Co to jest radość?
Niebo
kiedy nagle w kałuży zaświeci.
Ciepły wiatr niespodziany
co nam wybiega naprzeciw.
I jeszcze:
wcześnie rano chleb
kiedy słońce w ostrzu noża tuż obok.
I ni stąd ni zowąd
twój śmiech
mój śmiech.
I tam w górze
dziko
rozpędzony obłok.
Radość mała
i radość wielka:
wielka jak chorągwi mokrych furkotanie
mała jak czerwona kropelka
biedronki
na białym tulipanie.
Tytuł wiersza
To pytanie, na które znajdziemy odpowiedź po przeczytaniu wiersza. Przygotuj swoją odpowiedź na podstawie dwóch źródeł: Słownika języka polskiego i wiersza właśnie.
- Definicja z wiersza (propozycja)
Radość to stan ducha, który odczuwamy, kiedy po deszczu na niebie pojawia się słońce. Gdy ciepły wiatr owiewa nasze twarze, kiedy biegniemy. Towarzyszy chwilom, gdy jesteśmy razem z kimś, kogo kochamy. Objawem radości jest szczery, wspólny śmiech. Są dwa rodzaje radości – mała i wielka. Jednak trudno powiedzieć, która tak naprawdę jest ważniejsza.
- Definicja ze Słownika języka polskiego
Radość to uczucie wielkiego zadowolenia, wesołości, wesoły nastrój; uciecha, rozradowanie, szczęście. Może być niekłamana, niezmącona, szalona, wielka.
Rymy
Wypisz z wiersza wyrazy powiązane rymem, przyjrzyj się im dokładnie.
Dla przypomnienia – rym to powtórzenie jednakowych lub podobnych głosek w zakończeniach wyrazów.
zaświeci – naprzeciw
Rym żeński (wyraz składa się z więcej niż jednej sylaby, nie tylko ostatnia sylaba się rymuje; w powtarzającej się końcówce akcent pada na przedostatnią sylabę od końca), niedokładny (czyli przybliżony – ostatnie sylaby nie są identyczne, ale brzmią bardzo podobnie).
obok – zowąd
Rym żeński, niedokładny.
śmiech – śmiech
Rym utworzony przez powtórzenie tego samego wyrazu (całego, nie tylko końcówki).
furkotanie – tulipanie
Rym żeński dokładny.
Zauważ!
Przyjrzyj się układowi rymów, temu, w jakich miejscach się pojawiają. Na pewno nie możemy powiedzieć, że mają swoje stałe miejsce w zwrotkach (np. w pierwszym i drugim wersie każdej zwrotki). Nie powtarzają się w jakimś stałym porządku ani w określonym miejscu w tekście. Takie rymy nazywamy nieregularnymi.
Porównania
Przyjrzyj się ostatniej strofie wiersza. Czy porównania w niej zawarte uważasz za trafne?
Dla przypomnienia – jak sama nazwa wskazuje, coś jest z czymś porównane. To poetyckie wskazanie na podobieństwo między dwoma zjawiskami. Im te zjawiska (rzeczy) są bardziej różne – np. biedronka i radość – tym porównanie ciekawsze.
Radość mała (…) / jak czerwona kropelka / biedronki / na białym tulipanie
Pamiętacie, jaką radość sprawiało Wam w dzieciństwie znalezienie na kwiatku biedronki? Na pewno! A ile szczęścia dają pierwsze wiosenne kwiaty, takie jak np. tulipany – ich zrywanie, wąchanie, przyglądanie się im w wazonie? Teraz więc łatwiej zrozumieć Wam to porównanie. Radość, do której porównuje autor biedronkę na kwiatku – to takie małe, prywatne szczęście.
radość wielka (…) / jak chorągwi mokrych furkotanie
Chorągwie zawiesza się, pokazuje w ważnych chwilach, podniosłych uroczystościach, radosnych świętach (np. państwowych i religijnych). Zazwyczaj są bardzo duże i wykonane z ciężkiego materiału. Ich dźwięk na wietrze to przejmujący furkot. Wzmaga się jeszcze bardziej, gdy materiał jest mokry.
Radość, do której porównuje autor furkotanie chorągwi, to takie wielkie, „poważne” uczucie wielu osób naraz.
Jaki kolor, smak, dźwięk i zapach ma radość?
Zauważ, że w wierszu można znaleźć fragmenty mówiące o kolorach, smaku, dźwięku i zapachu.
- Co pachnie? – Ziemia po deszczu (mamy kałużę, czyli to, co po deszczu zostaje), świeży chleb przyniesiony rano z piekarni, tulipany.
- Co słychać? – Wiatr (ale nie huragan czy inny groźny podmuch; to przyjazny wiaterek, który miło poczuć na twarzy), śmiech (wspólny wybuch śmiechu kochających się osób) i łopot chorągwi (to coś naprawdę szczególnego, głośnego, pozostającego na długo w pamięci).
- Jaki kolor przeważa? – Błękit jasnego, słonecznego nieba, z którego wiatr przegonił chmury.
Zobacz: