„Lament świętokrzyski” – dzieło o cierpieniach matki.
Inspiracją do napisania tego utworu, zwanego lamentem (wyrażającego ból, rozpacz i żałobę po śmierci kogoś bliskiego) był fragment z Ewangelii św. Jana, w którym opisana jest męka umierającego na krzyżu Jezusa i rozpacz Maryi stojącej pod krzyżem, jak również liczne utwory apokryficzne.
Motyw Matki Boskiej Bolesnej został rozpowszechniony już wcześniej dzięki misteriom oraz sławnej pieśni Stabat Mater Dolorosa z XIII wieku. Lament świętokrzyski, zwany inaczej Żalami Matki Boskiej pod krzyżem, został zapisany w XV wieku. Utwór ma budowę tryptyku.
- Część pierwsza to apostroficzny monolog matki skierowany do ludzi, a zarazem prośba o wysłuchanie i użalenie się nad jej losem. Przepełniona jest bólem, czuje się samotna i bezsilna wobec cierpień syna. Szuka zrozumienia i współczucia.
- Część druga mówi o dramacie Maryi uczestniczącej w cierpieniu Syna. Zwraca się do Niego jak do dziecka, z macierzyńską miłością, używając zdrobnień. Jest bezsilna, gdyż nie jest w stanie Mu pomóc ani ulżyć.
- Część trzecia odwołuje się do zwiastowania i zestawia obietnicę anioła o szczęściu i radości z cierpieniem zadanym matce. Epilog to inwokacja do wszystkich matek nadająca utworowi uniwersalny wymiar. Bohaterowie utworu przypominają zwykłych ludzi, dlatego ich cierpienie jest bliskie każdemu człowiekowi.
Zobacz: