Wystarczy przytoczyć nowelę (nawet oryginalną i rozbudowaną), jak np. Szkice węglem i pierwszą z brzegu powieść – niech będzie Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej.
Od razu widać różnice:
Długość utworów – trzytomowa powieść i kilkudziesięciostronicowa nowela to kontrast objętości – różnica pierwsza.
Liczba osób (bohaterów)
- W powieści Orzeszkowej Nad Niemnem jest ich bardzo dużo, można posegregować persony wg ważności: pierwszoplanowe, drugoplanowe postacie, tła, przedstawiciele różnych warstw – cały przekrój społeczeństwa nadniemeńskiego. Często widzimy ich razem – na przyjęciu w Korczynie, przy pracy w polu.
- W noweli Sienkiewicza Szkice węglem jest inaczej. Głównych postaci jest trzy – Zołzikiewicz, Rzepowa, Rzepa. Owszem, w tle znajdujemy „po jednym” przedstawicielu różnych warstw wiejskich, lecz są to typowe pionki, odgrywające małą rolę, a i tak jest to duża liczba postaci jak na nowelę.
Opisy przyrody i postaci.
- Cechą gatunkową powieści realistycznej jest obecność szczegółowych opisów, a Orzeszkowa celuje w tworzeniu tych partii powieści. Wie o tym każdy, kto omijał rozbudowane opisy przyrody w Nad Niemnem.
- Nie ma czegoś podobnego w noweli Sienkiewicza – w nowelach opisy są zredukowane, podobnie zresztą jak odautorskie komentarze (technika ironii i wtrącania się w akcję Sienkiewicza jest chwytem oryginalnym, nietypowym dla noweli).
Wątki akcji.
- Pomijając, że akcja powieści jest po prostu dłuższa – jest także bardziej rozbudowana. Weźmy Nad Niemnem, poza narastającym uczuciem Justyny i Janka, obserwujemy spór o szkodę w zbożu, retrospekcje z powstania, historię Jana i Cecylii, wątek rodzinny Kirłów…
- W noweli ciąg zdarzeń dotyczy zwykle jednego tematu – np. intryga Zołzikiewicza z powołaniem Rzepy do wojska określa główną oś zdarzeń. Owszem, maleńkie „odskoki”, jak np. platoniczna miłość pisarza do panienki istnieją, lecz są nikłe i mało znaczące. Akcja główna natomiast toczy się szybko i obfituje w dramatyczne momenty. Zdarzenia są dużo bardziej „zagęszczone” niż w powieści.
Zapamiętaj!
Powieść i nowela to różne gatunki. Nie można nawet powiedzieć, że powieść jest rozbudowaną nowelą, bliższe pokrewieństwo łączy ją z opowiadaniem. Nowela jest bowiem dość ściśle określona, rygorystyczna, podczas gdy powieść charakteryzuje się pewną swobodą konstrukcyjną.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/realizm-pozytywizm/c140-pozytywizm-w-polsce/jakim-gatunkiem-jest-nowela-wskaz-cechy-gatunku-na-wybranym-przykladzie
Jakim gatunkiem jest nowela? Wskaż cechy gatunku na wybranym przykładzie