Wśród słownikowych środków stylistycznych wyróżniamy: archaizmy, neologizmy, wulgaryzmy oraz zdrobnienia i zgrubienia. Ułóż po jednym zdaniu zawierającym neologizm i zdrobnienie. Następnie w podanym przykładzie zamień wulgaryzm słowem neutralnym stylistycznie.

Przypomnij sobie!

  • Archaizm – wyraz, który wyszedł z użycia lub zmienił swoje znaczenie.
  • Archaizacja – nadawanie dziełu sztuki, językowi form właściwych epoce minionej, dziś nieużywanych. Archaizmy znajdziemy m.in. w: Bogurodzicy i Trylogii Henryka Sienkiewicza.
  • Neologizm – słowo wymyślone przez autora, nieistniejące wcześniej w słowniku. Mistrzem w tworzeniu neologizmów był Bolesław Leśmian.
  • Wulgaryzm – wyraz lub wyrażenie wulgarne, ordynarne, przekleństwo. Wulgaryzmy są wykorzystywane często w utworach, w których język bohaterów jest stylizowany na język używany w rzeczywistości przez określoną grupę społeczną (język potoczny, gwara, slang – język używany przez osoby z jednej grupy zawodowej lub środowiskowej, np. młodzież słuchającą jednego rodzaju muzyki).
  • Zdrobnienie – wyraz pochodny, który oznacza przedmiot mniejszy od przedmiotu, od którego nazwy został utworzony (np. domek) lub wyrażający pozytywne nastawienie uczuciowe mówiącego do przedmiotu wypowiedzi (np. synek).
  • Zgrubienie – wyraz pochodny, który podkreśla wielkość czegoś lub wyraża żartobliwe, pogardliwe lub poufałe nastawienie mówiącego do przedmiotu wypowiedzi (np. nochal).

 

Przykładowe zdania

a) Zdanie z neologizmem
Wielki żukoń usiadł mi na nodze.
żukoń – czyli żuk jak koń

b) Zdanie ze zdrobnieniem
Ta psinka jest prześliczna.
psinka – pieszczotliwe określenie psa

Zdanie do poprawienia
Kiedy nadszedł mój czas, pomyślałem: „kurde, przecież potrafię to zrobić”.

Wulgaryzm – „kurde”, użyty w funkcji przerywnika, element języka potocznego. Możemy go zastąpić np. wyrazem „no” lub w ogóle pominąć:
Kiedy nadszedł mój czas, pomyślałem: „no przecież potrafię to zrobić”.
Kiedy nadszedł mój czas, pomyślałem: „przecież potrafię to zrobić”.

 

Zobacz:

https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/praca-domowa-jezyk-polski/wymien-najwazniejsze-srodki-stylistyczne-w-poezji

Epitety i inne środki stylistyczne

Jakie funkcje pełnią najczęściej spotykane środki stylistyczne?

Środki stylistyczne

https://aleklasa.pl/gimnazjum/c170-teoria-literatury/c169-wiersz-i-proza-do-egzaminu/dokonaj-podzialu-srodkow-stylistycznych