To ciągle aktualny temat – zmienia się świat, zmieniają ludzie, ale zawsze toczą się wojny. Przygotuj się do tego tematu – jest duże prawdopodobieństwo, że pojawi się na egzaminie.

Zwróć uwagę! Takie tematy mogą pojawić się na egzaminie!

1. W czasie wojny milczą prawa. Ustosunkuj się do słów Cycerona, odwołując się do lektur i swojej wiedzy historycznej.
2. Kiedy się wojna poczyna, to się piekło otwiera. Rozwiń tę myśl, odwołując się do swoich wiadomości z literatury.
3. Cel wojny może być sprawiedliwy, ale środki nigdy. Czy zgadzasz się z tymi słowami?
4. Wiem, że to były dla Ciebie ciężkie chwile. Te słowa uczyń myślą przewodnią listu do przyjaciela, który znalazł się w kraju ogarniętym wojną.
5. Wojna – to naprawdę najgorszy sposób rozstrzygania sporów międzypaństwowych. Wygłoś mowę w tej sprawie.

 

Komentarz do tematów

Temat 1.
To typowy temat na rozprawkę. Masz się ustosunkować do słów Cycerona. Ustosunkować, czyli albo się z daną myślą zgodzić, albo nie. Pamiętaj – swoje zdanie musisz poprzeć argumentami. Nie wystarczy, że powiesz – zgadzam się/ nie zgadzam się, bo tak.
Zwróć też uwagę na dalszą część tematu. Masz odwołać się do znanych Ci lektur, ale też (koniecznie!) do wiedzy, którą wyniosłeś z lekcji historii. Możesz też powołać się na historię współczesną – czyli wydarzenia, które znasz z gazet i telewizji.

Jak rozumieć ten temat?
Zastanów się, czy w czasie wojen są przestrzegane prawa człowieka, czy nie zmieniają się nasze zasady moralne.

Temat 2.
Także rozprawka. Zwróć jednak uwagę, że zasadniczo różni się od tematu 1. Tam miałeś ustosunkować się do słów zawartych w temacie – czyli napisać, co o nich sądzisz, zgodzić się z nimi lub nie. Ten temat także wykorzystuje cytat – ale w tym wypadku stanowisko, jakie masz zająć, jest z góry określone. Masz rozwinąć myśl – czyli się z nią zgodzić i wskazać przykłady z literatury, które by ją potwierdziły.
Jak rozumieć piekło przywołane w cytacie?

Jako najgorsze zło, czas, kiedy często nie ma miejsca na dobro, poświecenie i miłość – właśnie jak piekło na ziemi.

Temat 3.
Następna rozprawka. Przeczytaj uważnie cytat. Zawiera dwie myśli, dla których musisz podać argumenty! Po pierwsze – że cel wojny może być sprawiedliwy. Tak jest w przypadku, kiedy wojna jest absolutną koniecznością – czyli jest wojną obronną lub gdy występuje przeciwko uciskowi i ograniczeniu wolności człowieka.
I wreszcie druga część cytatu – środki wykorzystywane przez wojnę nigdy nie będą sprawiedliwe. Dlaczego? To oczywiste – wojna jest złem, umierają przecież ludzie, bardzo często zupełnie bezbronni.

Temat 4.
Masz napisać list do przyjaciela, który przeżywał trudne chwile. Wojna jest zawsze okrutnym doświadczeniem, sprawia, że człowiek na pewne sprawy zaczyna zupełnie inaczej patrzeć, zmienia się hierarchia wartości. Musisz go pocieszyć, postarać się wczuć w jego sytuację. Pomyśl, czy potrafiłbyś napisać list np. do dziecka z Iraku?
Nie zapomnij też o formalnych cechach listu – zwrotach i formach grzecznościowych, dacie oraz podpisie.

Temat 5.
Forma jasno określona – mowa. Co to oznacza? To, że Twoja wypowiedź będzie do kogoś skierowana – muszą się więc pojawić w niej zwroty do adresata, charakterystyczne dla języka mówionego. I pamiętaj o celu – masz przekonać adresatów swojej wypowiedzi, że wojna jest najgorszym sposobem dochodzenia swoich praw. Powinieneś podać inne sposoby rozwiązywania międzypaństwowych problemów, a więc do czegoś ich przekonać, coś im udowodnić. Twoja praca musi więc zawierać elementy rozprawki.

 

Temat wojny może się jeszcze pojawić, jeśli motywem przewodnim pracy będzie:

Tolerancja
Zwróć uwagę, jak wiele wojen wybuchało właśnie z powodu jej braku. Często zamiast próby zrozumienia czyjejś odmienności – czy to rasowej, społecznej czy religijnej – następował atak, chęć zniszczenia tego, co nieznane. Skojarz Holocaust – prześladowanie i niszczenie Żydów w czasie II wojny światowej.

Zwycięstwo
Przypomnij sobie bohaterów literackich, którym udało się zwyciężyć wroga. Może niektórzy pokonali go tylko moralnie, strzegąc do końca swych ideałów? Może niektórzy pokonani byli jednocześnie zwyciężonymi?

Władza i władca
Zwróć uwagę, jak wiele wojen wynikało z ludzkiej pychy, z próżności tych, którzy rządzili. Skojarz dyktaturę – Hitlera, Stalina, Saddama Husajna – ludzi, którzy dla własnych korzyści poświęcili życie milionów bezbronnych ludzi.

Poświęcenie
Poświęcenie tych, którzy ofiarowali swoje życie za ojczyznę – setek tysięcy walczących z bronią w ręku żołnierzy ale i cywilów, którzy giną w każdej wojnie.

Cierpienie
O tym, że w czasie wojny cierpi wiele niewinnych ludzi, w tym dzieci, nikogo nie trzeba przekonywać. Nie będziesz też miał problemu ze znalezieniem odpowiednich przykładów w literaturze.

Zło
Wojna zawsze jest złem – bez względu na to, czy jest słuszna, czy nie. Zapamiętaj – nie można zła zwyciężać złem!

 

Pisząc o wojnie, nie zapomnij o tych lekturach:

  • Iliada Homera – epos opisujący 50 dni dziesiątego roku wojny trojańskiej
  • Pan Tadeusz Adama Mickiewicza – Polacy, którzy wiążą ogromne nadzieje z rosyjską wojną prowadzoną przez Napoleona
  • Krzyżacy Henryka Sienkiewicza – wielka zwycięska wojna polskich rycerzy z krzyżackim zakonem
  • Trylogia Henryka Sienkiewicza (Ogniem i mieczem, Potop, Pan Wołodyjowski) – czas wielkich XVII-wiecznych wojen polskiego rycerstwa z Turcją, Szwecją i Ukrainą
  • Kamienie na szaniec Aleksandra Kamińskiego – II wojna światowa, walka Szarych Szeregów z hitlerowskim okupantem
  • Pamiętnik z powstania warszawskiego Mirona Białoszewskiego – II wojna światowa (a dokładniej powstanie warszawskie) widziana oczami cywila
  • Niemcy Leona Kruczkowskiego – analiza wojny i postaw, jakie ludzie przyjmują w czasie zagrożenia
  • Ikar Jarosława Iwaszkiewicza – realia II wojny światowej, samotność chłopca, któremu nikt nie pomaga, gdy niesłusznie zostaje zatrzymany przez gestapo
  • Ziele na kraterze Melchiora Wańkowicza – autobiograficzna powieść rozgrywająca się przed wojną i w czasach II wojny światowej …A na co możesz powołać się z liryki?

Poezję poetów – powstańców, walczących w czasie II wojny światowej:

  • Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i Tadeusza Gajcego,
  • Pieśń o żołnierzach z Westerplatte Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego
  • Alarm Antoniego Słonimskiego.

 

Zobacz:

Wojna – motyw literacki