Metryczka dzieła

  • Tytuł: Kołomyjka – rodzaj tańca ludowego, błędnie nazywanego czasem oberkiem
  • Autor: Teodor Axentowicz (1859-1938)
  • Narodowość: Polak
  • Rok powstania: 1895
  • Tematyka: malarstwo rodzajowe
  • Technika wykonania: olej na płótnie
  • Wymiary: 85 x 112,5 cm
  • Muzeum, w którym można obejrzeć dzieło: Muzeum Narodowe w Warszawie

 

Uczestnicy zabawy

  • Oto pokaz odświętnej, chłopskiej mody z początku XX wieku. Dziewczyna w białej koszuli, czerwonej spódnicy i chuście oraz w wianku na głowie – koniecznie ze wstążkami. Chłopak w białej sukmanie przepasanej w talii pasem i w butach z wysokimi cholewami. Do tego mógł być jeszcze kapelusz z piórkami. (para w centrum)
  • Kołomyjka to ludowy taniec z południowo-wschodniej Polski. Skoczny, żywy, wszystkim tancerzom sprawiał wiele radości, co widać po ich twarzach. (para z lewej)
  • Obowiązkowo na każdej zabawie musieli być muzykanci. To oni, wygrywając skoczne melodie, zachęcali do tańca. (postać w drzwiach i dwie pod oknem)
  • Nie każdy mógł lub chciał tańczyć bez przerwy, dlatego niektórzy usiedli na ławie i obserwują pozostałych. (dwie postaci na ławie po prawej)

 

Miejsce zabawy

  • W ciepłe miesiące wiejskie zabawy odbywały się na podwórzach. O wiele wygodniej było bawić się na powietrzu, niż w ciasnej izbie domu lub gospody. (klepisko)
  • Malarz przenosi nas w czasy, gdy we wsiach chaty bielono wapnem, a dachy kryto strzechą, czyli słomą. Dziś takie chaty można zobaczyć już raczej tylko w skansenie. (chata)

 

Triki kompozycyjne

  • Technika malarska
    Artysta, nakładając farbę niewielkimi plamkami, świetnie oddał efekt migotania światła, a także falowania kolorów w szybkim tańcu.
  • Gra światła
    W słońcu lśnią białe koszule bawiących się chłopów, a niektóre promienie odbijają się również od ich butów oraz instrumentów. Jedno z okien chaty aż się złoci od słonecznego blasku.
  • Wirowanie
    Jakie tańce królowały kiedyś na polskiej wsi? Szybkie, dynamiczne i z dużą ilością obrotów, tak jak tytułowa kołomyjka. Obraz ten przypomina więc reporterskie ujęcie z wiejskiej zabawy – nieostre, nieco zamazane – co podkreśla wirowanie postaci, nagłą zmianę figur, falowanie wstążek. Widz staje się więc nie tylko świadkiem, ale i uczestnikiem zabawy – tańczy pośród wirujących par.
  • Kompozycja obrazu
    Kompozycja tego dzieła jest otwarta – scena nie została niczym ograniczona (np. płotem), a niektóre postacie malarz po prostu „uciął”. W każdej chwili mogą pojawić się nowi tancerze, a widz może skierować swój wzrok w zupełnie inną stronę. Tłem dla kołomyjki stała się typowa, jak na tamte czasy, wiejska chata. Specjalnie przez okna ani przez drzwi nic nie widać, ponieważ nasza uwaga ma być skoncentrowana na zabawie przed domem.

 

Zadania egzaminacyjne

Pytanie o nastrój obrazu

Na ilustracji najlepiej ukazane są:

A. spokój i powaga
B. żałoba i płacz
C. smutek i cierpienie
D. ruch i radość

Odp. D.

Pytanie nie powinno sprawić większych trudności, gdyż tematem obrazu jest ludowy taniec. Po uczestnikach zabawy widać, że są w ruchu – tańczą w zawrotnym tempie, śmieją się. Ci natomiast, którzy siedzą, nie są ani śmiertelnie poważni, ani smutni, ani w żałobie – po prostu w skupieniu patrzą lub odpoczywają między kolejnymi tańcami.

Pytanie o bohaterów – kim są?

Ilustracja przedstawia scenę z życia:

A. uczniów
B. chłopów
C. sportowców
D. szlachty

Odp. B.

Po pewnych szczegółach można stwierdzić, że tańczą tu chłopi, a nie szlachta. Po pierwsze wiejskie stroje były bardzo skromne, gładkie, dwukolorowe – np. chłopi – w białych sukmanach i słomkowych kapeluszach, a szlachta nosiła się barwnie i bogato. Poza tym dziewczęta są tu przedstawione boso,
a szlachcianki zawsze chodziły w trzewikach.