Charakterystyka Gustaw z Innego świata. Porównanie z Tadkiem z Opowiadań Borowskiego.
Postacie bohatera Innego świata i vorarbeitera Tadka, bohatera opowiadań Borowskiego, często są zestawiane. Jednak o ile w obu przypadkach mamy do czynienia z narracją pierwszoosobową, bohatera-narratora możemy utożsamiać z autorem powieści, zaś w przypadku opowiadań Borowskiego nie mamy do tego prawa.
Co ich różni?
Zauważmy, jak różne są postawy Tadka i Grudzińskiego.
Tadek to człowiek zlagrowany, przystosowany do życia w obozie, momentami wesoły i cyniczny. Grudziński to człowiek, który za nic nie chce być przystosowany do wywróconego na opak „innego świata” obozów. Podejmuje np. bohaterską głodówkę, choć i tak był wycieńczony głodem i ciężką pracą. Relacje Grudzińskiego ze współwięźniami są o wiele głębsze niż relacje Tadka. Grudziński nawiązuje przyjaźnie – np. z Kostylewem, zna historie uwięzienia swoich towarzyszy. Stara się pielęgnować te więzi w miarę możliwości – bo warunki (ciężka praca, niepewność losu, różne zakazy i nakazy) nie sprzyjały utrzymywaniu głębokich i ciepłych kontaktów.
Bohater pamięta, jak wygląda świat poza łagrem i stara się pielęgnować tę tęsknotę, mimo że sprawia ona ból. W łagrze brakuje mu nie tylko jedzenia i możliwości decydowania o sobie, lecz również książek. Czyta nawet pozbawione wartości broszury polityczno-umoralniające, a swego rodzaju zmartwychwstaniem duchowym jest kontakt z „normalną” (zakazaną!) książką – Zapiskami z martwego domu Dostojewskiego.
Najważniejsze
Pobyt w więzieniu nie zabił w nim człowieczeństwa, taktu ani wrażliwości – dowodem na to może być np. rozmowa z Natalią Lwowną, kiedy Grudziński bardzo delikatnie stara się wybadać, dlaczego kobieta płacze po obejrzeniu jakiegoś głupawego filmu ze sceną tańca.
Pielęgnuje swe marzenia i wspomnienia – także marzenia o śmierci, którą więźniowie pojmowali jako skuteczną ucieczkę przed głodem, harówką i podłymi warunkami życia. Nachodzą go myśli samobójcze, jednak pomimo swojej wrażliwości, jest bardzo silny wewnętrznie. Jego postawa może budzić podziw, można ją nazwać postawą heroiczną – choć bohater przeżywał chwile słabości. Cóż, to czyni go tylko bardziej ludzkim i przypomina, że był to człowiek z krwi i kości.
Wobec innych
Bohater nie podziwiał tych, którym w łagrze wiodło się i żyło najlepiej – czyli (często prymitywnych i bezczelnych) urków, lecz tych, którzy starali się ocalić własną godność i niezależność duchową, ludzkie odruchy i ludzką postawę wobec innych. Podziwia tych ludzi (ich losom poświęca wiele uwagi), którzy zachowali godność olbrzymim kosztem, np. samobójstwa i śmierci w strasznej męce – tak postąpił Kostylew, który oblał się wrzątkiem.
Zobacz:
Tadek, bohater Opowiadań Tadeusza Borowskiego – charakterystyka