Jest pewną prawidłowością fakt, że gdy czasy są poetyckie, powieść pozostaje w cieniu, a gdy proza dominuje – to z kolei czasy są „niepoetyckie”. W romantyzmie prym wiodą poezja i dramat. Nie znaczy to jednak, że powieści nie pisano wówczas w ogóle. Pisano i czytano, modne były wzory powieści Waltera Scotta, Anatola Sterne’a (powieść sentymentalna), Stendhala, Balzaca, Dickensa.
Wśród polskich powieściopisarzy romantyzmu należy wymienić następujące nazwiska:
- Fryderyk Skarbek – Pan Starosta,
- Józef Korzeniowski (realista, nie należy mylić go z Józefem Conradem) – Kollokacja, Poganka;
- Zygmunt Czaczkowski (cykl powieści historycznych),
- Henryk Rzewuski (twórca gatunku zwanego gawędą szlachecką) – Pamiętniki Soplicy;
- Józef Ignacy Kraszewski – najważniejsza postać powieściopisarstwa doby romantyzmu. Kraszewski pozostawił przebogaty zbiór powieści (kilkaset tomów), które tworzą trzy zbiory tematyczne:
- Powieści historyczne (typ dokumentarny oparty o rzetelną pracę badawczą): Hrabina Cosel, Brühl, Jelita, Stara baśń.
- Powieści ludowe (podejmujące problematykę chłopską): Ulana, Chata za wsią, Historia kołka w płocie.
- Powieści społeczno-obyczajowe (ukazujące obraz ówczesnego życia szlachty i podejmujące problemy ówczesnej rzeczywistości): Latarnia czarnoksięska, Dziecię Starego Miasta, Szalona, Kopciuszek.
Uwaga!
Powieść stanie się królową gatunków pozytywistycznych, na wyżyny wznieśli ją Eliza Orzeszkowa, Bolesław Prus i Henryk Sienkiewicz. Jednak dorobek twórców romantycznych (a zwłaszcza czytanego wciąż Kraszewskiego) stanowi ważny etap w historii rozwoju powieści polskiej.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/liceum/c335-wiedza-w-tabelach/powiesc
https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/realizm-pozytywizm/c423-pozytywizm-w-polsce-2/jak-w-literaturze-polskiej-rozwijala-sie-powiesc-historyczna
https://aleklasa.pl/liceum/c334-testy-w-liceum/test-z-wiedzy-o-romantyzmie