Oto wychowanek Szkoły Rycerskiej. Zaprezentuj postać wybitnego absolwenta tej szkoły, pokazując, w jaki sposób wypełnił chlubne ideały z pieśni.
Oto wychowanek Szkoły Rycerskiej: Tadeusz Kościuszko. Naukę w Szkole Rycerskiej rozpoczął wkrótce po jej otwarciu – już w 1765 roku. Miał wtedy 19 lat. Był uczniem bardzo obowiązkowym, poważnie traktującym naukę i odpowiedzialnie myślącym o karierze wojskowego. Przykładał się do nauki takich przedmiotów, jak: język polski, historia, filozofia, prawo, ekonomia, arytmetyka, geometria i miernictwo. Uczył się też języków obcych – prócz łaciny także francuskiego i niemieckiego. Należał do uczniów szczególnie się wyróżniających, dzięki czemu mógł uczęszczać dodatkowo na kurs inżynierski. Po zakończeniu Szkoły Rycerskiej ze stopniem kapitana wyjechał na stypendium do Paryża, gdzie studiował w Akademii Malarstwa i RzeŹby. Wciąż marzył o służbie żołnierskiej, ale jako cudzoziemiec nie mógł kontynuować studiów wojskowych. Pobierał jednak prywatne korepetycje u profesorów z francuskich szkół wojskowych.
Dwa lata po I rozbiorze wrócił do kraju, ale nie znalazł zatrudnienia w wojsku. Próbował zaciągnąć się także do wojska saskiego, ale bezskutecznie. Talentem wojskowym i inżynieryjnym mógł wykazać się dopiero w Ameryce. Dzięki jego umocnieniom Amerykanie zwyciężyli bitwę pod Saratogą. Potem popisał się budową silnej twierdzy West Point. Amerykanie docenili polskiego żołnierza-inżyniera. Awansowali go na generała brygady armii amerykańskiej, sowicie wynagrodzili oraz przyjęli jako jednego z trzech cudzoziemców do towarzystwa wojskowego skupiającego najbardziej zasłużonych oficerów.
Mimo sławy i zaszczytów Kościuszko pragnął wrócić do ojczyzny. Na swojej ziemi pojawił się w 1784 roku, ale nie został dobrze przyjęty przez okoliczną szlachtę. Ograniczył bowiem usługi pańszczyźniane chłopom w swoim majątku, a kobiety całkowicie zwolnił z tego majątku. Na szczęście byli w kraju ludzie myślący podobnie jak Kościuszko, reformatorzy, postępowi działacze, dla których wartością i świętością było dobro ojczyzny. W czasie obrad Sejmu Wielkiego uchwalili konieczność zwiększenia liczby wojska, dzięki czemu Kościuszko mógł w końcu zaciągnąć się do polskiej armii. Został nominowany na generała wojsk koronnych.
Gdy zdrajcy ściągnęli na ziemie polskie wojska carycy Katarzyny, Tadeusz Kościuszko bronił polskich granic jako dowódca jednej z polskich dywizji pod wodzą księcia Józefa Poniatowskiego. Jako jeden z pierwszych Polaków Kościuszko za zasługi w bitwach został odznaczony nowoustanowionym przez króla Krzyżem Kawalerskim Virtuti Militari.
Zdrada króla, który nagle przystąpił do konfederacji targowickiej, nie złamała Kościuszki, który szukał spiskowców-sprzymierzeńców w różnych miejscach Europy. Po drugim rozbiorze Polski Kościuszko zaczął opracowywać plan powstania narodowego – póŹniejszej insurekcji zwanej kościuszkowską. Powstanie to wymierzone przeciwko Rosji rozpoczęło się w marcu 1794 roku, a upadło jeszcze w tym samym roku. Mimo braku żołnierzy i broni Kościuszce udało się odnieść zwycięstwa nad Rosjanami w wielu bitwach, z których najsłynniejsza miała miejsce pod Racławicami. Niestety, w bitwie pod Maciejowicami został ranny i dostał się do niewoli, więc nie mógł dalej kierować powstaniem, które wkrótce upadło.
Po uwolnieniu przez władze carskie Kościuszko nie zaprzestał działalności politycznej. Próbował stworzyć we Francji polskie legiony, ale nie chciał wiązać tych planów z Napoleonem Bonaparte, gdyż mu nie ufał. W roku 1800 wydał patriotyczną broszurę pt. Czy Polacy mogą wybić się na niepodległość? Osiem lat później wyjechał do Szwajcarii, gdzie zmarł.
Z biografii Tadeusza Kościuszki wynika, że przez całe życie był wierny ideałom Szkoły Rycerskiej i Hymnu do miłości ojczyzny. Powinność wobec kraju realizował jako uczeń, student, żołnierz. Rozsławił Polskę poza granicami ojczyzny – we Francji, w Stanach Zjednoczonych, w Szwajcarii. Był człowiekiem postępowym i szlachetnym – z szacunku wobec każdego człowieka ograniczył chłopom pańszczyznę oraz zaciągnął ich do wojska polskiego jak prawdziwych polskich obywateli. Wielokrotnie wsławił się na polach bitewnych jako żołnierz i dowódca. Kilkakrotnie ranny w bitwach mógł poszczycić się „chwalebnymi bliznami”, o których pisał Ignacy Krasicki.
Uwaga
Szkoła Rycerska, czyli Akademia Szlachecka Korpusu Kadetów, działała w latach 1765–1794. Uczyła się w niej głównie uboższa młodzież szlachecka, przygotowująca się do służby wojskowej i cywilnych zadań publicznych. Komendantem tej szkoły był Adam Kazimierz Czartoryski. Wychowało się w niej około 650 uczniów, spośród których najsłynniejszymi byli Tadeusz Kościuszko, Julian Ursyn Niemcewicz, Józef Sowiński.
Zobacz: