Określ model miłości przedstawiony w Lalce. Aprobujesz go czy odrzucasz?

Komentarz do tematu

Dotyczy jednej lektury i typowej dla niej kwestii miłości. Wymaga ujawnienia osobistego stosunku do problemu. Kłopot może stanowić nazwanie różnych modeli miłości.

Rada
Nie pisz streszczenia lektury ani charakterystyki postaci, spróbuj odnaleźć i nazwać model miłości przedstawionej w powieści. A może to dwa modele?

Ważne sformułowania

• miłość destrukcyjna
• miłość romantyczna
• miłość szalona
• miłość chora
• toksyczne uczucie
• konsumpcyjne, wyrachowane podejście do związku
• związek oparty na niezrozumieniu i braku akceptacji
• miłość wymagająca ofiar i wyrzeczenia się własnej tożsamości

Skomplikujmy temat!

Kto oparł wypowiedź tylko na wątku miłości Wokulskiego do Izabeli Łęckiej – ma prawo. Ale kto chce trochę skomplikować sobie życie, a pracę wzbogacić, niech się rozejrzy po świecie powieści. Pełno tam miłości, często nieszczęśliwych. Łęcka nie kocha Wokulskiego, ale on nie kocha zapatrzonej w niego pani Stawskiej. Hrabina Wąsowska kocha na swój, bardziej zmysłowy sposób. Nieszczęśliwą miłość wspomina Szuman, a i Rzecki wobec pani Stawskiej żywi coś w rodzaju spóźnionego uczucia…

Podnoś poziom pracy!

Na przykład tak – wychodząc poza zakres wskazanych postaci czy nawet epok. Można napisać:

• Pani Bovary, podobnie jak Don Kichot Cervantesa padła ofiarą… lektur.
• Wokulski złorzeczył Mickiewiczowi tak, jak niegdyś Mickiewiczowski bohater Gustaw Goethemu i jego Werterowi…

Jeśli kojarzą Ci się pokrewieństwa literackie – nie obawiaj się o tym wspominać.

Jak zacząć?

Dobrze byłoby postawić we wstępie diagnozę: mamy do czynienia z miłością romantyczną, destrukcyjną, ale też potężną. Zawsze przyda się i uatrakcyjni pracę ciekawy cytat.

Przykład:

„Miłość bohatera Lalki to genialny przekład liryki romantyzmu na obrazy prozy powieściowej. Nigdy już potem nie było takiej miłości w literaturze polskiej” – powiedział jeden z krytyków. Zastanowiło mnie, czy to uczucie było rzeczywiście wielkie, genialne, godne naśladowania – wszak niespełnione, a na domiar złego nieszczęśliwe, wymagające (niepotrzebnej?) ofiary. Może dlatego, że tak romantyczne, nieszczęśliwe, a zarazem destrukcyjne – nie powtórzyło się już więcej na kartach literatury polskiej?

Co w rozwinięciu?

Najpierw należy określić model miłości, krótko przedstawić jej bohaterów i przebieg. Potem – własne zdanie.
Ważną rzeczą jest, że historia Wokulskiego i panny Łęckiej realizuje model miłości romantycznej. On kocha ją beznadziejnie, ogromnie, miłość ogarnia całe jego życie, umysł. Wybranka jest dla niego nieosiągalna. Wokulski pochodzi z innej klasy społecznej – ale, uwaga, bo to zmienia postać rzeczy – nie jest za biedny. Ona jest piękna i pochodzi z doskonałego rodu, ale – nie jest już bogata. Wokulski ponosi na rzecz miłości liczne ofiary, a gdy jest blisko celu – przeżywa rozczarowanie i rozpacz. Tak jak na romantyka przystało – próbuje popełnić samobójstwo. Co będzie z nim potem? Nie wiadomo, ale nie kontynuuje tu już modelu romantycznego, gdzie powinien rzucić się w wir walki politycznej czy zbrojnej na rzecz ojczyzny. Warto też zwrócić uwagę na fakt, że mamy do czynienia z innym jeszcze literackim modelem miłości: oto kobieta pogardza zakochanym i nie chce go, lecz gdy mężczyzna rozczarowany ją opuszcza – w niej rodzi się miłość. Podobny układ mamy choćby w słynnym Przeminęło z wiatrem. W rozwinięciu na taki temat można pozwolić sobie na analizę uczucia, obserwację, co działo się z bohaterem.

Przykłady sformułowania:

Miłość czyniła Wokulskiego zdolnym do największych poświęceń. Stała się głównym motorem jego życia, siłą napędową, co tylko pozornie wydaje się dobre, bo ta wielka pozytywna energia przekształcała się, w zależności od kaprysów Izabeli, w siłę destrukcyjną, popychającą pana Stanisława do największych głupstw.

Warto też zwrócić uwagę, że bohater był zdolny do miłości wyrzekającej się wszystkiego, ofiarnej i bezgranicznej. Miłość ta była celem samym w sobie, jej były podporządkowane wszystkie cele życiowe Wokulskiego, podczas gdy dla Izabeli kontakty z Wokulskim służyły do załatwiania innych spraw.

Uczucie Wokulskiego było oparte na ubóstwianiu, idealizacji obiektu miłości, a zarazem… wyrzekaniu się własnej tożsamości (bowiem prawdziwa tożsamość Wokulskiego – jego kupiecki rodowód był jedynie przeszkodą w miłości). Bohater skupił się na gromadzeniu majątku, wiedząc, że tylko posiadając odpowiednią fortunę, zbliży się do Izabeli.

Miłość Wokulskiego przypominała chorobę, która postępowała w zastraszającym tempie, wyniszczając człowieka, zabijając jego pozytywne cechy i prawdziwą tożsamość. Miłość chora, toksyczna, szalona – tak bym ją określiła.

W jej płomieniach Wokulski musiał zginąć, jak wielu romantyków. Panna Izabela, traktująca znajomość z panem Stanisławem jako drogę do osiągania swoich celów, zapewne potraktowała swą klęskę lekko, tak jak traktowała całe uczucie Wokulskiego.

Jak zakończyć?

Najlepiej wyraźną odpowiedzią na drugą część tematu – własnym zdaniem. Tu można też zamieścić nieco emocji i subiektywizmu.

Na pytanie, czy aprobuję taki model miłości, z całym naciskiem odpowiadam – nie! Jak można popierać coś co doprowadza do degeneracji, ruiny, coś co niszczy człowieka, pozbawia go nadziei, wiary, ufności, własnej tożsamości. Czy to naprawdę można nazwać miłością, czy też wielkim nieszczęściem, tragedią? Miłość nie może opierać się na samych wyrzeczeniach, nie można tylko dawać, tego nie wytrzyma żaden człowiek.

Miłość szalona, romantyczna to pięknie brzmi, faktycznie jednak często oznacza tragedię, destrukcję i samozatracenie. Zwłaszcza gdy zaangażowaniu i ślepemu uwielbieniu jednej ze stron towarzyszy obojętność i wyrachowanie strony drugiej, a bezgranicznemu uwielbieniu, wręcz ubóstwieniu wychodzi naprzeciw całkowity brak zrozumienia i akceptacji.

Zobacz:

https://aleklasa.pl/liceum/c300-lektury/lalka-boleslawa-prusa-2

https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/realizm-pozytywizm/c140-pozytywizm-w-polsce/64-lalka-boleslawa-prusa-powiesc-o-karierze-czy-o-klesce-przedstaw-swoj-sad-na-ten-temat

https://aleklasa.pl/liceum/c111-jak-odpowiadac-z-polskiego/realizm-pozytywizm/c140-pozytywizm-w-polsce/czym-jest-idealizm-jak-interpretuje-to-pojecie-boleslaw-prus-w-swojej-powiesci-pt-lalka

https://aleklasa.pl/liceum/c323-bohater-literacki/izabela-lecka-bohaterka-lalki-boleslawa-prusa

https://aleklasa.pl/liceum/c323-bohater-literacki/stanislaw-wokulski-bohater-lalki-boleslawa-prusa