Nonsens zakłada pewną postawę wobec sensu – to jest jego istota. Są różne postawy wobec sensu:

  • wydobywanie sensu z tego, co pozornie wydaje się bezsensowne;
  • odnajdywanie sensu głębokiego w sensie powierzchniowym.

Wybitnym teoretykiem struktury nonsensu byt Witkacy. Nonsens został także nobilitowany jako prawomocny środek literacki w twórczości np. Tadeusza Różewicza i Sławomira Mrożka.


Nonsens w literaturze jest potrzebny, bo:

  • Obecność nonsensu w literaturze ukazuje absurdalność świata; jest sposobem kompromitacji świata przedstawionego.
  • Nonsens wprowadza pierwiastek nacechowania emocjonalnego, ekspresywności, przyciąga naszą uwagę.
  • Wprowadza wewnętrzne napięcie w dziele (racjonalność – irracjonalność).
  • Wydobywa konwencjonalność pewnych znaczeń; podkreśla, że pewne konstrukcje są już archaiczne, zużyte (duże zasługi Witolda Gombrowicza).

Dla literatury XX i XXI w. to bardzo ważna problematyka. Nonsens stał się jednym z najważniejszych jej środków wyrazu.

Typy nonsensu według Witkacego:

  • Słowa niedookreślone, o mglistym znaczeniu (ktoś, coś, ono).
  • Słowa i konstrukcje sprzeczne (kwadratura kota, żywy trup).
  • Czysty bezsens (żywe koło, kwadratowy trup).
  • Wyrażenia beztreściowe (kalamarapaksa).
  • Tzw. słowa graniczne (trup do potęgi n-tej).