Ironia jest to celowy zabieg poetycki polegający na czytelnym dla odbiorcy ukazaniu sprzeczności między dosłownym znaczeniem tekstu a jego ukrytą, prawdziwą wymową. Ironią będzie na przykład powiedzenie do rozczochranej kobiety „ależ ma pani piękną fryzurę”.
Ironia romantyczna jest specyficzną odmianą ironii.
Podstawy teoretyczne tej kategorii estetycznej sformułowali filozofowie niemieccy. Określała ona postawę romantycznego twórcy wobec świata i jego problemów. W utworach literackich przejawiała się w przedstawianiu procesu twórczego jako gry z czytelnikiem, podkreślaniem dominacji artysty nad tworzonym dziełem. Celem ironii romantycznej było ustawiczne przypominanie odbiorcy, że sztuka ma prowadzić do poznania prawdy. Aby można było poznać prawdę, nie należy pozwolić sobie na zapomnienie, że dzieło literackie jest fikcją, że jest to właśnie gra, i jedynie zachowanie dystansu do dzieła jest warunkiem poznania prawdy.
Scharakteryzuj zjawisko na przykładzie Beniowskiego
- Przykładem ironii romantycznej może być poemat dygresyjny Juliusza Słowackiego Beniowski. Prawdziwym bohaterem utworu jest narrator kreator, który snuje opowieść przeplataną dygresjami na różny temat.
- Typowe dla ironii romantycznej są bezpośrednie zwroty do czytelnika słuchacza. Narrator utożsamiany z autorem w ten sposób podkreśla dystans wobec swego dzieła, bohatera, fabuły, a także siebie samego.
- Słowacki mówi o problemach twórczych: „Trochę w tej mowie niegramatycznościów”; o trudnościach w znalezieniu następnego rymu: „Muza mdleć zaczyna”; jednocześnie opisuje siebie jak zwykłego wierszokletę i zachwyca kunsztem poetyckim. Często podkreśla swój wpływ na losy bohatera. Wprost pisze, że losy Beniowskiego zależne są od jego pomysłu i nastroju.
W ironii romantycznej
mistrzem był Juliusz Słowacki. Potrafił niby chwaląc swoich przeciwników, ostro wykazać ich indolencję w pojmowaniu sztuki, potrafił – choć niby skromnie – wykazać swój talent i wyższość nad zwykłymi śmiertelnikami.
Ironia romantyczna to nie tylko ironiczne potraktowanie sprawy,
- to zaakcentowanie roli artysty, wagi dzieła romantycznego,
- gra słowna,
- swoista zabawa z czytelnikami.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/liceum/c300-lektury/poemat-dzgreszjnz
https://aleklasa.pl/liceum/c155-powtorka-z-epok-literackich/c163-romantzym/test-z-romantyzmu-zaj
https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/romantyzm/c137-juliusz-slowacki/motywy-tworczos-ci-juliusza-slowackiego
https://aleklasa.pl/liceum/praca-domowa-w-liceum/wypracowania-z-romantyzmu/sporzadz-notatke-temat-sporu-mickiewicza-ze-slowackim
https://aleklasa.pl/liceum/praca-domowa-w-liceum/wypracowania-z-romantyzmu/juliusz-slowacki-praca-domowa