Tag "nowela"
Gloria victis Tytuł noweli Łacińskie słowa w tytule utworu znaczą: chwała zwyciężonym, i stanowią zaprzeczenie rzymskiego „vae victis”, czyli: biada zwyciężonym. Chwała zwyciężonym, bo ich bohaterska śmierć stanie się źródłem nowej siły. Tak naprawdę jednak pochwałę bohaterstwa powstańców wygłasza w utworze tylko wiatr. Pamiątką ówczesnych wydarzeń jest mogiła, której nikt już nie odwiedza. Nawet Anielka, siostra Mariana, nie dba o grób powstańców. Bohaterowie Romuald Traugutt, postać historyczna, dyktator powstania styczniowego,
Metoda na powtórkę? Przedstawić epokę za pomocą najważniejszych dla niej pojęć! Zrozumieć, zapamiętać, skojarzyć z potrzebnymi tekstami kultury. Nasz pojęciownik to zbiór najważniejszych terminów i najlepszy przewodnik. Agnostycyzm Pojęcie ze sfery religii, metafizyki. Wyznawca tego poglądu nieufnie odnosi się do kwestii istnienia bóstw i wszelkich innych bytów duchowych i nadprzyrodzonych. W najwęższym ujęciu treść tego terminu zawiera się w znaczeniu greckiego słowa gnosis (czyli poznanie) oraz negującego je przedrostka „a-”. Tak powstaje „a-gnosis”, czyli nie-poznanie,
Metoda na powtórkę? Przedstawić epokę za pomocą najważniejszych dla niej pojęć! Zrozumieć, zapamiętać, skojarzyć z potrzebnymi tekstami kultury. Nasz pojęciownik to zbiór najważniejszych terminów i najlepszy przewodnik. Renesans Renesans – nazwa epoki Epoka, która nastąpiła po średniowieczu, ma w polskiej terminologii naukowej dwie nazwy – renesans albo odrodzenie. Obie są równoprawne. Pierwsza z nich pochodzi od francuskiego słowa „renaissance” i jest także stosowana w wielu innych językach, np. niemieckim i angielskim. Druga jest tłumaczeniem, czyli polskim
Omów sposób literackiego kreowania bohatera w poniższym fragmencie noweli Elizy Orzeszkowej Gloria victis. Wodzem ich był człowiek świętego imienia, które brzmiało: Romuald Traugutt. Pytasz, dlaczego świętym jest to imię? Albowiem według przykazania Pana opuścił on żonę i dzieci, dostatek i spokój, wszystko, co pieści, wszystko, co raduje i jest życia puentą, czarem, skarbem, szczęściem, a wziąwszy na ramiona krzyż narodu swego poszedł za idącym ziemią tą słupem ognistym i w nim zgorzał. Nie tutaj zgorzał.
Na podstawie przytoczonego fragmentu powieści Elizy Orzeszkowej Marta scharakteryzuj trudną sytuację kobiet w XIX wieku. Odwołaj się do wiedzy na temat epoki pozytywizmu. Jedną tylko rzecz spostrzegła jasno i wyraźnie: spostrzegła, że praca nie jest wcale przedmiotem takim, po który człowiek, po który mianowicie kobieta schylić by się tylko potrzebowała, aby go posiąść. (…) – (…) Nie żyłaś dotąd śród świata rzeczywistego, miałaś swój świat marzeń panieńskich naprzód, uczuć rodzinnych
Scharakteryzuj narrację Elizy Orzeszkowej w noweli pt. Gloria victis i wyjaśnij, jakie ma ona znaczenie dla wymowy utworu. Wtedy dąb wyniosły i silny (…) brzoza wysmukła (…), świerk wyprostowany, w hełmie z iglicą strzelistą na szczycie, odpowiedzieli chórem przyciszonych szumów: – To jest mogiła! – Taka wielka, taka wielka, taka wielka mogiła! – zadziwił się Wiatr. Brzoza westchnęła: – A krzyżyk taki mały! A dąb zagadał: – Śpi w niej
Jakie cele i zadania stawiali pozytywiści nowelom? Nowela to najbardziej lubiany i najczęściej uprawiany przez pozytywistów gatunek literacki. W latach 80. XIX wieku nowele pisali wszyscy! Drobne formy prozatorskie łatwiej było sprzedać redakcjom czasopism. Dawały one także pole do popisu eksperymentatorom, którzy w nowelach właśnie próbowali nowych sposobów opowiadania czy charakteryzowania bohatera. Wyjaśnienie zadania Twoje zadanie polega na omówieniu wybranych nowelek pozytywistycznych. Wybór nie powinien stanowić problemu, gdyż „materiał badawczy” jest w tym przypadku bardzo
Obraz dziecka w nowelach pozytywistów. Problemy dziecka, warunków, w jakich żyje, możliwości jego rozwoju w określonej sytuacji społeczno-politycznej kraju – to jeden z tematów najczęściej poruszanych przez pozytywistów, zwłaszcza w nowelistyce tamtego czasu. Pisarze pozytywizmu podkreślają konieczność edukacji. Pozbawienie młodych ludzi możliwości kształcenia to odebranie dziecku jednego z podstawowych praw, jakie powinno mu się zagwarantować. Mówi o tym nowela A…B…C… Elizy Orzeszkowej, w której dzieci – pokutując za winy ojców – nie mają możliwości skończenia szkoły. Nie
Bohaterowie nowel pozytywistycznych To musisz wiedzieć! Nowela to jeden z najpopularniejszych gatunków pozytywistycznych, uprawiali ją najwybitniejsi powieściopisarze epoki: Henryk Sienkiewicz, Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa i najwybitniejsza pozytywistyczna poetka – Maria Konopnicka. Zadaniem noweli było najczęściej poruszyć czytelnika, apelować do jego sumienia, skłaniać do działania (czyli do pomocy najuboższym warstwom społeczeństwa) albo ostrzegać (np. Za chlebem Henryka Sienkiewicza). Nowele to specyficzne dokumenty epoki – przedstawiały drobne epizody z życia przeciętnych, nierzadko boleśnie pokrzywdzonych ludzi.
Nowele Boccaccia dowodem na renesansową zmianę światopoglądu. Przywołaj wybraną nowelę. Wstęp I Dekameron Boccaccia to dzieło przejściowe – znajdziemy w nim pozostałości średniowiecznych poglądów na życie, człowieka i religię, ale też i sporo zwiastunów nowego, renesansowego światopoglądu. Jest pochwałą człowieka, jego siły życiowej i wielkich możliwości. W tym dziele zawarta jest krytyka wszelkiego dogmatyzmu i doktryn, które hamują swobodny rozwój myśli ludzkiej. Wstęp II Dekameron, w którym ukazane są wszelkie odcienie miłości (także miłość zmysłowa, rubaszna, interesowna…),
NOWELA – gatunek literacki, prozatorski, o ściśle skondensowanej akcji, należący do epiki. Nowele są krótkie, pozbawione komentarzy, refleksji autorskich, wielkiej ilości bohaterów czy panoramicznego ujęcia świata. Na plan pierwszy noweli wysuwa się akcja, punkt kulminacyjny i pointa, często także ośrodek kompozycyjny (porównaj → „teoria sokoła”). Od powieści różni się przejrzystą, prostą kompozycją, zaś od opowiadania bardziej spójną formą. Nowela nie ma wątków pobocznych ani epizodów niezwiązanych z akcją. Najbardziej znane nowele
TEORIA SOKOŁA – najbardziej rygorystyczna zasada określająca budowę klasycznej noweli, utworzona od tytułu słynnego utworu Giovanni Boccaccia pt. Sokół. Jest to nowela skomponowana w ten sposób, że centralny motyw – ośrodek kompozycyjny – pojawia się w każdej fazie noweli i odgrywa dominującą rolę w rozwiązywaniu problemu. Motyw ten z reguły bywa wyniesiony do tytułu noweli. U Boccaccia tak właśnie jest: sokół towarzyszy głównemu bohaterowi na każdym etapie wydarzeń, stanowi dlań
Gatunki literackie najchętniej wykorzystywane w poszczególnych epokach literackich. Antyk Epika Epos (epopeja) – najważniejszy gatunek epicki, dopiero po wiekach zastąpiony przez powieść. To obszerny utwór, zwykle wierszowany. Jego tematem są dzieje jakiejś zbiorowości pokazane na tle ważnych wydarzeń historycznych – opowiada o nich trzecioosobowy narrator. Inną cechą eposu jest rozlewność: liczne opisy zwalniające tempo akcji, także opisy scen batalistycznych. Zaczyna się od inwokacji – rozbudowanej apostrofy kierowanej do bóstwa (muzy).
Na początku zaprezentuj definicję gatunku Nowela to gatunek prozy narracyjnej o niewielkich rozmiarach. Wśród gatunków epickich wyróżniają ją rygorystyczne zasady budowy (co odróżnia nowelę od swobodniejszego pod względem formalnym opowiadania). Jej cechy to: jednowątkowa akcja charakteryzująca się prostotą i przejrzystością, dobitnie zaznaczony punkt kulminacyjny i rozwiązanie akcji, skupienie się na charakterystyce bohatera pierwszoplanowego (często brak w ogóle postaci drugoplanowych), ograniczenie komentarza, opisu i dygresji, akcja rozgrywa się w krótkim czasie. Nowela jest gatunkiem, który ukształtował
Sam termin powieść ustalono w latach 40. XIX w. To najważniejszy gatunek epiki. Powieść jest utworem obszernym, pisanym prozą. Jej konieczne elementy to: narrator i narracja, akcja, czas fabularny, przestrzeń, bohaterowie. W każdej powieści coś gdzieś się dzieje – jest to świat przedstawiony, narrator może do niego należeć lub nie – może opisywać wszystko jako postronny obserwator. Z elementami powieści można wyczyniać rozmaite eksperymenty – na nowościach w ustalaniu owych wewnętrznych układów polegał rozwój gatunku.
Nowela, zanim otrzymała swą pisemną formę, na początku była utworem funkcjonującym w tradycji ustnej – przeznaczonym do słuchania. Średniowieczni kupcy, którzy podróżowali po egzotycznych krajach i doznawali niezwykłych przygód, opowiadali potem niesamowite historie, obfitujące w obrazy pełne grozy i napięcia. Wypełniały one ludzką rzeczywistość, dodawały jej nieco barw, stąd też człowiek mający potrzebę doświadczenia czegoś niezwykłego w całkowicie zwykłym świecie, nie chciał się z nimi tak szybko rozstać. Wiedział jednak,
Druga połowa lat 70. XIX wieku to czas noweli. Pisarze podejmowali w krótkiej, zwięzłej formie następujące tematy. Problematyka społeczna wsi – obraz nędzy i zaniedbania ludu ukazują: Szkice węglem, Janko Muzykant Sienkiewicza, Antek Prusa. Powstanie styczniowe – jest tematem noweli Gloria victis Orzeszkowej. Problem żydowski – podejmuje Konopnicka w noweli Mendel Gdański. Problem nierówności społecznej – wyzysk robotników, biedę miast, nędzę bezrobotnych ukazują: Powracająca fala, Kamizelka, Katarynka Prusa, Dobra pani, A… b…
Pozytywistyczne nowele Gloria victis Elizy Orzeszkowej To późna nowela Orzeszkowej, wydana dopiero w roku 1908. Tytuł oznacza „Chwała zwyciężonym”. Autorka składa w niej hołd powstańcom styczniowym. Co się dzieje? Tematem noweli jest epizod powstania styczniowego. Historia przyjaźni i śmierci dwóch młodych mężczyzn – powstańców z oddziału Traugutta. Przy jego boku walczyli między innymi Jagmin, bardzo waleczny i oddany ojczyźnie żołnierz, oraz Tarłowski, młody humanista, który choć był przeciwny rozlewowi krwi,
Wystarczy przytoczyć nowelę (nawet oryginalną i rozbudowaną), jak np. Szkice węglem i pierwszą z brzegu powieść – niech będzie Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej. Od razu widać różnice: Długość utworów – trzytomowa powieść i kilkudziesięciostronicowa nowela to kontrast objętości – różnica pierwsza. Liczba osób (bohaterów) W powieści Orzeszkowej Nad Niemnem jest ich bardzo dużo, można posegregować persony wg ważności: pierwszoplanowe, drugoplanowe postacie, tła, przedstawiciele różnych warstw – cały przekrój społeczeństwa nadniemeńskiego. Często widzimy ich razem –
W pozytywizmie dominuje proza. Chyba nigdy przedtem w polskiej literaturze proza nie była tak ważna i nie miała tak wybitnych osiągnięć. Podstawowym gatunkiem literackim została oczywiście powieść. Najpierw modna była powieść tendencyjna (np. Marta, Pan Graba Elizy Orzeszkowej), potem powieść realistyczna (np. Nad Niemnem). Powieść tendencyjna była skomponowana tak, by udowadniać założoną z góry tezę – np. konieczność kształcenia warstw niższych. Powieść realistyczna spełniała już inne założenia – ukazywała prawdę o ówczesnym świecie i o człowieku
