1 września 1939 roku – wszyscy wiemy – spadła na Drugą Rzeczpospolitą wojna. Życie ludzi zatrzęsło się w posadach – lecz państwo istniało, nawet po klęsce wrześniowej funkcjonowało w podziemiu. Losy literatów – jak i innych ludzi – układały się różnie.

Już u zarania wojny śmierć zebrała żniwo:

  • Witkacy – popełnił samobójstwo 18 września 1939 r.
  • Józef Czechowicz – zginął podczas bombardowania Lublina w 1939 r.
  • Mieczysław Braun – zmarł w getcie warszawskim w r. 1942.
  • Bruno Schulz – rozstrzelany w 1942 na ulicy Drohobycza przez gestapowca Güntera.
  • Janusz Korczak – w r. 1942 zagazowany w Treblince wraz z dziećmi z sierocińca, którymi do końca się opiekował.
  • Tadeusz Boy-Żeleński – rozstrzelany wraz z profesorami Uniwersytetu Lwowskiego w 1941 r.
  • Karol Irzykowski – zmarł na skutek ran odniesionych w powstaniu warszawskim.
  • Julian Kaden-Bandrowski – zginął w powstaniu warszawskim.

Odrębną kartę stanowi młode pokolenie pisarskie Kolumbów:

• Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy – zginęli w powstaniu warszawskim.

Część pisarzy przeszła przez niemieckie obozy koncentracyjne i sowieckie łagry:

  • Pola Gojawiczyńska, Zofia Kossak-Szczucka, Gustaw Morcinek – obozy hitlerowskie.
  • Gustaw Herling-Grudziński – przeżył łagry sowieckie.
  • Bruno Jasieński – zamordowany przez NKWD w obozie koncentracyjnym pod Władywostokiem w 1939 r.
  • Tadeusz Peiper – aresztowany, jak wyjaśniono – na podstawie fałszywych oskarżeń, we Lwowie, w 1940 r.
  • Aleksander Wat – 1940 – 1941 aresztowany we Lwowie, do 1946 przebywał w Kazachstanie.
  • Lech Piwowar i Władysław Sebyła – polscy poeci, oficerowie wrześ­nia 1939 – zamordowani w Katyniu.

Wielu przetrwało wojnę na emigracji:

  • Władysław Broniewski,
  • Julian Tuwim,
  • Antoni Słonimski,
  • Maria Kuncewiczowa,
  • Maria Pawlikowska-Jasnorzewska,
  • Arkady Fiedler,
  • Jan Lechoń,
  • Kazimierz Wierzyński,
  • Witold Gombrowicz,
  • Melchior Wańkowicz (korespondent wojenny).

Część przeżyła piekło okupacji w kraju. Byli to:

  • Leopold Staff,
  • Zofia Nałkowska,
  • Jarosław Iwaszkiewicz,
  • Maria Dąbrowska,
  • Jerzy Szaniawski,
  • Julian Przyboś,
  • Mieczysław Jastrun.

Ci, którzy przeżyli, w latach powojennych dali wyraz grozie i katastrofie wojny.

Postawa poetów starszego pokolenia wobec wojny i okupacji

Wojna wstrząsnęła światem – zmieniła życie ludzi, zmieniła poezję. Literatura – barometr historii – stała się odzwierciedleniem uczuć osób przerażonych grozą wydarzeń. Tak jak biegła historia – tak konkretyzowały się motywy w poezji.

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/wspolczesnosc/c428-wspolczesnosc-poezja-w-polsce-2/kogo-nazywamy-poetami-polski-podziemnej-kolumbami-lub-poetami-apokalipsy-spelnionej

Kolumbowie – poeci apokalipsy spełnionej

Wojna i okupacja w literaturze polskiej

https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/wspolczesnosc/c428-wspolczesnosc-poezja-w-polsce-2/scharakteryzuj-tworczosc-tadeusza-gajcego

https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/wspolczesnosc/c428-wspolczesnosc-poezja-w-polsce-2/tworczosc-starszej-generacji-poetow-po-wojnie

https://aleklasa.pl/matura/c406-nauka-o-jezyku-2/poezja-baczynskiego-matura