Treść i zakres znaczeniowy wyrazu
Wyraz jest elementarną jednostką języka, znakiem pewnego przedmiotu lub pojęcia. Może odnosić się do
- osób,
- rzeczy,
- pojęć abstrakcyjnych,
- czynności,
- stanów,
- relacji zachodzących między elementami rzeczywistości.
Znaczenie wyrazu to treść, której znakiem jest dany wyraz, wszystko to, co dany wyraz oznacza, określa i sygnalizuje.
Zakres znaczeniowy – ogół przedmiotów nazwanych danym wyrazem, np. wyraz drzewo ma uboższą treść znaczeniową niż dąb, lecz szerszy zakres znaczeniowy (obejmuje swoim znaczeniem inne drzewa (brzoza, klon).
Uwaga!
Im szersza jest treść znaczeniowa wyrazu (dokładniejsze sprecyzowanie co mamy na myśli), tym mniej jest egzemplarzy przedmiotów tą nazwą objętych, czyli zakres wyrazu maleje, i odwrotnie – im mniejsza jest treść wyrazu, tym większa jest liczba egzemplarzy przedmiotów objętych tą nazwą, czyli zakres wyrazu rośnie.
Zobacz!
To wyrazy o szerokim zakresie, ale ubogiej treści:
- pojazd (ale jaki? motocykl, skuter, rower, samochód, czołg, wywrotka – tego nie wiemy)
- budynek (ale jaki? szopa, stodoła, dworek, blok, wieżowiec, ratusz, kościół, hala – tego nie wiemy)
- roślina (ale jaka? kwiat, stokrotka, kaktus, trawa, szczypor, sosna, mech, drzewo – tego nie wiemy)
A teraz wyrazy mające zawężony zakres, i bogatszą treść:
- samochód (ale jaki? osobowy, ciężarowy, kabriolet, mecedes). Wiemy, że nie jest to ani skuter, ani motocykl, ani rower.
- hala (ale jaki? widowiskowo-sportowa, targowa, wystawowa, produkcyjna). Wiemy, że nie jest to ani ratusz, ani szopa, ani stodoła.
- kwiat (stokrotka, róża, fiołek, krokus). Wiemy że nie jest to ani drzewo, ani trawa.
Te wyrazy mają bardzo wąski zakres, ale najbogatszą treść:
- Fiat 126p. (Ojciec jeździ Fiatem 126p. Możesz sobie wyobrazić, jak wygląda)
- Spodek. (Byliśmy na koncercie w Spodku. Od razu masz na myśli halę widowiskową w Katowicach.)
- Krokus. (Wiemy, że krokusy są pod ochroną.)
Zapamiętaj!
- Im zakres nazwy jest szerszy, tym mniej dokładna jest jego treść – ponieważ obejmuje więcej wyrazów.
- Natomiast im zakres będzie węższy, tym treść będzie bogatsza, konkretniejsza i tym samym coraz mniej przedmiotów może się do niego zakwalifikować.
Zobacz: