Przepaść
Babcia w czarnych sukniach
w drucianych okularach
z laseczką
stawia stopę
nad przepaścią krawężnika cofa
rozgląda się bojaźliwie
choć nie widać śladu samochodu
Podbiegł do niej chłopczyk
bierze za rękę
i przeprowadza
przez otchłań ulicy
na drugi brzeg
Rozstępują się
straszliwe ciemności
nagromadzone nad światem
przez złych ludzi
kiedy w sercu
małego chłopca
świeci iskierka
miłości
Najbardziej tajemnicze przenośnie wiersza:
przepaścią krawężnika
Krawężnik, który oddziela ulicę od chodnika, wydaje się babci czymś koszmarnym. Mimo że ulica jest pusta i nie ma na niej samochodów, staruszka nie potrafi spokojnie dać kroku poza krawężnik. Boi się, cofa stopę, zamiast postawić ją na ulicy i po prostu przejść przez nią. To, co za krawężnikiem (ulica), wydaje jej się przepaścią – czymś strasznym, co może pozbawić ją życia.
otchłań ulicy
Otchłań, przepaść, jama, coś ciemnego, strasznego, bez dna. Jak przez taką otchłań przejść? Nie da się, przecież krok w przepaść to śmierć! Takie myśli i wyobrażenia ma staruszka, która musi przejść przez ulicę. Okazuje się jednak, że otchłań nie jest taka straszna, jeśli nie przemierza się jej w pojedynkę.
straszliwe ciemności
To coś, co sprawia, że staruszka boi się przejść przez ulicę. Źli ludzie spowodowali, że babcia nie umie spokojnie przemierzyć przestrzeni między jednym krawężnikiem a drugim. Co mogło się w jej życiu wydarzyć, jakie przykrości ją spotkały? Skąd ten strach? O tym nie przeczytamy w wierszu, tego możemy się tylko domyślać… Pewnie nie ma rodziny, jej bliscy umarli lub odeszli, albo są tak zapracowani, że nie mają dla niej czasu. Może przeżyła coś strasznego – wojnę, wypadek samochodowy lub pożar. A może po prostu przeraża ją znieczulica na ulicy, to, że ludzie pędzą każdy w swoją stronę, że nikt nie chce pomóc starszej osobie przejść przez jezdnię, nie ustąpi miejsca w autobusie, nie przepuści w kolejce…
iskierka
To coś, co ma w sercu chłopiec. Radosny, pomocny, niezapatrzony tylko w siebie, szczery – pomaga przejść staruszce na drugą stronę ulicy. Babcia dzięki niemu już się nie boi.
Dlaczego wiersz nosi tytuł Przepaść? Zaproponuj inne tytuły.
Przepaść to coś strasznego, głębokiego i bardzo trudnego do pokonania. Taką przepaścią jest nazywana w wierszu obojętność na losy innych ludzi.
Ta obojętność właśnie oddziela nas. Sprawia, że nie możemy liczyć na siebie, że każdy (choć w tłumie) jest sam… Symbolem takiej przepaści jest w wierszu ulica. Ten pesymistyczny, smutny tytuł (który odnosi się zwłaszcza do początkowej części wiersza) można zastąpić określeniem czegoś, co łączy ludzi. Przecież w końcu chłopiec pomógł staruszce!
Propozycje tytułu:
- Most
- Przewodnik
- Pomocna dłoń
- Iskierka miłości
Jaka jest wymowa utworu?
Wiersz mówi o tym, że nie jesteśmy sami na świecie. A to, co dla nas jest zwykłą, prostą sprawą (jak np. przejście przez ulicę), dla innych może być przeogromną trudnością. Powinniśmy zwracać uwagę na innych, zwłaszcza tych bezbronnych i nieporadnych (jak dzieci, osoby niepełnosprawne oraz na starszych, schorowanych ludzi). Czasami nasza drobna pomoc może być dla nich bardzo ważna, może ułatwić życie i sprawić, że przywrócimy im wiarę w ludzi i nadzieję na lepsze życie.
Co mogła czuć babcia z wiersza?
A jakie uczucia wzbudza ona w Tobie?
Babcia czuje: strach, przygnębienie, obawę, lęk, smutek, przerażenie, niepewność, rozpacz. Ale po spotkaniu z chłopcem na pewno odczuwa ulgę, w jej sercu goszczą radość i nadzieja.
Postać ta wzbudza we mnie: smutek, współczucie, rozrzewnienie, chęć pomocy.
Ułóż jak najwięcej pytań do wiersza. Uważaj, by nie zaczynały się od tych samych słów.
- Kim jest osoba opisana w wierszu?
- W co ubrana jest babcia?
- Jaki kolor ma ubranie babci?
- Czy kobieta z wiersza porusza się bez trudu?
- Gdzie się znajduje?
- Z czym ma problem, dlaczego się cofa?
- Co powoduje chłopcem? Dlaczego tak postąpił?
- Jak wygląda chłopiec?
- W jakim celu chłopiec chwyta babcię za rękę?
- Co się stało w wyniku zachowania chłopca?
Jak powstaje przenośnia?
Przypatrz się poszczególnym wyrazom przenośni (możesz skorzystać ze słownika języka polskiego, w którym znajdziesz znaczenie wyrazów). Na pierwszy rzut oka nie mają one ze sobą nic wspólnego. Po zastanowieniu jednak okazuje się, że coś je łączy. Zaznacz określenia, które możesz odnieść do obu członów przenośni.
„przepaść krawężnika”
- przepaść
miejsce między stromymi ścianami górskimi, głęboka rozpadlina, urwisko; przeraża, grozi utratą życia, można w nią runąć, spaść; to coś, co dzieli; za nią jest bezpiecznie - krawężnik
niewielki podłużny blok, kamienny lub betonowy, zabezpieczający boki jezdni lub nawierzchnię drogi przed rozsuwaniem się i oddzielający jezdnię od chodnika; można się o niego potknąć, jest niebezpieczny
„otchłań ulicy”
- otchłań
dziura, pustka, pożera, przeraża, miejsce bardzo niebezpieczne, głębokie, niemające dna; przepaść, pochłania kogoś; coś ogromnego, nieograniczonego, bezkresnego (jak cierpienie, ból i rozpacz, ale też jak miłość) - ulica
wytyczona droga, składająca się z jezdni przeznaczonej dla pojazdów i z chodników dla pieszych; może być ruchliwa, trudno przejść wtedy na jej drugą stronę
„iskierka miłości”
- iskierka
ogrzewa, rozjaśnia, przynosi radość, rozżarzona cząsteczka, mówimy tak o kimś ruchliwym
i wesołym; jak ktoś ma w oczach iskierki, to znaczy, że żywi uczucia do kogoś, na kogo patrzy, że ma zapał do czegoś - miłość
głębokie uczucie do drugiej osoby, przynosi radość, szczęście, ciepło; kto kocha, nie jest samotny
Zobacz: