TEST przedmaturalny 4

1. Wymień w punktach 3 cechy średniowiecznego eposu rycerskiego.

2. Kronika Galla Anonima powstała na dworze:

a. Bolesława Śmiałego
b. Bolesława Krzywoustego
c. Kazimierza Sprawiedliwego

3. A. Przedstaw w punktach cechy poezji żałobnej (funeralnej).

3. B. Podaj typowe przykłady 3 gatunków funeralnych.

4. Przedstaw związki Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego z tragedią antyczną.

5. Czym różnią się staropolskie parenetyczne utwory: Żywot człowieka poczciwego Mikołaja Mikołaja Reja i Dworzanin polski Łukasza Górnickiego?

6. Założycielem Collegium Nobilium był:

a) Stanisław Konarski
b) Adam Kazimierz Czartoryski
c) Stanisław August Poniatowski

7. Przykładach przedstaw w punktach cechy literatury sentymentalnej. Kto był jej przedstawicielem w literaturze polskiej?

Przedstawiciel – ……………………………………………………………………………………………………………………

8. Przedstaw w punktach cechy dramatu romantycznego.

a) ……………………………………………………………………………………………………………………………………..
b) ……………………………………………………………………………………………………………………………………..
c) ……………………………………………………………………………………………………………………………………..
d) ……………………………………………………………………………………………………………………………………..
e) ……………………………………………………………………………………………………………………………………..
f) ……………………………………………………………………………………………………………………………………..

9. Dokonaj zwięzłej charakterystyki poezji Adama Asnyka.

10. Przedstaw w punktach ewolucję postawy poetyckiej Leopolda Staffa w okresie Młodej Polski.

a) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
b) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
c) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
d) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

11. Podane zostały tytuły trzech debiutanckich tomów poetyckich Jarosława Iwaszkiewicza, Juliana Tuwima i Kazimierza Wierzyńskiego. Wpisz nazwiska autorów obok wskazanych tytułów:

a. Czyhanie na Boga ……………………………………………………………………………………………………………………
b. Wiosna i wino …………………………………………………………………………………………………………………………
c. Oktostychy ……………………………………………………………………………………………………………………………..

12. Wymień imiona i nazwiska co najmniej 5 wybitnych polskich krytyków literackich XX wieku.

a) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………
b) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………
c) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………
d) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………

13. Przeczytaj poniższy tekst.

Leżą na złotych marach położone
Ulubionego faworyta zwłoki.
Po wszystkich stronach kwiaty rozrzucone,
A całun mary okrywa szeroki.
Bujają w puchu członeczki pieszczone,
Dym się z kadzidła wznosi pod obłoki,
Niosą trumienkę na kształt kolebeczki
Najukochańsze księżniczki małpeczki.

Już się do stołu zwłoki znamienite
Zbliżył; w kiry przybrani żołnierze,
Cyfry z posępnych cyprysów uwite.
Mruczysław długie zaczyna pacierze,
Dalej obrządki czyni należyte.
A w drżące łapki gdy pochodnią bierze,
I stos, i Filuś spłonęły pospołu.
Garstka się tylko została popiołu.

Smutne ostatki wybornego kota
Skrzętnie przytomni do kupy zbierają,
A że największych wielbień godna cnota,
Wszyscy Filusia pochwały śpiewają.
Już sporządzona puszka szczerozłota,
W niej resztę drogich popiołów składają.
Gmach zaraz stanął wyborny w strukturze,
A taki napis ryty na marmurze:

„Tu leży Filuś, swej pani kochanie,
Ten, co w przymiotach przeszedł wszystkie koty.
Ucieszne jego i miłe igranie,
Skoki przyjemne, uprzejme pieszczoty
Nic nie pomogły; smutne narzekanie
Zostawił tylko i wieść swojej cnoty.
Chwalebną, prawda, lecz śmiertelną bliznę
Poniósł za naród i miłą ojczyznę.
/…/

a) Z jakiego utworu pochodzi powyższy fragment; podaj imię i nazwisko jego autora.
b) Określ gatunek tego utworu .i wskaż je–go cechy charakterystyczne.
c) Czy znajdujesz w cytowanym fragmencie aluzje do innych utworów (gatunków)? Jakie to utwory i jaki charakter ma ich przywołanie?
d) Jaką strofą pisany jest ten utwór? Gdzie jeszcze się z nią spotkałeś?

14. Z rozsypanych osiemnastu wersów dziewięciozgłoskowych odtwórz dwustrofkowy liryk i dwie strofki, będące fragmentem innego wiersza tego samego poety.

Uwaga! Rekonstrukcję ułatwi Ci różnica rytmiczna, bo są w rozsypance dwie różne formy dziewięciozgłoskowca, a także interpunkcja i rymy.

1) Wszystko ludzkie ku jego chwale.
2) I próżno patrzysz w wszystkie strony,
3) I w nocy, gdy sny nam się mącą
4) Przed swym ostatnim sędzią, Bogiem.
5) Z którymi siadasz dziś przed progiem
6) Co nigdy zgubić nas nie może.
7) I mówi, że nic się nie zmienia:
8) Jak wyjść nad klęskę i bezdroże
9) I unieść w ręku broń cheruba.
10) I gorzkie obmywa nam usta.
11) Uderzać nią gdzie zło i zguba,
12) Pochyla się z gąbką rzeźwiącą
13) Tułaczu nisko pochylony
14) I nie cofnięta nasza próba
15) Lecz Bóg nas tu szuka wytrwale
16) Sława i krzywda, cierpkie plony,
17) Obumarły nasze wierzenia
18) I czeluść otwiera się pusta,

Odpowiedzi

1.
a) typ epickiej narracji (realizm i poetyckość),
b) mitologizacja postaci (wzór rycerza),
c) symbolika przestrzeni i zdarzeń.

2. Kronika Galla Anonima powstała na dworze Bolesława Krzywoustego.

3. A.
a) lamentacyjny charakter,
b) pochwała zalet i czynów zmarłego,
c) rozpamiętywanie jego zasług,
d) demonstrację własnego żalu i wielkości poniesionej straty.

3. B.
a) tren,
b) elegia,
c) epitafium

4. Odprawa posłów greckich
a) odwołuje się do mitu trojańskiego;
b) w kompozycji zachowuje podział na epizody i komentarze chóru;
c) zachowuje zasadę trzech jedności i zasadę decorum,
d) ilość bohaterów na scenie nie przekracza trzech.

5. Różnice:
a) Oba utwory różni sam wzór parenetyczny – u Reja ziemianin, u Górnickiego dworzanin.
b) Rej wykłada swoje poglądy bezpośrednio, nawiązując w traktacie do cyklu czterech pór roku.
W Dworzaninie polskim wzór dworaka, „człowieka wdzięku” wyłania się w toku dyskusji autorytatywnych osobistości.
c) Dzieło Reja jest oryginalne, podczas gdy Dworzanin jest swobodnym tłumaczeniem włoskiego Il Cortegiano Baldassare Castiglionego.
d) Różnią się też bardzo oba wzorce – nie tylko ze względu na inną przynależność społeczną, lecz również np. w stosunku do wiedzy, wykształcenia itd.

6. a)

7.
a) czułostkowość i uczuciowość;
b) typ bohatera czułego, często o prowieniencji z ludu (pasterza i pastereczki),
c) mit powrotu do natury (przyroda zawsze jest tłem rozwijającego się uczucia),
d) sielankowość, melodyjność, styl retoryczno-patetyczny
Przedstawiciel – Franciszek Karpiński Do pasterki, Do Justyny tęskność na wiosnę.

8.
a) kompozycja otwarta,
b) synkretyzm,
c) zerwanie z klasyczną konwencją trzech jedności (miejsca, czasu i akcji),
d) swobodne mieszanie wątków realistycznych i fantastycznych, tragizmu z komizmem, patosu z groteską,
e) tajemniczości, braku wyjaśnień przyczynowo-skutkowych,
f) obecność bohatera romantycznego.

9.
a) filozofia przemijania, jako podstawowe prawo istnienia świata,
b) motyw powstania styczniowego,
c) liryka miłosna
d) piękno przyrody tatrzańskiej.

10.
a) nietzscheanim – utwór Kowal z tomu Sny o potędze;
b) dekadentyzm – Deszcz jesienny z tomu Dzień duszy;
c) franciszkanizm – O miłości wroga z tomu Ptakom niebieskim
d) wreszcie początki klasycyzmu widoczne w utworach z tomu Uśmiechy godzin.

11.
a) Julian Tuwim
b) Kazimierz Wierzyński
c) Jarosław Iwaszkiewicz

12.
a) Stanisław Brzozowski
b) Karol Irzykowski
c) Kazimierz Wyka
d) Janusz Krzyżanowski
e) Juliusz Kleiner
f) Artur Sandauer
g) Ryszard Matuszewski
h) Jan Błoński
i) Henryk Bereza
j) Piotr Kuncewicz
k) Tadeusz Drewnowski
l) Andrzej Werner… i mnóstwo innych.

13.
a) Myszeida Ignacego Krasickiego;
b) poemat heroikomiczny;
c) we fragmencie (pogrzeb Filusia) przedmiotem parodii jest opis pogrzebu wojownika z klasycznego Homerowego eposu, ale już w epitafium kota Filusia sparodiował Krasicki styl późnego baroku.
d) Utwór pisany jest oktawą, w czym z upodobaniem Krasicki naśladuje Ariosta (Orland Szalony). Oktawą pisane były też: Jerozolima wyzwolona Tasso i Beniowski Juliusza Słowackiego (oktawa – strofa ośmiowersowa o jedenastozgłoskowych wersach 5+6).

14
Jak w ogóle podejść do tego zadania?

najpierw rozróżnić wersy według kryterium rytmu,
potem uporządkować rymy,
następnie dobierać je według sensu znaczeń.

Uwaga! Wersów jest osiemnaście, a strof ma być 4, czyli niekoniecznie muszą być to strofy czterowersowe!