Jakie znasz sposoby wzbogacania słownictwa? Omów na przykładach.
Rzeczywistość nieustannie się zmienia, a zadaniem języka jest reagować na te zmiany, by ludzie mogli się porozumieć na każdy możliwy temat. Postęp w nauce, technice, zmiany w realiach życia prowadzą do pojawiania się nowych elementów językowych. Zależy nam też na tym, by wyrazić swoje myśli w sposób najbardziej adekwatny. Dlatego język jest stale wzbogacany na różne sposoby, na przykład poprzez:
- Tworzenie nowych wyrazów.
Działania słowotwórcze są najbardziej oczywistym sposobem powiększania zasobu słownictwa. Za pomocą odpowiednich formantów tworzy się nazwy dla nowych zjawisk: wypiek, watowiec (ktoś, kto płaci podatek VAT), kolejkowicz, laweciarz (ktoś transportujący samochody na lawecie), budżetówka.
- Zapożyczenia.
Współczesna polszczyzna jest pod ogromnym wpływem zwłaszcza języka angielskiego. Nie wszystkie zapożyczenia są potrzebne („sorry” czy „cool”), ale ich obecność jest faktem: stereo, transza, dubbing, sedan, windsurfing, dealer, hot dog… Ta ekspansja ma swoje przyczyny po części we wpływie środków masowego przekazu (np. telewizji satelitarnej), ale też w większej znajomości języków obcych, w możliwości swobodnego wyjeżdżania za granicę. Wynalazki techniczne pojawiają się w Polsce zazwyczaj razem z nazwą (pager, skaner).
- Nadawanie wyrazom nowych znaczeń:
szczęka (rodzaj straganu), dokument (film dokumentalny), wieża (zespół urządzeń do odtwarzania dźwięków), parkiet (miejsce sprzedawania i kupowania akcji), korek (zablokowanie jezdni przez samochody), komórka (przenośny telefon).
- Tworzenie nowych związków wyrazowych:
- nowe frazeologizmy: pirat drogowy, widełki płac;
- związki będące nazwami: płyty gipsowo-kartonowe, pianka montażowa, ośrodek jazdy konnej.
- Wprowadzanie elementów typowych dla gwar środowiskowych czy języka potocznego.
Ten zabieg dotyczy przede wszystkim słownictwa wyrażającego emocje (ekspresywnego): szmal, małolat, impreza, ubaw.
Przykłady wyrazów nowych:
• cienkopis
• opiniodawca
• budżetówka
• laptop
• teletekst
• telegazeta
Jak ożywić wypowiedź?
Własnym zdaniem, określonym poglądem na dany temat. Ten akurat bardzo dobrze się do tego nadaje. Sprawa wyrazów nowych, tego czy są potrzebne, czy nie, czy należy dbać o czystość języka ojczystego, czy pogodzić się z napływem słów obcych, jak najbardziej może interesować maturzystę. Wypowiedz się: tolerujesz słówka typu: lobbing, target, fast food, multikino? A może wolałbyś rodzime, np. zamiast fast food – budka z szamankiem?
Zobacz:
https://aleklasa.pl/matura/c331-nauka-o-jezyku-pytania-i-odpowiedzi/zapozyczenia-typy-zapozyczen-w-jezyku-polskim