Najtrudniej pisać o sobie samym, prawda? Więc już teraz zastanów się, jakim jesteś Polakiem. Spójrz krytycznie, bez emocji na Polskę. Czy mamy jakieś wady? Z pewnością. A jakie są nasze zalety? Czym możemy pochwalić się przed innymi narodami? Nie chodzi o dane geograficzne, bogactwa naturalne. Na teście humanistycznym będziesz musiał wypowiedzieć się na temat kultury, tradycji, historii Polski. To nie jest łatwe zdanie.

 

Jaka jest polska kultura?

  • Być może, nie jesteśmy tak pracowici i porządni jak Niemcy czy Szwajcarzy, ale z pewnością wśród Polaków nie brakuje zdolnych i cenionych ludzi. Nasi specjaliści cenieni są w wielu krajach.
  • Współcześni Polacy, o których usłyszał świat – papież Jan Paweł II, Lech Wałęsa, nobliści Czesław Miłosz i Wisława Szymborska, reżyserzy Roman Polański, Andrzej Wajda i najlepszy sportowiec Adam Małysz. W historii: Mikołaj Kopernik, Fryderyk Szopen, Adam Mickiewicz, Henryk Sienkiewicz.
  • Lubimy nasz folklor i chętnie się nim szczycimy – przykład: popularne są zespoły grające muzykę wywodzącą się z folkloru (Golec uOrkiestra, Brathanki), a gości z zagranicy chętnie częstujemy oscypkami, smalcem, bigosem.
  • O tym, że Polacy są patriotami, nikogo nie trzeba przekonywać. Odważnie walczyliśmy w wielu wojnach obronnych, wszczynaliśmy powstania narodowe przeciwko zaborcom i okupantom. Rocznica odzyskania niepodległości i rocznica uchwalenia bardzo postępowej Konstytucji 3 maja to najważniejsze święta państwowe.

 

Bohaterowie, o których powinieneś pamiętać:

  • Józef Skawiński (Latarnik) – polski emigrant, tułacz. Przez kilkadziesiąt lat próbował ułożyć sobie życie z dala od ojczyzny. Pod wpływem lektury Pana Tadeusza wspomnienia o kraju na nowo ożyły.
  • Jacek Soplica (Pan Tadeusz) – popełnił poważny błąd – zabił człowieka. Został oskarżony o zdradę ojczyzny. Aby odpokutować swoją winę, staje się skromnym zakonnikiem i politycznym emisariuszem. Przygotowuje powstanie narodowe, które miało wzmocnić marsz Napoleona na Moskwę.
  • Andrzej Radek, Marcin Borowicz, Bernard Zygier (Syzyfowe prace) – uczniowie klerykowskiego gimnazjum, przeciwstawiali się rusyfikatorom.

 

Niezbędne dzieła literackie:

Pan Tadeusz – epopeja narodowa. Nie przywołać tego dzieła w wypracowaniu o Polsce i polskiej tradycji, to po prostu wstyd. Uwaga! Wyjaśniamy drobną nieścisłość! Pan Tadeusz to dzieło polskie, polska epopeja narodowa. A dlaczego rozpoczyna się słowami „Litwo! Ojczyzno moja”, dlaczego akcja toczy się na Litwie? Bo przez wiele lat Polska i Litwa były jednym organizmem państwowym, tworzyły Rzeczpospolitą Obojga Narodów.

Testament mój – przepiękny wiersz Juliusza Słowackiego, wyznanie romantycznego poety, który cierpi z powodu niewoli ojczyzny.

Syzyfowe prace – opowieść o gimnazjalistach, którzy przeciwstawili się rosyjskim zaborcom.

Echa leśne – nowela Stefana Żeromskiego opowiada o powstaniu styczniowym. Rymwid porzucił służbę w carskim wojsku i przystąpił do oddziału powstańczego. Czy zachował się jak zdrajca, czy jak bohater? To właśnie główny problem noweli.

A filmy?

  • Przedwiośnie Filipa Bajona – trudny temat: odbudowa młodego państwa polskiego po wielu latach zaborów.
  • Trylogia Jerzego Hoffmana – czyli ekranizacja powieści historycznych Henryka Sienkiewicza. Każda z części Trylogii opowiada o ważnym momencie w historii Polski.

 

Jaki może być temat wypracowania egzaminacyjnego?

  • W liście do rówieśnika z innego kraju opisz swoją ojczyznę.
    Możesz opisać piękno polskiego krajobrazu, najsłynniejsze zabytki i miejsca godne zobaczenia. Ale możesz też – i taka praca z pewnością zostanie wyżej oceniona – pisać o tym, jacy są Polacy, czym się szczycą, o czym marzą, jak widzą swoją przyszłość. Nie bój się podjęcia takiego wyzwania. Jesteś przecież Polakiem. Ale uważaj – praca nie może stać się autoportretem! Tematem jest ojczyzna, a Ty jesteś jej reprezentantem.
  • „Nie zrozumie Polski ten, kto nie wsłuchuje się w głos polskiej literatury”. Jak rozumiesz słowa Adama Michnika?
    Słowa nie są trudne do zrozumienia. Chodzi o to, że polskość, nasza tradycja, kultura jest zawarta w polskiej literaturze. I trudno się nie zgodzić z tym stwierdzeniem. Przecież zastanawiając się nad tym, jaka jest Polska, informacji poszukujemy głównie w literaturze. Którego z pisarzy i jakie dzieło możesz przywołać w pracy? Kochanowski, Mickiewicz, Sienkiewicz, Żeromski. Szymborska, Miłosz, Herbert. Wielkie postacie, wielkie dzieła.

 

Cytaty:

  • „A to Polska właśnie” – tak powiedział Poeta do Panny Młodej w Weselu Stanisława Wyspiańskiego. Co jest tą Polską? Serce każdego z nas.
  • „Jeszcze Polska nie zginęła” – pierwsze słowa hymnu polskiego.
  • „Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród” – słowa Roty (czyli inaczej przysięgi) Marii Konopnickiej

Uwaga!
Motyw Europy – związany przecież z Polską – omawialiśmy w Victorze 6/2003!