Na konkretnych przykładach omów różnice między nowelą a powieścią.
Od czego zacząć?
Wybierz sobie do omawiania jedną nowelę (niech to będzie np. Janko Muzykant Henryka Sienkiewicza) i jakąś powieść (np. Syzyfowe prace Stefana Żeromskiego). W tym przypadku nie ma dobrych i złych przykładów – w każdej wybranej lekturze wskażesz różnice. Weź więc dzieła dobrze Ci znane, o których będziesz miał coś do powiedzenia. Te, które naprawdę przeczytałeś, a nie przejrzałeś jedynie ich opracowanie.
Przejdź do omawiania różnic:
- Po pierwsze: zacznij do długości utworów. Na pierwszy rzut oka widać, że kilkudzisięciostronicowa nowela jest dużo krótsza od rozbudowanej powieści. Zwróć uwagę, że w noweli nie ma obszernych opisów i dygresji – to gatunek o zwartej kompozycji. To właśnie kryterium długości będzie dla Ciebie pierwszą wskazówką.
- Po drugie: powiedz o liczbie wątków. W Syzyfowych pracach akcja nie tylko trwa dłużej, ale i jest bardziej rozbudowana. Głównym wątkiem jest rusyfikacja polskiej młodzieży, ale pojawiają się i inne wątki:
- dojrzewanie Marcina Borowicza, jego miłość do Biruty,
- chłopięca przyjaźń.
W noweli Sienkiewicza (jak w każdej noweli) występuje tylko jeden wątek – historia głównego bohatera, Janka. Wszystkie opisy i komentarze odautorskie są ograniczone, potraktowane epizodycznie.
Przy omawianiu fabuły w noweli przypomnij też o mocno zaakcentowanym punkcie kulminacyjnym – czyli momencie, w którym decydują się losy głównego bohatera. W tym przypadku będzie to moment, kiedy Janek zostaje złapany i oskarżony o próbę kradzieży.
Zwróć też uwagę na dramatyczny charakter fabuły w Janku Muzykancie. Wydarzenia prowadzą do dobitnego zakończenia – tragicznej śmierci Janka.
- Po trzecie: zwróć uwagę na liczbę bohaterów. W noweli jest jeden główny bohater – może pojawić się też dwóch, trzech drugoplanowych – i to wszystko! W powieści jest ich bardzo dużo i mają różną hierarchię ważności. Jest kilku bohaterów głównych, postacie drugoplanowe i takie, które pojawiają się tylko epizodycznie.
Zobacz:
Jakim gatunkiem jest nowela? Wskaż cechy gatunku na wybranym przykładzie