Tag "powieść"
Stendhal nazwał ją zwierciadłem przechadzającym się po gościńcu, Grass „kurwą wśród gatunków literackich”. Powieść to jeden z najbardziej różnorodnych i bogato reprezentowanych gatunków literackich. Na maturze może pojawić się pytanie o przemiany gatunkowe powieści czy najważniejsze dla minionego tysiąclecia arcydzieła gatunku. Skąd się wzięła powieść? Odpowiedź na to pytanie nie jest wcale prosta. Prapoczątków powieści można upatrywać już w greckich epopejach i biblijnych przypowieściach. W okresie hellenistycznym w Grecji powstał tzw. romans grecki, (specjalizowali
Poziom podstawowy Lektury obowiązkowe: Wybrane satyry Ignacego Krasickiego Hymn do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego Wymagania egzaminacyjne: Znajomość najważniejszych motywów literatury oświeceniowej Znajomość cech gatunków klasycystycznych, takich jak oda, satyra, bajka, powiastka filozoficzna Ogólne wiadomości o powieści – to ważne! Ogólna wiedza o ideologii i kulturze epoki; znajomość pojęć takich jak klasycyzm, racjonalizm oraz nazwisk takich jak Jean Jacques Rousseau, Denis Diderot Najważniejsze pojęcia: satyra, bajka, powieść, klasycyzm, sentymentalizm, konstytucja, libertynizm,
Powieść – dziś najsilniejszy gatunek prozatorski – kształtuje się jako nowożytny i popularny gatunek w XVIII wieku. Dzieje się tak głównie za sprawą pisarzy angielskich, którzy właśnie w oświeceniu napisali znakomite książki, takie jak Przypadki Robinsona Crusoe, Podróże Guliwera czy Historia życia Toma Jonesa. Europejscy czytelnicy, poznawszy te utwory, zrozumieli, czym może być czytanie literatury. Zapragnęli więcej rozrywki tego typu, a oznaczało to kres eposu, zmierzch romansu – za to
Na konkretnych przykładach omów różnice między nowelą a powieścią. Od czego zacząć? Wybierz sobie do omawiania jedną nowelę (niech to będzie np. Janko Muzykant Henryka Sienkiewicza) i jakąś powieść (np. Syzyfowe prace Stefana Żeromskiego). W tym przypadku nie ma dobrych i złych przykładów – w każdej wybranej lekturze wskażesz różnice. Weź więc dzieła dobrze Ci znane, o których będziesz miał coś do powiedzenia. Te, które naprawdę przeczytałeś, a nie przejrzałeś jedynie ich opracowanie. Przejdź do omawiania różnic:
Tego się naucz! Przede wszystkim – zapamiętaj charakterystyczne cechy tej powieści. Powieść realistyczno-psychologiczna to gatunek charakterystyczny dla twórczości Dostojewskiego. To utwór realistyczny (czyli mający odzwierciedlać świat rzeczywisty, dokładny w opisie i charakterystyce bohaterów, cechujący się prawdopodobieństwem zdarzeń), wzbogacony o następujące elementy: szczegółowy opis psychologiczny postaci, dbałość o oddanie stanów psychicznych bohaterów przez opis ich rozmaitych – często mało zauważalnych lub nielogicznych – reakcji na nie, wielogłosowość (polifonia) narracyjna – głos w powieści oddany jest samym
Powieść Krasickiego pisana w pierwszej osobie, tym samym sugeruje, iż jest relacją pamiętnikarską, autor co jakiś czas akcentuje prawdziwość wydarzeń. Czyni tak celowo, by stworzyć nowy typ powieści, zupełnie różny od znanych do tej pory awanturniczo-miłosnych romansów. Powieść Krasickiego posiada wiele nowoczesnych, oświeceniowych elementów, jest satyrą obyczajową, ma elementy utopii, robinsonady, powieści podróży i powieści przygodowej. Treść i przesłanie utworu Pierwszą polską powieścią nowożytną są Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki Ignacego
Powieść polifoniczna (wielogłosowa) – u źródeł utworu polifonicznego jest muzyka – utwór wielogłosowy, w którym każdy głos w chórze lub w orkiestrze jest samodzielny i równouprawniony wobec pozostałych. Ta technika muzyczna polega na równoczesnym prowadzeniu dwóch lub więcej linii melodycznych. Zbrodnia i kara Dostojewskiego jest klasycznym przykładem powieści polifonicznej (na nowatorstwo jej konstrukcji wskazał Michaił Bachtin, rosyjski teoretyk literatury). Owo nowatorstwo polega na wielogłosowości struktury artystycznej; żaden z głosów bohaterów nie może sobie rościć pretensji do roli
Powieść historyczna – taka, która na tle wydarzeń historycznych przedstawia wątek relacji między poszczególnymi bohaterami – fikcyjnymi i historycznymi. Powieść Sienkiewicza jest syntezą typu dokumentarnego (pisanego na podstawie źródeł i dokumentów) i typu walterskotowskiego (żywa akcja romansowa). Sienkiewicz połączył obie metody pisarskie.
Powieść modernistyczna – gatunek, który odszedł od modelu powieści realistycznej. Taki utwór składa się ze scen, epizodów, ma dość luźną kompozycję, w odróżnieniu od powieści dojrzałego realizmu, które prezentowały bohaterów bardzo szczegółowo i dokładnie oraz zachowywały chronologię i logiczny układ zdarzeń. W powieści modernistycznej natomiast pozornie niewiele znaczącemu wydarzeniu można poświęcić wiele uwagi, np. w Ludziach bezdomnych całkiem sporo miejsca zajmuje spotkanie Judyma ze swawolnym Dyziem, czyli małym łobuzem. Niektóre
Powieść awangardowa – odmiana powieści, która narodziła się w XX w. Zupełnie inna od powieści realistycznej. Oto jej cechy – na przykładzie Ferdydurke: autotematyzm, rozważania o istocie twórczości, sposobie pisania; celowo sztuczny język, nieprzezroczysta narracja; posługiwanie się groteską jako zasadą konstrukcyjną świata przedstawionego; odrzucenie realizmu (jakim cudem 30-latek mógłby trafić do szkoły?!); intertekstualność; parodia; synkretyzm rodzajowy; koncepcja pisania jako gry.
Scharakteryzuj powieść jako gatunek literacki. Jak rozwijała się na przestrzeni epok i jakie znasz rodzaje powieści? Sam termin: powieść ustalono w latach 40-tych XIX w., a jest to najważniejszy gatunek epiki. Powieść jest utworem obszernym, pisanym prozą, jej konieczne elementy to: narrator i narracja, akcja, czas, przestrzeń, bohaterowie. W każdej powieści coś, gdzieś się dzieje – jest to świat przedstawiony, narrator może do niego należeć lub nie – może opisywać
Każdy gatunek literacki ma swoją historię. Można nawet powiedzieć, że to właśnie ze zbioru historii gatunków literackich składa się cała historia literatury. Każdy gatunek podlega jakiejś ewolucji – czasem zaczyna się niepostrzeżenie, by potem zyskać rolę wiodącej formy literackiej, innym razem znowu jego początki są wspaniałe, a potem następuje stopniowa degeneracja i spadek znaczenia. Epos To gatunek, od którego zaczyna się historia literatury. W niemal każdej kulturze następnym po mitologii etapem kształtowania się
Oświecenie wiekiem narodzin powieści – ustosunkuj się do tej tezy, podaj przykłady najważniejszych dzieł. Tak powszechnie mówi się o oświeceniu; z twierdzeniem zawartym w temacie nie można się nie zgodzić. Temat nie jest trudny – wystarczy przypomnieć sobie najważniejsze oświeceniowe powieści, np. Podróże Guliwera Jonathana Swifta, Kubusia Fatalistę i jego pana Denisa Diderota, Julię czyli Nową Heloizę Jeana Jacques’a Rousseau oraz dwa przykłady powieści polskich: Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki Ignacego Krasickiego i Rękopis znaleziony w Saragossie
Lalka Bolesława Prusa Zgodnie z obyczajami epoki Lalka drukowana była najpierw w odcinkach, w Kurierze codziennym w roku 1887. W formie książki wydana została w 1890 roku. Czas i miejsce akcji Czas akcji utworu w stosunku do momentu, w którym książka zaczęła się ukazywać, jest wcześniejszy o blisko dziesięć lat i obejmuje okres od początku 1878 roku do października roku 1879. Sporo mówi się tu także o czasach dużo wcześniejszych, od lat trzydziestych XIX wieku poczynając; wspomina się również o ważnych wydarzeniach historycznych,
Gatunki literackie najchętniej wykorzystywane w poszczególnych epokach literackich. Antyk Epika Epos (epopeja) – najważniejszy gatunek epicki, dopiero po wiekach zastąpiony przez powieść. To obszerny utwór, zwykle wierszowany. Jego tematem są dzieje jakiejś zbiorowości pokazane na tle ważnych wydarzeń historycznych – opowiada o nich trzecioosobowy narrator. Inną cechą eposu jest rozlewność: liczne opisy zwalniające tempo akcji, także opisy scen batalistycznych. Zaczyna się od inwokacji – rozbudowanej apostrofy kierowanej do bóstwa (muzy).
Sam termin powieść ustalono w latach 40. XIX w. To najważniejszy gatunek epiki. Powieść jest utworem obszernym, pisanym prozą. Jej konieczne elementy to: narrator i narracja, akcja, czas fabularny, przestrzeń, bohaterowie. W każdej powieści coś gdzieś się dzieje – jest to świat przedstawiony, narrator może do niego należeć lub nie – może opisywać wszystko jako postronny obserwator. Z elementami powieści można wyczyniać rozmaite eksperymenty – na nowościach w ustalaniu owych wewnętrznych układów polegał rozwój gatunku.
Jest pewną prawidłowością fakt, że gdy czasy są poetyckie, powieść pozostaje w cieniu, a gdy proza dominuje – to z kolei czasy są „niepoetyckie”. W romantyzmie prym wiodą poezja i dramat. Nie znaczy to jednak, że powieści nie pisano wówczas w ogóle. Pisano i czytano, modne były wzory powieści Waltera Scotta, Anatola Sterne’a (powieść sentymentalna), Stendhala, Balzaca, Dickensa. Wśród polskich powieściopisarzy romantyzmu należy wymienić następujące nazwiska: Fryderyk Skarbek – Pan Starosta, Józef Korzeniowski (realista, nie należy mylić
Wśród różnorodnej twórczości Diderota (Zakonnica, Kuzynek mistrza Rameau) wyróżnia się wciąż czytana powieść pt. Kubuś Fatalista i jego pan. Jest to pełna humoru, chwilami frywolna opowieść o tym, jak to pan Kubusia i jego wierny sługa, podróżując konno, toczą żartobliwe rozmowy, czasem na bardzo poważne tematy. Nie jest to powieść typowa. Osią fabuły jest podróż, a chwytem konstrukcyjnym dialog i odautorskie wstawki samego Diderota. Ważniejsze są, oczywiście, przemyślenia i refleksje bohaterów, a nie wydarzenia czy przygody, jakie
Robinson Crusoe – rozbitek na bezludnej wyspie Dzieje Robinson od najmłodszych lat marzył, by zostać marynarzem. Odbył wiele podróży morskich i w czasie jednej z nich jego statek rozbił się, a on jako jedyny ocalał z katastrofy. Z wraku statku zabiera broń, narzędzia, ocalałe materiały i resztki pożywienia, by stawić czoło pozornie beznadziejnej sytuacji. Zakłada hodowlę, uprawia ziemię, jest rzemieślnikiem – urodzajną wyspę przekształca w zamożną kolonię. Walczy z klimatem, dzikimi zwierzętami, które niszczą mu plony, lecz przede
Powieść – co to za gatunek? Powieść – to gatunek należący do epiki, prozatorski, obszerny, prezentujący świat i zdarzenia dotyczące bohaterów. Cechą powieści jest obecność narratora i świata przedstawionego. W świecie powieści rozgrywa się fabuła, określone są czas i przestrzeń, wyznaczeni bohaterowie główni i poboczni. Powieść może opowiadać o zwykłych ludziach i zdarzeniach prawdopodobnych, ale także o fantastycznych lub wyobrażonych. Jak to było Powieść kształtuje się jako nowożytny i popularny
