Opis scenografii do II cz. Dziadów
Dekoracja w spektaklu II części Dziadów odtwarza wystrój starej przycmentarnej kaplicy.
Wszystkie sceny rozgrywają się właśnie w tej dekoracji. Wnętrze kaplicy można odtworzyć, stawiając na scenie tekturowe lub drewniane ciemne ściany – kaplica stanowi zamkniętą przestrzeń. Konieczne drzwi, na polecenie Guślarza zamykane, okna zasłaniane kotarami w pierwszej scenie. Zasłony mogą być zniszczone, nieefektowne, wykonane z jakiegoś starego płótna.
Na ścianach wiszą symbole religijne, zgaszone lampki (w glinianych świecznikach).
Scena jest ciemna, tylko na wypowiadającą się postać (przeważnie Guślarza) pada snop światła.
W centralnej części sceny znajduje się trumna (najlepiej prosta, ciemna, drewniana), w rogu można umieścić drewniany stolik, na którym znajdują się rekwizyty konieczne do odtwarzania kolejnych scen („jadło, napitek”, ziarna gorczycy). Jedzenie – koniecznie proste: kasza, ziemniaki, kawałki mięsa – może leżeć w glinianych, nieforemnych naczyniach.
Konieczne rekwizyty to krzyż – najlepiej prosty, drewniany, w rękach Guślarza.
Ubrani w płócienne stroje ludzie (kobiety w chustkach) mogą trzymać w rękach kaganki, świece, lampki, koniecznie zgaszone; mogą mieć krzyże na szyjach. Ktoś ze zgromadzonych trzyma w rękach garść kądzieli (lniane, konopne lub wełniane włókna, przygotowane do przędzenia).
Guślarz trzyma zapalniczkę ukrytą w jakiejś prymitywnej hubce do krzesania, tak by z przejętej przez niego od kogoś z ludu kądzieli mógł buchnąć płomień.
Na ścianach kaplicy wiszą wianki z ziół, gałązki choiny.
Wnętrze może wypełniać lekka woń lasu, spalenizny, kadzidła. Słychać szum drzew i szelest liści, a nawet co jakiś czas dochodzące zza okna jęki. Za szybkami poruszają się lekko trzaskające gałązki, na szybkach błyskają co jakiś czas światełka.
Ważne, by wnętrze sprawiało wrażenie poważnego, smutnego, by na scenie panował nastrój dostojeństwa, a nawet patosu. Chodzi o to, by widz miał wrażenie uczestnictwa w obrzędzie, misterium, wrażenie tajemnicy i by – jak uczestnicy pradawnych dziadów – trochę się bał.
Gdzie szukać materiału do opisu scenografii?
- W didaskaliach, czyli w tekście pobocznym.
- W tekście głównym dramatu – w samych wypowiedziach postaci.
- Najwięcej informacji o miejscu, w którym odbywa się obrzęd dziadów, znajdziemy we wstępnych wypowiedziach Guślarza, dającego uczestnikom wskazówki, jak się zachowywać, czym się posługiwać.Na co zwracać uwagę przy opisie scenografii?
Zaznacz w tekście dramatu opisy rekwizytów i scenografii
Napisz wstęp. Możesz zacząć np.
- od krótkiego przedstawiania głównych założeń scenografa (czyli Twoich)
- Skromna, ascetyczna dekoracja
- Scenografia pełna szczegółów, cechuje ją wielka dbałość o detale…
- Monumentalna dekoracja
- od nazwania miejsca, w którym toczy się akcja
- Wnętrze przypomina salon mieszczański
- Wnętrze oddaje nastrój kaplicy
Na co zwracać uwagę przy opisie scenografii?
W ilu miejscach toczy się akcja – w jednym czy wielu?
Ile pomieszczeń należy odtworzyć w teatralnej scenografii?
Chodzi o jedno pomieszczenie – kaplicę, w której odbywa się wywoływanie duchów zmarłych.
Jaki jest nastrój tego miejsca?
Smutny, pełen patosu i powagi, nie można też zapomnieć o strachu i przerażeniu uczestników zdarzenia, wszak dziady to obrzęd wywoływania duchów, spotkania ze zmarłymi!
Jakie oświetlenie?
Wybieramy je w zależności od nastroju, jaki chcemy wywołać, także informacje zawarte w wypowiedziach postaci powinny nam je zasugerować.
Oświetlenie nie budzi wątpliwości. Chór ciągle powtarza „ciemno wszędzie, głucho wszędzie”, sam Guślarz daje też wskazówki „żadnej lampy, żadnej świecy”, nakazuje zamknąć drzwi i zasłonić okna.
Jednocześnie wiadomo, że czynności Guślarza muszą być widoczne, bo on jest tu postacią centralną, najważniejszą, słup światła powinien więc skupiać się na nim, a w miarę potrzeby przenosić się na poszczególne postacie.
Ile miejsca potrzeba, by pomieścili się bohaterowie?
Dużo, są sceny zbiorowe. To może decydować o wyborze rodzaju sceny (mała czy duża) lub… wpuszczeniu aktorów między publiczność.
Jakie rekwizyty (przedmioty potrzebne aktorom) będą niezbędne?
O rekwizytach dowiadujemy się ze wstępnych słów Guślarza, a także śledząc dokładnie bieg akcji.
Na pewno potrzebne są krzyż, który trzyma w rękach Guślarz, zasłony w oknach, trumna stojąca na środku pomieszczenia czy ziarnka gorczycy, o które będą prosić duchy dzieci.
Możesz pomyśleć też o rekwizytach dodatkowych. Może np. ktoś z uczestników trzyma coś w ręku?
Jakie elementy pomieszczenia konieczne są do odtworzenia?
- Drzwi (najlepiej faktycznie zamykane – Guślarz każe przecież zamknąć drzwi kaplicy).
- Okna (z zasłonami).
- Symbole religijne (typowe dla cmentarza i kaplicy).
- Może ściany?
Zadaj sobie zasadnicze, trudne pytania
- Czy wiernie trzymasz się wskazówek autora, czy zmieniasz nieco koncepcję dekoracji? Może przenosisz dawną sztukę we współczesne realia? (co jest bardzo trudne i musisz umieć tę decyzję uzasadnić!) Czy wprowadzasz jakieś rekwizyty dodatkowe?
- Które rekwizyty są absolutnie konieczne, a z których możesz zrezygnować bez szkody dla tekstu?
- Czy realizujesz spektakl nowoczesny, superambitny i np. łączysz scenę z widownią, w celu zmniejszenia dystansu między widzami a aktorami?
Zgromadź typowe sformułowania
- Dominują barwy… (ciemne, jasne)
- Dekoracja utrzymana w kolorystyce… (ciemnej, jasnej)
- Scena oświetlona… (skąpo, mocno)
- Światło pada punktowo…/ scena oświetlona równomiernie
- Strumień światła pada na… (Guślarza, potem kolejno na mówiące postacie)
- W rogu sceny umieszczony… (stolik)
- W rogu stoją… (ludzie)
- Centralnie umieszczona/ usytuowana (trumna)
- Na środku sceny stoi… (trumna)
- W głębi sceny…. (dekoracja imitująca okna, koniecznie z zasłonami)
- Konieczne rekwizyty (trumna, zasłony, ziarna gorczycy, świece)
Zobacz:
Jakie przestrogi dają ludziom wywołane duchy w II cz. Dziadów Adama Mickiewicza?