Atutem pracy egzaminacyjnej jest, jeśli coś się w niej dzieje. Wartka akcja, ciekawe wydarzenia, napięcie. Jak przedstawić wydarzenia w różnych formach wypowiedzi, jak sprawić, żeby praca była poprawna i ciekawa?

Zwróć uwagę na tematy

(takie mogą pojawić się na egzaminie gimnazjalnym)

  1. Opisz swój najdziwniejszy dzień.
  2. Są chwile, których nie można zapomnieć. W liście do przyjaciela opisz jedną z takich chwil.
  3. To było niezwykłe przeżycie. Kartka z pamiętnika.
  4. Zdarzają się chwile niezwykłe, które zmieniają całe życie. Przedstaw wydarzenie, które zmieniło życie wybranego przez Ciebie bohatera literackiego.
  5. Byłem tam. Widziałem. Muszę o tym opowiedzieć. Reportaż.
  6. Sprawozdanie ze spotkania z bohaterem literackim.
  7. Wydarzenie, które wpłynęło na losy świata. Wspomnienie uczestnika.

Co łączy te tematy?
Najważniejsze jest wydarzenie. Musi się coś dziać, musi być ciekawie. W większości tych tematów liczy się też, aby przedstawione wydarzenie było niezwykłe, niecodzienne. Egzaminatorzy będą oceniali wybór wydarzenia oraz to, w jaki sposób je przedstawisz.

 

Kto jest bohaterem opisanych przez Ciebie wydarzeń?

To jest zasugerowane w temacie. Np.

  • Zdarzają się chwile niezwykłe, które zmieniają całe życie. Przedstaw wydarzenie, które zmieniło życie wybranego przez Ciebie bohatera literackiego. – bohaterem jest postać literacka.
  • Byłem tam. Widziałem. Muszę o tym opowiedzieć. Reportaż. – bohaterem jesteś Ty lub wymyślona przez Ciebie postać.

Jeśli bohaterem masz być Ty

  • Nie ubarwiaj. Opisujesz wydarzenie szkolne, nie rozpędzaj się zanadto i nie pisz, że w szkole pojawili się kosmici.
  • Nie fantazjuj. Nikt nie uwierzy w to, że sam jeden uratowałeś pięć osób z płonącego domu albo obezwładniłeś porywacza autobusu. Ale na pewno uwierzą, że zaopiekowałeś się bezdomnym psem lub pomogłeś niepełnosprawnej sąsiadce.

Jesteś nastolatkiem i przedstaw wydarzenie, w którym mógł uczestniczyć nastolatek.

Jeśli bohaterem ma być bohater literacki lub bohater tekstu źródłowego przytoczonego w teście

  • Udowodnij, że masz wiedzę na temat bohatera lektury – wybierz takiego, o którym wiesz naprawdę sporo.
  • W tekstach źródłowych przytoczonych w teście kryją się zazwyczaj wszystkie potrzebne informacje. Uważnie przeczytaj tekst, uporządkuj informacje – kim jest bohater, czego dokonał, jakie są cechy jego charakteru.

Jeśli bohaterem ma być wymyślona przez Ciebie postać

  • Tu masz największe pole do popisu. Pamiętaj jednak, że w Twojej pracy ważniejsze ma być wydarzenie, nie bohater. Nie rozpędzaj się więc z charakterystyką. Dwa, trzy zdania na temat bohatera w zupełności wystarczą.

Poćwicz różne sposoby przedstawiania wydarzeń. Z pewnością przyda Ci się to na egzaminie gimnazjalnym.

O opisanie wydarzenia możesz zostać poproszony, jeżeli tematem przewodnim testu egzaminacyjnego będzie:

  • podróż,
  • odkrycia geograficzne,
  • życie ludzkie,
  • historia, uczucia,
  • rodzina, dom,
  • szkoła,
  • zwierzęta

Oczywiście, to nie wszystkie możliwe tematy.

W jakich formach wypowiedzi można przedstawiać wydarzenia?

  • opis sytuacji
  • sprawozdanie
  • reportaż
  • list
  • pamiętnik
  • opowiadanie
  • plan
  • protokół

A w jakich na pewno nie?

  • zaproszenie
  • dedykacja
  • ogłoszenie
  • podanie

 

Porównajmy to samo wydarzenie w różnych formach

  • Bohaterowie: kierowca samochodu i uczeń gimnazjum.
  • Miejsce wydarzenia: ulica niedaleko szkoły.
  • Czas wydarzenia: wtorek, godzina 15.00.
  • Co się stało: chłopiec przebiegał przez jezdnię i potrącił go samochód.

Sprawozdanie – jesteś świadkiem wydarzenia, dostarczasz dokładnych, sprawdzonych informacji. W sprawozdaniu może pojawić się słownictwo oceniające, nacechowane emocjonalnie. Nie ma tu jednak miejsca na wykrzyknienia typu ach! i och!

W ostatni wtorek niedaleko naszej szkoły zdarzył się wypadek. Uczeń pierwszej klasy gimnazjum nieostrożnie wybiegł na jezdnię i wpadł pod nadjeżdżający samochód. Na szczęście, kierowca poloneza nie jechał zbyt szybko i tylko dzięki temu nie wydarzyła się tragedia. Po dwudziestu minutach nadjechało pogotowie i zabrało nieprzytomnego ucznia do szpitala. Następnego dnia dowiedzieliśmy się, że nasz kolega czuje się już lepiej i za kilka tygodni wróci do szkoły.

Pamiętnik – piszesz go dla siebie. To zapis Twoich przeżyć i przemyśleń.

Wtorek, 22 października
Zastanawiam się, jak można być tak głupim. Wyraźnie to widziałam. Chłopak w czerwonej kurtce, chyba chodzi do pierwszej klasy. Na pewno jest z naszej szkoły. Biegł, nie rozglądając się wokół. Może go ktoś gonił? Może bał się spóźnić do domu? Nieważne, nic nie usprawiedliwia takiej głupoty. Wpadł na jezdnię. Usłyszałam tylko, jak zapiszczały opony, potem głuche uderzenie. Żadnego krzyku, nic. Z poloneza wysiadł kierowca, starszy człowiek. Nie wierzę, żeby jechał zbyt szybko.

List – bardzo przyjemna forma. Pomyśl tylko, do kogo piszesz list. Byłeś świadkiem wypadku? Napisz, jakie to zrobiło na Tobie wrażenie.

Nie uwierzysz, Dziadku, co ja dziś widziałem. Chłopak z mojej szkoły, chyba chodzi do pierwszej klasy, wpadł pod samochód. To nie była wina kierowcy. Starszy pan, jechał spokojnie, aż tu nagle wybiegł na ulicę ten chłopak. Serce podskoczyło mi do gardła. Nigdy czegoś tak strasznego nie widziałem.

Reportaż – piszesz tak, jakbyś na żywo relacjonował wydarzenie. Nie wiesz, co stanie się za chwilę, jak rozwinie się sytuacja. Może będziesz musiał uciekać lub bronić się? Jesteś pełen emocji – daj temu wyraz w swojej pracy.

Zwyczajna ulica. Grupki wracających ze szkoły gimnazjalistów. Śmiechy, okrzyki. Tak jest tu każdego dnia. I nagle pisk opon, głuche uderzenie i czyjś przerażony krzyk. Co się stało? Z czerwonego poloneza wysiada starszy człowiek i łapie się za głowę:
– Wybiegł tak szybko… Ludzie, widzieliście! Robiłem, co mogłem!
– To chłopak z pierwszej! Ja go znam! – woła jeden z uczniów. Wokół samochodu zebrała się już grupka gapiów. Ktoś z komórki wzywa pogotowie. Nikt nie wie, co robić.

Opowiadanie – spokojniejsze od reportażu, ale bardziej nasycone emocjami niż sprawozdanie. Śmiało możesz uczynić się narratorem opowiadania.

Szedłem spokojnie do domu. Miałem właśnie przejść przez jezdnię, kiedy minął mnie niewysoki chłopak. Biegł, nie zwracając na nic uwagi.
– Uważaj! – krzyknąłem.
Niestety, za późno. Czerwony polonez, który pojawił się zza zakrętu, nie zdążył wyhamować. Usłyszałem tylko pisk opon i głuche uderzenie. Z przerażenia zamknąłem oczy. Chyba nawet coś krzyknąłem.

Opis sytuacji – to opis dynamiczny. Stosuj dużo wyrazów oznaczających ruch, działanie, wyrażeń przyimkowych określających położenie osób i rzeczy. Uwaga! Twoje emocje muszą być na wodzy!

Po chodniku biegnie chłopak i nagle wbiega na jezdnię. W tym samym momencie zza zakrętu pojawia się samochód – czerwony polonez. Nie jedzie zbyt szybko, ale odległość między nim a chłopcem jest zbyt mała, aby kierowca zdążył wyhamować. Słychać pisk opon. Za późno. Chłopak wpada na maskę samochodu, a chwilę później już bezwładnie leży na asfalcie. Dookoła zbierają się ludzie. Są zszokowani.

Protokół – zazwyczaj dotyczy jakiegoś zebrania, posiedzenia. Ale tym razem sporządzimy protokół na wzór policyjnego. Bo nasze wydarzenie z pewnością nie przypomina zebrania.

Dnia 22 października 2002 roku o godzinie 15.00 na ulicy Poprzecznej miał miejsce groźny wypadek samochodowy. Kierowca samochodu osobowego marki Polonez potrącił kilkunastoletniego chłopca. Ofiara wypadku jest uczniem pobliskiego gimnazjum. W krwi kierowcy nie stwierdzono obecności alkoholu. Prawdopodobnie przyczyną wypadku była nieostrożność ucznia.

Plan – najbardziej szkolna i nie da się ukryć, sztywna forma wypowiedzi. Punkty wprowadzają kolejne wydarzenia.

1. Powrót ze szkoły.
2. Wbiegnięcie chłopca na jezdnię.
3. Pojawienie się czerwonego poloneza.
4. Wypadek.
5. Wezwanie pogotowia.
6. Przyjazd karetki.