motyw Tolkien wykorzystał także we Władcy Pierścieni.
Walka dobra ze złem
Motyw charakterystyczny dla baśni. Ale żeby nie było tak łatwo, Tolkien trochę skomplikował sytuację. Bo który z bohaterów jest w pełni pozytywny? Hobbit. Gandalf. Ale już nie krasnoludy. Wcale nie kryją się z tym, że chcą wykorzystać Bilba i nie mają zamiaru nadstawiać za niego karku. Zależy im na skarbie i z nikim nie chcą się nim dzielić. Nawet z elfami i ludźmi, którzy również mają prawa do bogactw zagrabionych przez Smauga. A źli bohaterowie? Tych łatwiej wskazać – smok, gobliny, trolle, pająki. Źli są ci, którzy czyhają na życie naszych podróżników.
Bohaterowie
Bilbo Baggins – pięćdziesięcioletni hobbit, zamożny i szanowany przez sąsiadów. Pewnego dnia całkiem niespodziewanie i wbrew zwyczajom hobbitów wyrusza na niebezpieczną wyprawę. Bilbo wcale nie jest typem mężnego odkrywcy. Wielokrotnie podczas wyprawy boi się i marzy o powrocie. Ale w trudnych sytuacjach zawsze zachowuje zimną krew i nigdy nie opuszcza przyjaciół w potrzebie. To raczej typ domatora. Lubi dobrze zjeść i odpocząć w swojej zacisznej norce.
Gandalf – tajemniczy czarodziej, wspierający krasnoludów w ich wyprawie. To on wskazał hobbita jako doskonałego włamywacza. Posiada ogromną wiedzę, potrafi przewidzieć przyszłość. Opuścił krasnoludów, wiedząc, że nadszedł czas, aby sami zmagali się z niebezpieczeństwami.
Krasnoludy – Dori, Nori, Ori, Oin, Gloin, Fili, Kili, Bombur, Bifur, Bofur, Dwalin, Balin i najważniejszy Thorin Dębowa Tarcza. Trzynastu krasnoludów zdecydowanych odebrać skarb zagrabiony przez okrutnego smoka. Najsympatyczniejszy z tej drużyny jest Balin. I chyba tylko on autentycznie zaprzyjaźnia się z hobbitem.
Elrond – potomek dawnych elfów. Bohaterski, szlachetny, bardzo mądry. To on wyjaśnił krasnoludom znaczenie tajemniczych run na mapie Throra. Dolina Rivendell, gdzie mieszka Elrond, ma niezwykłą moc. Każdy czuje się tam szczęśliwy.
Bard – to on zabił Smauga. Ale udało mu się to tylko dzięki pomocy drozda i pośrednio hobbita. Bard jest człowiekiem, mieszkańcem Miasta na Jeziorze.
Gollum – Jest przedziwnym stworem, samotnikiem zamieszkującym podziemne jezioro w Mglistych Górach. Prowadzi z Bilbem pojedynek na zagadki. To Gollum był wcześniej właścicielem magicznego pierścienia. Jest przebiegły, złośliwy, przerażający. Ale Gollum wzbudza też współczucie, bo jest bardzo samotny.
Beorn – pół człowiek, pół niedźwiedź. Udziela gościny krasnoludom po przeprawie z goblinami. Typ ekologa. Okrutny dla wrogów, dobry dla przyjaciół. Przyczynił się do zwycięstwa nad goblinami w bitwie pod Górą.
n Smaug – smok zamieszkujący Samotną Górę. Jak każdy smok (przynajmniej u Tolkiena) kocha bogactwo, jest mądry i okrutny.
A także:
Gobliny – gatunek zamieszkujący Góry Mgliste. Prymitywni i okrutni, prowadzą wojnę ze wszystkimi innymi stworzeniami (poza wilkami).
Trolle – prymitywne i głupie olbrzymy, zabijające wszystko, co im wejdzie w drogę. Światło słoneczne jest dla nich zabójcze. Jeżeli przed nastaniem dnia nie zdążą się skryć pod ziemią, zostaną zamienione w kamień. Ten właśnie sposób wykorzystuje Gandalf.
Elfy – radosny lud. Lubią śpiew i wino. Piękne, zawsze młode. Chętnie otaczają się drogimi przedmiotami, dlatego Król Elfów wyrusza pod Górę Smauga, aby po śmierci okrutnego smoka przejąć część jego bogactw.
Orły – wielkie, dumne ptaki zamieszkujące Góry Mgliste. Pomagają krasnoludom uciec przed goblinami. Robią to z wdzięczności dla Gandalfa, który przed laty wyleczył Wodza Orłów. Biorą udział w bitwie pięciu armii.
Wilki (wargowie) – sprzymierzeńcy goblinów. Okrutne i głupie bestie.
Pająki – paskudne stworzenia zamieszkujące Mroczną Puszczę.
Ludzie – właściwie znamy tylko jednego – łucznika Barda. Pozostali mieszkańcy Miasta na Jeziorze niczym szczególnym się nie wyróżniają, a ich władca jest tchórzliwy i chytry.
Tam i z powrotem. Wędrówka Bilba Bagginsa
1. Czternasty członek drużyny
Zupełnie niespodziewanie w domku hobbita pojawia się czarodziej Gandalf, a w ślad za nim trzynaście krasnoludów pod dowództwem Thorina. Bilbo wbrew własnej woli zostaje przyłączony do drużyny w funkcji włamywacza (hobbity potrafią bezszelestnie się poruszać). Drugi powód to feralna liczba trzynaście. Potrzebny był czternasty członek drużyny, aby wyprawa mogła zakończyć się sukcesem.
2. Przeprawa z trollami
Pierwsze niebezpieczeństwo i wpadka Bilba. Chciał udowodnić krasnoludom, że zasługuje na miano dobrego włamywacza. I został złapany przez głodne trolle. Podobny los spotkał wszystkie krasnoludy. Wylądowali w workach i mieli stać się przekąską trolli. Na szczęście w dobrym momencie pojawił się Gandalf i podstępem zniszczył trolle.
3. Ostatni przyjazny dom
Dolina Rivendell zamieszkała przez elfy. To miejsce, którego nikt nie chce opuszczać.
4. Gobliny
Gobliny są zaciekłymi wrogami krasnoludów. Nic dziwnego, że ucieszyły się, gdy gromada bezbronnych, zmęczonych krasnoludów wpadła im w ręce. Jedynie sprawna pomoc Gandalfa uratowała drużynę Thorina. To pierwsza poważna potyczka wędrowców.
5. Gollum
Bardzo ważny moment nie tylko dla powieści, ale i dla całej trylogii Tolkiena. Bilbo znalazł w podziemiach magiczny pierścień, zapewniający niewidzialność. Turniej zagadek z Gollumem to jedna z lepszych scen.
6. Orły
Krasnoludy uciekły z jaskiń Gór Mglistych, ale w ślad za nimi wyruszył pościg goblinów rozwścieczonych zabiciem Wielkiego Goblina. Sprzymierzone z goblinami wilki osaczają grupę wędrowców. W ostatnim momencie pojawiają się wielkie orły i ratują wędrowców z opresji.
7. Beorn
Pozornie dziki i niedostępny Beorn udziela pomocy wędrowcom. To ostatnie spokojne miejsce przed Mroczną Puszczą. Beorn okaże się również pomocny w decydującej bitwie pod górą Smauga. Gandalf opuszcza drużynę – jego zadanie skończone.
8. Mroczna Puszcza
Miejsce brzydkie i nieprzyjemne. Nie dociera tu światło słońca, woda w rzekach jest zatruta, dookoła czają się ohydne pająki. Bombur przez pomyłkę napił się zaklętej wody i zapadł w śpiączkę. Krasnoludy zostały schwytane przez pająki. Hobbit dzięki swemu pierścieniowi (i zadziwiającej odwadze) pokonał paskudne stwory i uwolnił towarzyszy.
9. Pałac elfów
Z deszczu pod rynnę. Oswobodzone z łap pająków krasnoludy wpadają w zasadzkę leśnych elfów i trafiają do więzienia w Pałacu Króla Elfów. Niewidzialny Bilbo uwalnia więźniów, pakując ich do beczek i spławiając rzeką.
10. Samotna Góra
Drużyna dotarła do celu podróży. Ale przed nimi najtrudniejsze zadanie – pokonanie Smauga. I oczywiście to Bilbo zostaje wysłany na przeszpiegi. Z duszą na ramieniu zbliża się do legowiska olbrzyma. Rozwścieczony smok słusznie przypuszcza, że krasnoludom sprzyjają ludzie z Miasta na Jeziorze. Atakuje Miasto. W ostatniej chwili pojawia się drozd, który usłyszał opowieść Bilba o słabym punkcie smoka. Ptak zdradza tę informację Bardowi i ten jednym strzałem zabija Smauga.
11. Zdrada
Zabicie smoka to nie koniec problemów, bo okazuje się, że nie tylko krasnoludy mają prawo do skarbu. Rozpoczyna się spór między krasnoludami, ludźmi i elfami. Kto ma rację? Niestety, nie krasnoludy. Powinni uwzględnić prawa innych istot. W końcu to Bard zabił smoka. I dlatego właśnie Bilbo decyduje się zdradzić towarzyszy. Przechodzi do obozu ludzi i przekazuje Bardowi niezwykły argument przetargowy – Arcyklejnot Thraina. Decyzję hobbita popiera Gandalf, który niespodziewanie pojawia się pod górą.
12. Bitwa
Sytuacja się komplikuje. Nadchodzi armia krasnoludów wezwanych przez Thorina. Z drugiej strony nadciągają gobliny chcące pomścić śmierć Wielkiego Goblina. Wraz z goblinami przybywają dzikie wilki. Skłóceni ludzie i krasnoludy muszą się zjednoczyć przeciwko siłom zła. Rozpoczyna się bitwa pięciu armii (elfy, ludzie, krasnoludy, a po drugiej stronie gobliny i wilki). Z pomocą nadlatują Wielkie Orły. Bitwa jest wygrana. Thorin umiera, ale przed śmiercią przebacza hobbitowi zdradę. Skarby zostają sprawiedliwie podzielone.
13. Powrót
Krasnoludy pozostały na Samotnej Górze. Hobbit z Gandalfem wracają do domu. Spokojnie docierają aż do Hobbitonu. Tu jednak Bilba czeka niespodzianka. Okazuje się, że został uznany za zmarłego, a jego rzeczy właśnie zostały wystawione na licytację. Część bogactw przyniesionych z Samotnej Góry Bilbo musi przeznaczyć na odkupienie własnych rzeczy. Mimo to jest szczęśliwy. Może spokojnie zaszyć się w swej przytulnej norce.
Wypracowanie
https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/praca-domowa-jezyk-polski/co-decyduje-o-popularnosci-pisarstwa-tolkiena-akcja-nastroj-jezyk-inne-elementy-jakie
Zobacz: