Tag "nowela"
Plan wydarzeń 1. Przedstawienie pana Tomasza. a) pan Tomasz w młodości b) poszukiwania żony c) pan Tomasz w dojrzałym wieku Wszystko o panu Tomaszu, jego młodości i cechach charakteru na następnej stronie. Znajdziesz tam charakterystykę głównego bohatera Katarynki. 2. Nienawiść do katarynek. Dlaczego pan Tomasz nie lubił katarynek? Dokładnie nie wiadomo. Tak jak nie wiadomo, dlaczego niektórzy z Was nie cierpią mleka, a inni piją je litrami. Jedni słuchają Britney Spears, a inni krzywią
Co powiesz o miejscu akcji Katarynki? Miejsce akcji to Warszawa. Kim jest główny bohater Katarynki? To pan Tomasz. Narrator nie określa dokładnie jego wieku, nie podaje na samym początku imienia ani nazwiska, ale opisuje jego wygląd. Miał rumianą twarz, siwe oczy. Dopiero po jakimś czasie dowiadujemy się, że to pan Tomasz. Jak zachowywał się bohater? Chodził pochylony, często zamyślony. Jakimi cechami charakteryzował się pan Tomasz? Miał łagodne usposobienie – nawet gdy
Czas i miejsce akcji XIX w., bardzo biedna polska wieś Gatunek literacki nowela O czym jest Janko Muzykant? Nowelka opowiada historię wiejskiego chłopca, który był bardzo utalentowany, ale nie mógł się uczyć i jego uzdolnienia zmarnowały się. Uwaga! Stylizacja! Język wypowiedzi stylizowany jest na gwarę, ponieważ bohaterami są mieszkańcy wsi. Zwróć uwagę na słowa i formy, których dziś już nie używamy – będziem jedli, będziewa się weselili, krzcę zamiast chrzczę. Plan wydarzeń Janko
Mini-CV Anielki Bohaterka książki: Bolesława Prusa pod tytułem Anielka. Imię i nazwisko: Anielka. Nie znamy jej nazwiska. Wiek: 13 lat. Wygląd: Drobna, o bladej cerze. Delikatna twarz, którą okalały ciemne włosy. Szafirowe oczy. Zwykle ubrana w bladoróżową, krótką sukieneczkę, białe pończochy i wysokie buciki. Początkowo Anielka wyglądała bardzo zdrowo. Była panienką ładną, pełną wdzięku, wesołą i sympatyczną. Kiedy sytuacja w domu się pogarszała, dziewczynka była coraz chudsza i bledsza. Miejsce zamieszkania: Najpierw mieszkała
Latarnik Sienkiewicza – pozytywistyczna nowela Jesteś w pozytywizmie! W tej epoce cenimy pracę, nie walkę zbrojną, ziemię i naukę, nie fantastyczne światy i baśnie… A przy tym miłość ojczyzny i tęsknota za nią pozostaje ta sama… Henryk Sienkiewicz jest czołowym pisarzem polskiego pozytywizmu, najbardziej znane są jego powieści historyczne – ale pisał też powieści, nowele i opowiadania osadzone w swojej współczesności. Latarnik do nich należy. W utworze kluczową rolę odgrywa
Poziom podstawowy Lektury obowiązkowe: Wybrane Pieśni Jana Kochanowskiego: Hymn Czego chcesz od nas, Panie… Pieśń V O spustoszeniu Podola Pieśń IX Chcemy być sobie radzi? Pieśń XII O cnocie Pieśń świętojańska o sobótce Panna XII Wybrane treny Jana Kochanowskiego: Tren I Tren II Tren IV Tren VII Makbet Williama Szekspira Wymagania egzaminacyjne: Ważniejsze motywy literackie i kulturowe w wymienionych lekturach z epoki. Podstawowa wiedza o kulturze renesansu. Typowe gatunki literackie epoki, ich pochodzenie. Ogólna
Gdy w Europie święcili tryumfy Stendhal i Balzak, w Polsce nie powstała jeszcze ani jedna licząca się powieść realistyczna. Kwitł romantyzm – przede wszystkim epoka poezji i dramatu. Oświeceniowe eksperymenty powieściowe Ignacego Krasickiego i Jana Potockiego poszły w niepamięć. Kiedy do głosu doszli pozytywiści, na mapie literatury polskiej na nowo pojawiła się proza. Początkowo były to – dość kulawe w porównaniu z osiągnięciami europejskimi – przedsięwzięcia w dziedzinie realizmu tendencyjnego. Później jednak, wraz z Lalką Prusa i Nad Niemnem Orzeszkowej, powieść
Klasyczna postać noweli ukształtowała się we Włoszech w epoce renesansu – przede wszystkim pod piórem Giovanniego Boccaccia, autora Dekameronu. Co ciekawe, już te najstarsze nowele poruszały problematykę mieszczańską, zajmowały się problemami obyczajowymi i przeważała w nich motywacja psychologiczna. Przez wieki pozostając w mniejszym lub większym zapomnieniu, nowożytną karierę gatunek ten robi w europejskiej literaturze realistycznej i naturalistycznej. W Polsce natomiast pojawia się na dobre dopiero w okresie pozytywizmu – ale za to od razu jako jeden z najważniejszych
1. Miejsca akcji Lalki to: a) Warszawa, Berlin, Moskwa b) tylko Warszawa c) Warszawa, Paryż i Zasławek d) Warszawa i podwarszawskie miejscowości 1. Odpowiedź: c) Komentarz: Zasadnicza akcja najsłynniejszej polskiej powieści pozytywistycznej rozgrywa się w Warszawie. Interesujący jest realizm w opisie miasta. Do dziś można odnaleźć konkretne adresy, pod którymi mieszkali bohaterowie powieści Prusa. W utworze mowa jest o wielu miejscach stolicy: Łazienkach, Powiślu, ulicach: Miodowej, Krakowskim Przedmieściu i wielu
Jakie dostrzegasz w Glorii victis Orzeszkowej? Zacznij Mimo, że nowela to utwór typowy dla pozytywizmu, została ona napisana jeszcze później, bo w Młodej Polsce. Przejdźmy do sedna sprawy: Widać w niej wyraźne nawiązania do romantyzmu, takie jak: Etos walki powstańczej, otwartej walki z wrogiem na polu bitwy, walki do ostatniej kropli krwi. Bohaterowie – Jagmin i Marian Tarłowski – to ludzie młodzi, przepojeni ideałami zmiany świata na lepsze, swoje młode życie składają w ofierze ojczyźnie.
Dlaczego Orzeszkowa w Glorii victis uczyniła narratorem przyrodę? Zacznij np. tak: Nowela Orzeszkowej powstała już w epoce Młodej Polski, w odpowiedzi na wydarzenia lat 1905-1907. Pisarka jednak celowo powraca do romantycznego etosu walki bohaterów powstania styczniowego z 1863 r. Byli to jedyni bohaterowie, których znała i rozumiała. Bolało ją, że społeczeństwo polskie tak szybko zapomniało o przelanej krwi powstańców. Tym bardziej że byli to często młodzi chłopcy, idealiści, tak jak bohaterowie jej noweli, Marian i Jagmin. Samotna leśna
Nowela jednym z najważniejszych gatunków literackich pozytywizmu Gatunek ten wywodzi się ze starożytności; przykład: słynne Baśnie z tysiąca i jednej nocy. Za twórcę noweli uznaje się jednak zwykle Giovanniego Boccaccia, w którego Dekameronie kolejne historie opowiadane są przez dziesięciu przyjaciół w ciągu dziesięciu dni. Prawdziwy rozkwit noweli przypada na wiek XIX. Wówczas po tę formę wypowiedzi sięgali m.in. Stendhal, Guy de Maupassant, Antoni Czechow, Mikołaj Gogol. Właśnie w XIX w.
Nowele pisane zgodnie z tzw. teorią sokoła Charakterystyczną cechą noweli jest często specyficzny chwyt kompozycyjny, który polega na skoncentrowaniu akcji wokół jednego zasadniczego motywu – nazywanego sokołem. Teorię sokoła zawdzięczamy niemieckiemu pisarzowi Paulowi Heysowi, który doszedł do niej dzięki dokładnej analizie noweli Giovanniego Boccaccia pt. Sokół. Stąd też określenie tego chwytu. Taki chwyt kompozycyjny odgrywa ważną rolę w wielu pozytywistycznych nowelach. W Janku Muzykancie Henryka Sienkiewicza motywem przewodnim są skrzypce.
Geneza utworu 23 listopada 1876 roku w dzienniku The New York Times ukazała się notatka o polskim emigrancie Mieczysławie Siellawie – farmaceucie, który nagle popełnił samobójstwo. Historię tę rozwinął Julian Horain w warszawskiej Gazecie Polskiej, a Sienkiewicz niektóre jej elementy wykorzystał w opowieści o polskim emigrancie Skawińskim. Pochodzenie: polski żołnierz, uczestnik powstania listopadowego, po klęsce powstania emigrował. Wiek: około siedemdziesięciu lat. Wygląd: wyprostowany, ruchy świadczące o żołnierskiej przeszłości. Siwe włosy, niebieskie oczy, twarz
Historia Początki noweli jako gatunku literackiego sięgają czasów antycznych. Najstarszym zbiorem były Opowieści mileckie Arestydesa z Miletu (II/I wiek p.n.e.). Już wtedy nowela stanowiła gatunek opozycyjny (przeciwstawny) do eposu, w którym motywacja wydarzeń jest zdecydowanie fantastyczna (udział bogów w akcji), podczas gdy dla noweli charakterystyczne jest w pełni realistyczne uzasadnienie zdarzeń. Poza tym nowela przynosi relacje o sprawach codziennych, zwyczajnych, a epos opiewa czyny bohaterów w przełomowych momentach historycznych. Nowela, taka, jaką znamy, wykrystalizowała się na przełomie
Na konkretnych przykładach omów różnice między nowelą a powieścią. Od czego zacząć? Wybierz sobie do omawiania jedną nowelę (niech to będzie np. Janko Muzykant Henryka Sienkiewicza) i jakąś powieść (np. Syzyfowe prace Stefana Żeromskiego). W tym przypadku nie ma dobrych i złych przykładów – w każdej wybranej lekturze wskażesz różnice. Weź więc dzieła dobrze Ci znane, o których będziesz miał coś do powiedzenia. Te, które naprawdę przeczytałeś, a nie przejrzałeś jedynie ich opracowanie. Przejdź do omawiania różnic:
Dobra pani Elizy Orzeszkowej Tytułowa dobra pani to zamożna ziemianka, członkini stowarzyszenia dobroczynności Ewelina Krzycka, która ma dużą potrzebę czynienia miłosierdzia, ale wyłącznie z myślą o własnym zadowoleniu. Postanawia zaopiekować się osieroconą pięcioletnią Helenką. Zajmuje się nią jednak dopóty, dopóki nie znudzi się strojeniem dziecka w piękne sukienki. Uczy dziewczynkę francuskiego, rozpieszcza ją, obsypuje prezentami, wyjeżdżają nawet razem w podróż do Włoch. Po kilku latach jednak Helenka nudzi już swoją opiekunkę. Krzycka odnosi się
Mieszkał w Polsce od lat, rozmawiał z sąsiadami, robił zakupy w pobliskim sklepiku i nagle zaczął być… wrogiem. Antysemityzm – co to takiego? Wrogość wobec osób pochodzenia żydowskiego. Najczęstsze przyczyny: religijne (odrębność kultu postrzegana jako przeciwstawianie się chrześcijaństwu), ekonomiczne (Żydzi zajmujący się handlem i przemysłem, a więc gromadzący kapitał, wzbudzali zawiść pozostałych obywateli – zazdrość taka zwiększała się w czasach kryzysów ekonomicznych), polityczne (przez wiele lat pozbawieni ojczyzny Żydzi zamieszkiwali kraje europejskie i stanowili tam spory procent ludności).
Narracja ówczesnych nowel jest zróżnicowana. Bardzo często mamy do czynienia z opowiadaniem rzeczowym, nastawionym na konkret, sprawiającym wrażenie całkowicie obiektywnego. Tak jest na przykład w nowelach Prusa – nie bez powodu rzeczowniki były ulubioną częścią mowy tego pisarza. W podobny sposób prowadzi narrację Eliza Orzeszkowa w Tadeuszu. W nowelach dojrzałego realizmu rzadko spotykamy się z odautorskimi komentarzami, znanymi z nowel tendencyjnych, np. Antka, ponieważ ambicją pisarzy było sięganie po nowatorskie
A… B… C… Elizy Orzeszkowej Tadeusz Elizy Orzeszkowej Miłosierdzie gminy Marii Konopnickiej Dym Marii Konopnickiej Nasza szkapa Marii Konopnickiej Katarynka Bolesława Prusa Antek Bolesława Prusa Szkice węglem Henryka Sienkiewicza Janko Muzykant Henryka Sienkiewicza Latarnik Henryka Sienkiewicza A… B… C… Elizy Orzeszkowej Ta nowelka miała być wydrukowana w Świcie w 1884 roku, ale jej publikacja została wstrzymana przez carską cenzurę. Autorka zmieniła więc realia z rosyjskich na niemieckie i wydała
