Budowa zdania w wierszu
Zobaczmy, jak budowa zdania może mieć swoje znaczenie w poezji!
Poeci – chcąc urozmaicić wiersze – kombinują też w konstrukcji zdań. Coś przestawią, coś dodadzą – i jest efekt poetycki.
A do zapamiętania w związku z tym mamy następujące terminy:
Wykrzyknienie
Zdania wykrzyknikowe, nagromadzone w wierszu mogą dać mocne efekty. Przecież są bardzo nasycone emocjonalnie: wyrażają uczucia, piętrzą rozkazy. Ale też bardzo łatwo je rozpoznać – zakończone są wykrzyknikami.
O martwe życie! O ma bolesna radości!
Francesco Petrarka
Inwersja
Jest to inaczej przestawienie szyku w zdaniu. Jak pamiętamy, szyk w polskim zdaniu rządzi się swoimi regułami, choć nie jest tak sztywny, że nic nie można przestawić. Niemniej niektóre przestawki dziwią i szokują! Zaraz zaszokuje Cię przykład z poezji barokowej, bo inwersja to jeszcze jeden ulubiony chwyt poetów tamtych czasów:
Refleksje duchowne na mądry króla Salomona o doczesności światowej sentyment oraz na krótkość życia ludzkiego, śmierć, sąd straszny, wieczność szczęśliwą i nieszczęśliwą.
Oto inwersja! Dziś, jeśli już, powiedzielibyśmy: refleksje duchowne na mądry sentyment króla Salomona… Niemniej, poprzestawiane zdanie ma swój urok.
Pytanie retoryczne
Jest postawione tylko dla efektu, bo odpowiedź na takie zdanie albo jest powszechnie znana, albo autor natychmiast ją podaje, albo – zupełnie jej nie oczekuje. Jan Kochanowski w Pieśni X pyta:
Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry?
I tak wysoko postawił, że z góry
Wszystek świat widzę, a sam jako trzeba,
Tykam się nieba?
Wiemy od razu, że chodzi o refleksję poetycką, a nie o konkretną odpowiedź.
Zobacz: