Tag "reformacja"
Jesteśmy w nowej epoce! Renesans następuje po średniowieczu. Przypada na wiek XVI – a 100 lat wcześniej zaczyna się we Włoszech i powoli ogarnia całą Europę. Najważniejszą ideologią nowych czasów staje się humanizm i związany z nim antropocentryzm. Antropocentryzm to taka postawa twórców, która stawia w centrum zainteresowań człowieka (antropos) i jego sprawy. Pamiętamy, że w średniowieczu w tymże centrum był Bóg i królował teocentryzm (theós = Bóg). Kiedy w Europie północnej jeszcze wznoszono gotyckie katedry, jeszcze dominował ideał
Trwająca niewiele ponad wiek epoka bardzo silnie zmieniła obraz europejskiej kultury. Nie dość, że w rozmaitych sferach życia nastąpiły wyraźne przemiany, rozegrały się wydarzenia i rozpoczęły procesy, które pozwalają wyróżnić „nową epokę” w dziejach ludzkości, to jeszcze, gdy spojrzymy na nie wszystkie z szerszej perspektywy zauważymy tu także początki „czasów nowożytnych”, trwających do rewolucji przemysłowej przełomu wieków XVIII i XIX. Tak więc ów „przełom” między średniowieczem a renesansem to zarazem
Choć w renesansie nie powstają skomplikowane systemy filozoficzne, a ówczesne idee filozofów nie są na ogół niczym innym niż nieco dyletanckimi rozważaniami na temat filozofii antycznej – nie da się jednak zaprzeczyć ogromnej roli kulturotwórczej ówczesnych myślicieli. Mieli oni wielki wpływ na współczesnych artystów, a wraz z nimi kształtowali ówczesną świadomość powszechną. Ich idee trafiały do tysięcy młodych i zamożnych arystokratów oraz ich protegowanych, którzy starali się wcielać je w życie. Reformacja Zaczęło się w roku
Pierwsze wpływy południowoeuropejskiej, przede wszystkim włoskiej kultury renesansowej dały się w Polsce zauważyć już w połowie XV w. Tak naprawdę jednak o polskim renesansie możemy mówić jedynie w odniesieniu do wieku XVI. To stulecie właściwie w całości pokrywa się z czasem trwania tej epoki w Polsce, a także w innych krajach europejskiej Północy. Ma to oczywiście związek z najważniejszym zjawiskiem kształtującym kulturę odrodzenia na tym obszarze, czyli z reformacją, która
I. Humanizm Hasło główne: „Homo sum et nihil homini me alienum esse puto” („Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce”) Terencjusz Cechy Główną cechą humanizmu – którego nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa „homo” (człowiek) – jest antropocentryzm, czyli skupienie zainteresowań filozoficznych na człowieku i uczynienie go wartością nadrzędną wobec wszystkich innych w świecie. A oto inne elementy renesansowego światopoglądu humanistycznego. Kult wykształcenia Edukację uważali humaniści za jedną z najważniejszych wartości. Liczyły
Cechy renesansu Co jest ważne? Nastrój epoki – wielka odnowa duchowa, wskrzeszenie ideałów antyku, spojrzenie na człowieka. Inaczej mówiąc – humanizm. Od tej pory, nawet w epokach pokory i odwrócenia od spraw doczesnych, sprawy ludzkie i doczesne życie nie przestaną być tematem literatury. Postaw humanizmu szukać będziemy i w tekstach z tej epoki, i we współczesnych. Fakt, że reformacja i rozwój państw przyczynił się do wzrostu poczucia tożsamości narodowej i patriotyzmu. Temat postaw obywatelskich, reform odtąd będzie ważny.
Poziom podstawowy Lektury obowiązkowe: Wybrane Pieśni Jana Kochanowskiego: Hymn Czego chcesz od nas, Panie… Pieśń V O spustoszeniu Podola Pieśń IX Chcemy być sobie radzi? Pieśń XII O cnocie Pieśń świętojańska o sobótce Panna XII Wybrane treny Jana Kochanowskiego: Tren I Tren II Tren IV Tren VII Makbet Williama Szekspira Wymagania egzaminacyjne: Ważniejsze motywy literackie i kulturowe w wymienionych lekturach z epoki. Podstawowa wiedza o kulturze renesansu. Typowe gatunki literackie epoki, ich pochodzenie. Ogólna
Reformacja religijna stała się szybko również wielkim ruchem społeczno-politycznym i to nadało jej dynamizmu. Jak często bywa, przerosła w skutkach najśmielsze oczekiwania tych, którzy ją zapoczątkowali. Doprowadziła nie tylko do rozłamu w zachodnim chrześcijaństwie, ale i spowodowała głębokie konflikty natury politycznej, w pewnych momentach (np. wojna chłopska) doprowadzające do ogólnego zamętu. Zwolennicy Lutra, wywodzący się z różnych grup społecznych i mający często sprzeczne interesy, nie stanowili monolitu. Niezależnie od grupy umiarkowanych
Metoda na powtórkę? Przedstawić epokę za pomocą najważniejszych dla niej pojęć! Zrozumieć, zapamiętać, skojarzyć z potrzebnymi tekstami kultury. Nasz pojęciownik to zbiór najważniejszych terminów i najlepszy przewodnik. Renesans Renesans – nazwa epoki Epoka, która nastąpiła po średniowieczu, ma w polskiej terminologii naukowej dwie nazwy – renesans albo odrodzenie. Obie są równoprawne. Pierwsza z nich pochodzi od francuskiego słowa „renaissance” i jest także stosowana w wielu innych językach, np. niemieckim i angielskim. Druga jest tłumaczeniem, czyli polskim
ANGLIKANIZM – nurt wyznaniowy powstały w wyniku reformacji w Anglii. Warto pamiętać, że renesans europejski określiły dwa główne prądy: humanizm i reformacja. W wyniku reformacji powstały nowe nurty wyznaniowe (por. → luteranizm, kalwinizm). W Anglii reformacja wiązała się z osobą króla Henryka VIII, który oderwał się od zwierzchności papieża i stworzył własny, narodowy Kościół. Oprócz względów politycznych zadziałał tu prawdopodobnie czynnik prywatny – słynny romans z Anną Boleyn, z którą
HUSYTYZM – termin pochodzi od nazwiska Jana Husa, czeskiego reformatora religijnego, który żył na przełomie XIV i XV w. Był to ruch religijno-społeczny, rozwijający się w Czechach, w I połowie XV w. Zwolennicy Husa głosili szereg reform w zakresie religii, m.in. sprzeciwiali się władzy papieża, żądali odebrania władzy świeckiej i majątków duchownym. Potępieni zostali jako heretycy, a Jana Husa spalono na stosie. Husytyzm istotny jest przy omawianiu – reformacji –
KALWINIZM – jeden z odłamów religijnych, powstały w wyniku reformacji w dobie renesansu obok → luteranizmu → anglikanizmu itp. Ten ruch religijny został nazwany od nazwiska swego przywódcy Jana Kalwina, a rozwinął się szczególnie na terenie Francji i Szwajcarii. Wśród założeń doktryny kalwinizmu, zwraca uwagę przeświadczenie o wartości dóbr ziemskich, konieczności ich gromadzenia dzięki własnej pracy. Tego rodzaju gromadzenie bogactw Bóg miał pochwalić, w przeciwieństwie do próżniaczego trybu życia. Inny
KONTRREFORMACJA – potężny ruch w Europie, skierowany przeciwko reformacji, stanowiący kontrofensywę Kościoła katolickiego. Zapoczątkował ją sobór trydencki (1545-1563), którego zadaniem było przeprowadzenie reform wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego i wypracowanie programu walki z różnowiercami. Postanowienia soboru miał realizować powstały w 1534 r. zakon jezuitów założony przez Ignacego Loyolę. Kontrreformacja to jednak zanik tolerancji religijnej, walka z innowiercami, cenzura książek i procesy o bluźnierstwo. W Polsce kontrreformacja nie przybrała form drastycznych, ale konsekwentnie strzegła pozycji Kościoła w kraju.
LUTERANIZM – odłam religijny, który powstał w wyniku reformacji w dobie renesansu, obok → anglikanizmu, → kalwinizmu itd. Nazwa pochodzi od nazwiska twórcy tego nurtu Marcina Lutra, a rozpowszechnił się luteranizm szczególnie na terenie Niemiec. Podstawowym założeniem było przekonanie, że do zbawienia człowieka potrzebne są wiara i łaska wsparte ewangelią, a nie dobre uczynki i odpusty. Istotne jest założenie dotyczące Biblii, luteranie głosili bowiem, że można ją interpretować indywidualnie, że należy tłumaczyć na języki
REFORMACJA – drugi, obok humanizmu, ważny prąd epoki renesansu, dotyczący reformy Kościoła . Mianem reformacji określamy wielki ruch religijny i narodowy XVI wieku, postulujący zmianę kościelnych praktyk i doktryn. Początku reformacji upatruje się w roku 1517, kiedy miało miejsce wystąpienie Marcina Lutra, głoszącego swoje słynne „Tery o odpustach”. Między innymi żądał Marcin Luter tłumaczenia Biblii na języki narodowe i odejścia od „pieniężnych” ofiar za odpuszczenie grzechów. Ruch reformacji stał się
Do Polski fale reformacji dotarły poprzez Śląsk, z głębi Niemiec oraz z Prus, których władca Albrecht Hohenzollern, za zgodą Zygmunta Starego – króla Polski, przeszedł na luteranizm i sekularyzował państwo Zakonu Krzyżackiego (był jego ostatnim mistrzem). Pewną rolę odegrali również dysydenci religijni szukający w Polsce azylu oraz pośrednio polscy studenci z uniwersytetów zachodnich, szczególnie niemieckich. Luteranizm zdobył zwolenników w Prusach Królewskich, czyli na Pomorzu Gdańskim, głównie wśród mieszczaństwa niemieckiego pochodzenia. Kalwinizm, paradoksalnie, inaczej niż na Zachodzie,
Przyczyny reformacji Materializacja Kościoła, widoczna zwłaszcza na najwyższych szczeblach hierarchii i w kurii rzymskiej. Nadmierny fiskalizm Kościoła szukającego pieniędzy wszędzie, niekiedy za pomocą wątpliwych etycznie i teologicznie metod (sprzedaż odpustów). Upadek moralny duchowieństwa, zwłaszcza wyższego; nie wyłączając papieży (np. Aleksandra VI i Leona X). Wcześniejsze próby przeprowadzenia głębokich zmian w Kościele, np. nauka Jana Husa i poglądy głoszone przez J. Coleta (Oxford) oraz Erazma z Rotterdamu. Zbyt wielkie zaangażowanie Kościoła w politykę. Działalność Marcina Lutra i jego idea
Od późnego średniowiecza trwał w Europie proces powstawania scentralizowanych państw narodowych. Było to zgodne z interesami niemal wszystkich klas społecznych. Rozbicie dzielnicowe utrudniało rozwój życia gospodarczego i prowadziło do osłabienia zewnętrznego kraju. Przemiany te oraz idee epoki renesansu wpływały na teorie państwa i prawa. Stara, średniowieczna ideologia państwa i prawa przeżyła się. Ani monarchia wczesnofeudalna, ani stany w monarchii stanowej nie umiały ujmować spraw publicznych ze stanowiska ogólnego interesu całego
Wskaż podstawowe różnice między światopoglądem baroku i renesansu. Czy miało to odzwierciedlenie w literaturze? Renesans skupił się na sprawach doczesnych, społecznych, cywilizacyjnych. Wzrosło zainteresowanie świeckimi stronami życia, a osłabiło się średniowieczne nastawienie teocentryczne. Na rozwój kultury renesansu duży wpływ miała reformacja oraz pojawienie się nowego prądu umysłowego – humanizmu. Humanizm to uzmysłowienie sobie wartości własnej, jedynej, ludzkiej osobowości. W ten sposób człowiek nie wchodził w konflikt ze światem ani z samym sobą. Pojawiła się
Humanizm i reformacja – omów podstawowe prądy w literaturze i kulturze renesansu. Zacznij: Humanizm i reformacja to dwa podstawowe zjawiska, które ukształtowały oblicze epoki. Były wynikiem kryzysu Kościoła oraz wyczerpania średniowiecznej scholastyki. Teoria heliocentryczna, odkrycia geograficzne, rozwój państwowości i języków narodowych oraz wynalazek druku także w dużym stopniu przyczyniły się do zmian w spojrzeniu na świat i rolę człowieka. Rozwiń: Za początek reformacji uznaje się wystąpienie Marcina Lutra, który w 1517 r. na drzwiach kościoła w Wittenberdze przybił
