Na dzień dobry w klasie pierwszej polonista może chcieć sprawdzić waszą umiejętność pisania na jakimś banalnym temacie typu ja i moja rodzina albo książka, którą cenię. Znacie, pisaliście. Ale naprawdę sprawdziany i polonistyczna potrzeba pisania prac zacznie są gdy opracujecie pierwszą partię materiału. Większość liceów zaczyna od literatury antyku. W takim razie już za chwilę trzeba będzie napisać pracę (wypracowanie w domu lub klasóweczkę) na temat taki lub podobny:

  • Dziedzictwo kultury europejskiej przejęte z mitów.
  • Na czym polega ponadczasowość mitów?
  • Rycerz antyczny – charakterystyka i ocena
  • Wyjaśnienie zagadki śmierci w kulturze starożytnych
  • Ludzie jak bogowie, bogowie jak ludzie – czy słuszne jest to twierdzenie w świetle literatury antycznej
  • Mit ikaryjski przestrogą czy pochwałą młodzieńczego idealizmu.

Wiedza na powyższe tematy nie sprawia z reguły kłopotów. Potraficie streścić najważniejsze mity i wskazać bohaterów Iliady, materiał ten znacie zresztą z gimnazjum. Kto nie wie, że mity opowiadają o miłości, zdradzie i cierpieniu, nienawiści, poświęceniu, wyjaśnianiu najtrudniejszych zagadek jak śmierć i powstanie świata? Kto nie wie, że rycerze starożytni to Hektor i Achilles, kto nie słyszał o fortelach Odyseusza?

Lekcje pisania są dla tych, którzy mają dylemat „ wiem, ale nie umiem tego napisać. Wiem, ale nie wiem jak to powiedzieć”. Oto jak: ćwicz sformułowania, wymyślaj jak zacząć swoją wypowiedź, ćwicz styl, uatrakcyjniaj pracę. Jeśli masz zaniedbania w tym kierunku i uważasz, że brak ci talentu pisarskiego – podpatruj i zapamiętuj odpowiednie zdania i wypowiedzi. Utrwalaj, zbieraj udane sformułowania, wzbogacaj swój słownik, czerpiąc z porad i wzorów. Jak najwięcej czytaj , i oczywiście, korzystaj z naszej rubryki.

 

Jak zabrać się do pisania? Porady wstępne

  • Dobrze czytasz temat. Zawsze żąda jakiejś wiedzy, odpowiedzi na pytanie, opowiedzenia czegoś lub wyrażenia swojego zdania. Uzmysłów sobie tę wiedzę, nawet zanotuj z punktach.
  • Druga rzecz : forma pracy. Jeśli jest określona – trzymasz się gatunku. Jak charakterystyka to charakterystyka, jak streszczenia to streszczenia. Jak nie, to wybierasz sam typ pracy i piszesz konspekt.
  • Spisz według konspektu co wiesz i co chcesz powiedzieć. I teraz uwaga. Jak zacząłeś? Zwyczajnie, od odpowiedzi na pytanie tematu? Zmień wstęp na ciekawszy. Na przykład sam zadaj pytanie. Jeszcze raz zmień – użyj cytatu. I jeszcze raz zmień – odwołaj się do poezji albo wrzuć aforyzm filozoficzny. I który podoba ci się najbardziej? Ten wstęp wybierz.

Teraz ciąg dalszy.

  • Tysiąc razy słyszałeś o konspekcie i masz go. Piszesz pracę. Spróbuj każdemu zdaniu, każdej myśli nadać mądrzejszy ton. Używaj naukowych określeń, wrzuć termin. Na początek przerabiaj po prostu kolejne zdania. Napisałeś: Mity są ponadczasowe, bo pokazują uczucia i zachowania ludzi, które nie uległy zmianie .Zmień słowo po słowie: mity są ponadczasowe na uniwersalizm mitów polega na…. Pokazują na prezentują. Nie uległy zmianie na odwieczne, archetypiczne. Wyjdzie ci wtedy, że uniwersalizm mitów polega na prezentacji archetypicznych postaw i uczuć ludzkich.

 

Wzbogacaj treść pracy

Czyli: oprócz tego co wiesz, zamieszczaj w wypracowaniu wiedzę spoza programu, nawiązuj do innych tekstów kultury, wskazuj konteksty sztuki, cytuj autorytety i opracowania. To bardzo wzmacnia wartość każdej pracy.

Pisząc o uniwersalizmie i złożoności mitów zacytuj wielkiego badacza kultury Mircea Eliade, pisząc o wizji śmierci odwołaj się do znanego wiersza Herberta Brzeg, a o bohaterze antycznym , nawiąż do literatury średniowiecza znanej ci z gimnazjum. Nie bój się porównań różnych kultur, jedyne czego należy się obawiać to błędy merytoryczne.

Temat:

Rycerz antyczny w oczach człowieka współczesnego.

Idź dokąd poszli tamci! Właśnie Hektor, Gilgamesz, Roland. Wśród wzorów niedościgłych, lecz do których dążyć należy stawia poeta, Zbigniew Herbert rycerza antycznego. Lecz czy wszystkie cnoty przodków trzeba bezdyskusyjnie uznać? Odwaga, honor, siła, wierność w przyjaźni – tak, to cenne cechy. Ale na przykład wojna i przemoc dla łupów i ograbienia słabszych ludów, duma czy wręcz pycha z racji urodzenia – to zupełnie nie aktualne w naszych czasach cnoty. Sprawność fizyczna, wyćwiczona podczas treningów, opłacona wysiłkiem i wytrwałością – tak, to znów modne ideały. Ale wrodzone cechy wyglądu, zrównanie urody z dobrem i wartościami moralnymi to przesada. Poza tym warto pamiętać, że Odyseusz, jeden z antycznych wzorów popisał się sprytem, używał podstępu i kłamstwa, a zacnej wierności małżeńskiej dowiodła jego żona, Penelopa, bynajmniej nie sam rycerz. Epoki późniejsze przyniosą następne wzory, jak choćby rycerz średniowieczny ze swoją obsesją honoru i pobożności. Jednak że nie da się dziś bezkrytycznie czerpać z minionych ideałów. Stulecia nauczyły współczesnego człowieka nowych wartości i innego spojrzenia na etykę.

Ćwiczenie:

Rozbuduj powyższe wypracowanie. Do twierdzeń o cechach dopisz przykłady, konkretne osoby. Wymyśl inny wstęp i inne zakończenie. Dowiedź, że dzisiejsza kultura masowa wspomaga się osiągnięciami starożytnych w kreowaniu Supermanów, Batmanów, Spidermanów, Strongmanów, mistrzów sztuk wschodnich itp.

Zacytuj:

„Przyszłe pokolenia będą nas podziwiać tak, jak podziwiają nas nasi współcześni”
Perykles

„Centralnym rysem bohatera Homerowego (…) jest dbałość o cześć, pragnienie sławy i wyróżnienia”
Maria Ossowska – Etos rycerski i jego odmiany

„Każdy z nas jest Odysem,
co wraca do swej Itaki”
Leopold Staff – Odys

Zamień:

  • temat spraw ostatecznych – eschatologia
  • mity mówią o … – mity prezentują
  • odwieczne postawy – archetypy
  • przemiana – metamorfoza
  • kwestia rycerza – ethos rycerski
  • każdy może interpretować to inaczej – temat pozwala na różnorodne interpretacje
  • chowano człowieka – rytuał pogrzebu
  • inne opisy życia po śmierci – różne wizje, wersje, warianty bytów pośmiertnych
  • chcę przywołać przykład – dowiodę . potwierdzę myśl przykładem
  • mity tworzyły wzorce osobowe- ustalał kodeks postępowania, kształtowały wzory postępowania.
  • w mitach jest dużo – mity gromadzą, przechowują, zawierają…

 

Jak zacząć?

* Życie – to wojna i przystanek chwilowy w podróży, wspomnieniem pośmiertnym –zapomnienie. Tak napisał …. właśnie. Nie filozof współczesny, nie średniowieczny skryba, nie barokowy pesymista. To słowa Marka Aureliusza, pochodzące z Rozmyślań. (temat śmierci w antyku)

*My z niego wszyscy” – rzekł Miłosz o Mickiewiczu. Ale można użyć słów poety i do rozważań o kulturze antyku – my z niego wszyscy, Mickiewicz zresztą też. (temat uniwersalności literatury antycznej)

*Wciąż o Ikarach głoszą, choć doleciał Dedal.” I wypracowania piszemy o Ikarze, nie o Dedalu, to prawda panie Bryll. Jedynie na tym płótnie Breughla „w drugim planie Ikar jak mucha.”, jako rzekł Grochowiak. Ale, mimo wszystko – imponujący, godny pochwały.

*Wojna. Miłość, zazdrość, gniew. Walka o władze, rywalizacja, kto lepszy. Kiedy to było? Wczoraj, trzy tysiące lat temu, dzisiaj? W mitach, czyli zawsze.

 

Jak zakończyć?

* Kilku bohaterom literackim udało się przekroczyć granicę śmierci. Odyseusz, Orfeusz, później Dante weszli do świata zmarłych. Mimo to czytelnicy mogą jedynie snuć domysły i pytać czy tam w ogóle coś istnieje…

* Na koniec rozważań o mitach przypomnę, że wszystkie kultury świata tworzyły swoje mitologie. I wszystkie łączy dążenie do objaśnienia świata i istnienia człowieka….

* Bohaterowie antyku dali początek całemu szeregowi postaci literackich, które towarzyszą nam do dziś.

* Ogromne jest dziedzictwo naszego kontynentu przejęte od starożytnych. A największym dowodem i symbolem pokrewieństwa niech będzie imię – Europa.

* Chwalę Ikara. Wbrew moralistom i realistom. Dziś wszakże człowiek lata.