Humanizm i reformacja to dwa główne nurty epoki, które określiły jej charakter.

  • Humanizm – to prąd, który w centrum zainteresowania myślicieli, artystów, uczonych stawia człowieka. Humaniści głosili potrzebę poznania i kształtowania indywidualnej, silnej jednostki ludzkiej. W myśl humanizmu człowiek jest najbardziej wartościową jednostką w świecie – liczy się jego talent!!!
    Hasłem humanizmu stało się słynne zdanie Terencjusza: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce.
  • Antropocentryzm – pojęcie to związane jest z humanizmem. Dosłownie oznacza bowiem usytuowanie człowieka (antropos) w centrum świata. Jest niejako odwrotnością średniowiecznego teocentryzmu (Bóg w centrum świata).
  • Reformacja to drugi z głównych nurtów renesansu. Reformacją określa się wielki ruch religijny i narodowy XVI wieku, mający na celu reformę Kościoła katolickiego, jego praktyk i doktryn. Skierowany był przeciw władzy papieskiej. Początek reformacji umieszczamy w roku 1517, kiedy to miało miejsce wystąpienie Lutra. Marcin Luterw Tezach o odpustach skrytykował głównie praktykę „pieniężnych” odpustów (czyli możliwość odkupienia grzechów pieniędzmi wpłaconymi Kościołowi), a także zażądał tłumaczenia Bibliina języki narodowe. Ruchy reformacyjne stały się przyczyną wojen religijnych i podziałów między ludźmi, ale dzięki nim wzmocniły się dążenia narodowościowe – osłabiona została władza Kościoła i wzmocniła się władza świecka. Trochę świeżości wniosła też reformacja w obręb sztuki i obyczajów.

Porównaj główne prądy średniowiecza i renesansu:

średniowiecze renesans
  • teocentryzm (Bóg w centrum)
  • uniwersalizm (jednolitość) Europy
  • łacina
  • anonimowość twórców
  • ideał ubóstwa
  • antropocentryzm (człowiek w centrum)
  • rozwój potężnych państw
  • języki narodowe
  • sława wielkich mistrzów
  • wartość pieniądza