Tematy literatury Młodej Polski

  • Nastroje dekadenckie (schyłek wieku, bierność, zniechęcenie, ucieczka w nirwanę) – poezja młodopolska: (Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Jan Kasprowicz, Leopold Staff).
  • Motyw szatana i bunt przeciw Bogu (poezja Tadeusza Micińskiego i Hymny Jana Kasprowicza).
  • Temat wsi i chłopa – w Weselu Stanisława Wyspiańskiego, Chłopach Władysława Reymonta, prozie Stefana Żeromskiego (Zmierzch, Wierna rzeka, Rozdziobią nas kruki , wrony).
    Ludomania widoczna jest nie tylko w literaturze – również w obyczajach, modzie, nawet – tendencji do zaślubin inteligenta z chłopką. Sferze wiejskiej przeciwstawia się miasto (wstrętny mieszczuch, filister w rodzaju pani Dulskiej) lub inteligencję i dekadenckich artystów (w Weselu).
  • Motyw artysty wyobcowanego i „sztuki dla sztuki”. Propagowane przez Stanisława Przybyszewskiego, ale widoczne też w poezji i dramacie epoki.
  • Temat urody pejzażu górskiego (poeci – Tetmajer, Kasprowicz).
  • Powrót do romantyzmu:
    poetyki wizji i fantazji (Wesele),
    tematu powstań (Żeromski, Wyspiański),
    wadzenia się z Bogiem itp.

Zapamiętaj!

W razie pytania o symbolizm epoki powinieneś wyjaśnić czym jest symbol i dlaczego stał się w Młodej Polsce tak istotny, że symbolizm funkcjonuje jako jedna z nazw epoki. Wiadomo, że symbol to motyw, znak, który oprócz własnego, bezpośredniego znaczenia wnosi inne i ku niemu kieruje myśl odbiorcy. I tak serce może symbolizować miłość, ptak – wolność, a mrówka na szynach słabość człowieka. Szukać symbolu warto w poezji modernistów i, oczywiście, w Weselu. Wyspiański dostarcza symboli różnego rodzaju: symboli-rzeczy (podkowa, róg, czapka z piór), osób – Stańczyk, Rycerz, Wernyhora, Chochoł, symboli-scen: taniec chocholi w finale. Symbol znajdujemy też u Żeromskiego: choćby w ,,podręcznikowym” już przykładzie ,,rozdartej sosny”.

Uwaga!
Zwróć uwagę na fakt, że pozytywizm i Młoda Polska funkcjonowały w pewnym okresie równolegle. I tak – obok siebie powstawały dzieła wielkie: Lalka Bolesława Prusa i poezja modernistów, czy – za 10 lat – Chłopi lub Wesele. Dlatego część pytań może dotyczyć po prostu ,,końca XIX w.” Różne postawy wobec sprawy narodowej, obrazy różnych środowisk (arystokracja, ziemiaństwo, chłopi, mieszczaństwo, inteligencja), portrety kobiet, dzieci – wszystko to ,,podlega” wtedy zestawieniom z obu epok.

Zobacz:

Ukaż fascynację folklorem wiejskim w literaturze Młodej Polski