Bolesław Leśmian
Epoka – debiut młodopolski, twórczość dojrzała w dobie dwudziestolecia międzywojennego.
Miejsca – Hrubieszów
Nurty – Leśmian jest poeta indywidualistą, trudno przypisać go do określonego nurtu. Poezja którą tworzy wyrasta z symbolizmu młodopolskiego , ale tworzy własną leśmianowską odmianę.
Miejsce w polskiej literaturze – istotne. To miejsce poety oryginalnego, który stworzył własny świat i język poetycki. Jedna z najważniejszych postaci poetyckich międzywojnia.
To trzeba wiedzieć, tego szukaj w wierszu:
- baśniowość i fantastyka. Poezje Leśmiana zaludniają postacie takie jak Dusiolek albo Błyszczyński.
- związki z folklorem – postacie, pomysły , rekwizyty czerpie poeta z kultury ludowej.
- odkrywczość w języku – Leśmian słynie ze szczególnych, oryginalnych neologizmów. Upoetycznił nawet własne nazwisko, które zwyczajnie brzmiało Lesman. Mieczysław Jastrun nazwał neologizmy Leśmiana – czyli leśmianizmy – cudotworami słowotwórczymi. Zwykle oznaczają to, czego w codziennym języku opisać się nie da.
- motywy nicości i śmierci
- heroiczny humanizm – to pojęcie związane z filozofią poety. Dostrzega on godność ludzką w odmienności od Boga –a wiec w niedoskonałości, kalectwie, ułomności. Świadomość niewiedzy o swoim istnieniu przedstawia jako absurd, lecz widzi godność ludzką w wiecznej aktywności, działaniu. Wykładnią tego poglądu jest wiersz Dziewczyna. Ballada – baśń o dwunastu braciach, którzy słyszą głos zza muru i postanawiają go rozbić. Gdy po wielu trudach rozbiją mur okaże się za tam nie ma. Dzieje braci to metafora ludzkiego życia, pełnego absurdalnego trudu, dążeń i pragnień, które niczemu nie służą. Można jednak przyjąć też optymistyczną interpretację ballady: aktywność i dążenie braci było walką ze światem, samo działanie ma sens i cel. Dzięki niemu człowiek nie jest biernym świadkiem egzystencji.
Możliwe tematy
- Człowiek i Bóg w poezji Leśmiana Poeta postrzega rzeczywistość jako podwójną, złożoną z dwóch sfer: realnej, materialnej, czyli człowieczej, oraz wiecznej, duchowej – czyli boskiej. Bóg i człowiek stoją więc na przeciwległych biegunach. Pretensje Bajdały do Boga w Dusiołku są swoistą reinterpretacją romantycznych pojedynków z Bogiem. Chłop z Dusiołka ma pretensje do Boga, że na świecie stworzonym przez Niego istnieje nie tylko dobro, ale też zło, na które człowiek jest nieustannie narażony i z którym musi samotnie walczyć. Warto wspomnieć wiersz – Urszula Kochanowska – tu osobą mówiącą w wierszu jest córka Jana Kochanowskiego przebywająca w zaświatach. Tęskni za rodzicami i domem, a Bóg nie jest w stanie ich zastąpić, mimo ze otrzymuje portret dobrotliwego ojca.
- Sposób obrazowania świata, leśmianowska przestrzeń na przykładzie utworów, np. Pan Błyszczyński. Tu trzeba wskazać neologizmy i zadać sobie pytanie po co poeta stwarza taki świat?
Cechy twórczości
- symbolizm
- baśniowość
- związki z folklorem
- odkrywczość w języku (neologizmy)
- motywy nicości i śmierci
Nurty, pojęcia
- neologizm
- bergsonizm
- symbolizm
Możliwe tematy
- Człowiek i Bóg w poezji Leśmiana.
- Funkcja neologizmów w poezji Leśmiana.
- Filozoficzne przesłanie Dziewczyny.
- Fantastyczni bohaterowie poezji Leśmiana.
- Świat Leśmianowskich ballad.
Co wtedy pisać?
- Dzieje braci to metafora ludzkiego życia, pełnego absurdalnego trudu, dążeń i pragnień, które niczemu nie służą. Można jednak przyjąć też optymistyczną interpretację ballady: aktywność i dążenie braci było walką ze światem, samo działanie ma sens i cel. Dzięki niemu człowiek nie jest biernym świadkiem egzystencji.
- Poeta postrzega rzeczywistość jako podwójną, złożoną z dwóch sfer: realnej, materialnej, czyli człowieczej, oraz wiecznej, duchowej – czyli boskiej. Bóg i człowiek stoją więc na przeciwległych biegunach.
- Chłop z Dusiołka ma pretensje do Boga, że na świecie stworzonym przez Niego istnieje nie tylko dobro, ale też zło, na które człowiek jest nieustannie narażony i z którym musi samotnie walczyć.
- Dusiołek jest symbolem i ludowym wyobrażeniem zła, które jest na świecie.
- Mieczysław Jastrun nazwał neologizmy Leśmiana – czyli leśmianizmy – cudotworami słowotwórczymi. Zwykle oznaczają to, czego w codziennym języku opisać się nie da.
Ważne wiersze, ich tematy
Urszula Kochanowska – osobą mówiącą w wierszu jest córka Jana Kochanowskiego przebywająca w zaświatach. Tęskni za rodzicami i domem, a Bóg nie jest w stanie ich zastąpić.
Dusiołek – ludowa ballada o Bajdale i zmorze, która go dusiła.
W malinowym chruśniaku – cykl jedenastu erotyków. Opisy przyrody podkreślają intymną atmosferę wierszy. Najbardziej znany wiersz z cyklu zaczyna się właśnie od słów „W malinowym chruśniaku…”.
Dziewczyna – ballada, liryczny opis pełen elementów fantastycznych i baśniowych. Ballada jest historią dwunastu braci, ich cieni i młotów, chcących przedrzeć się przez mur, aby ujrzeć Dziewczynę, której głos dochodzi zza muru.
Cytat do zapamiętania
Rzekł Bajdała do Boga:
O, rety – olaboga!
Nie dość ci, żeś potworzył mnie, szkapę i wołka,
Jeszcześ musiał takiego zmajstrować Dusiołka?
Zobacz: