Jego rola w literaturze
- Cieszył się uznaniem i szacunkiem środowiska literackiego w całej Europie – młodzi romantycy (np. Adam Mickiewicz!) pielgrzymowali do Weimaru, by spotkać się z Goethem.
- Wszechstronna i bogata twórczość Goethego wywarła ogromny wpływ na literaturę niemiecką i europejską.
- Goethemu zawdzięczamy nowe typy bohaterów literackich – bohatera werterowskiego i bohatera faustycznego.
- Jego twórczość bardzo silnie oddziaływała na wczesną fazę romantyzmu w Polsce.
- Jego Cierpienia młodego Wertera, „książka zbójecka” według słów Gustawa z IV cz. Dziadów, wywołały falę samobójstw wśród młodych ludzi.
Jaka to epoka?
Goethe był twórcą preromantycznym. Preromantyzm zaistniał w europejskiej literaturze i kulturze w II połowie XVIII w. Pozostawał w wyraźnej opozycji do klasycyzmu. Preromantycy docenili rolę wyobraźni i natchnienia oraz oryginalność dzieła. Interesowali się także twórczością ludową, dziełami Szekspira. Ważne zjawiska preromantyczne to gotycyzm i osjanizm. Ten ostatni widoczny np. w Cierpieniach…, gdzie Werter jest zafascynowany Pieśniami Osjana.
O co chodziło młodym twórcom?
- Odrzucili obce wzorce literackie.
- Za podstawę swojej twórczości przyjęli niemiecką tradycję kulturową i literacką.
- Zwrócili uwagę na dużą wartość twórczości ludowej.
- Buntowali się przeci wko panującym stosunkom społecznym.
- Głosili kult indywidualizmu i geniuszu.
- Stawiali uczucie ponad rozumem.
- Wprowadzali do swoich utworów irracjonalizm i mistycyzm.
Zapamiętaj!
Nazwa „Sturm und Drang Periode” pochodzi od dramatu Maksymiliana Klingera Sturm und Drang.
Faustyzm – pragnienie wiecznej młodości, przekroczenia ludzkiej natury i protest przeciwko przemijaniu.
Werteryzm – jest to postawa i moda w literaturze i obyczajach na przełomie XVIII/ XIX w. Był to także sposób kreacji bohatera literackiego ukształtowany pod wpływem Cierpień młodego Wertera Goethego.
Typowe dla werteryzmu cechy to:
- melancholia
- pesymizm
- nadwrażliwość
- uczuciowość
- marzycielstwo
- indywidualizm
- poczucie odrzucenia i niezrozumienia
- przeżywanie nieszczęśliwej miłości
- próba samobójcza
Weltschmerz – czyli ból istnienia, jest to zwątpienie w sens życia, brak woli działania, melancholia i cierpienie duchowe. Weltschmerz towarzyszył wielu bohaterom wczesnego romantyzmu i zwany był chorobą wieku.
Odczuciu bólu istnienia towarzyszyło wszechogarniające znudzenie, konflikt ze społeczeństwem. Dla ambitnego, wrażliwego człowieka często jedynym sposobem na uwolnienie się od tego bólu było samobójstwo.
.
O Goethem zawsze możesz pisać:
Johann Wolfgang Goethe to twórca preromantyczny. Bywa jednak zaliczany do niemieckich klasyków: jego dzieła, takie jak np. Ifigenia w Taurydzie, to dramaty klasycystyczne (ze względu na temat i formę). Tematyka starożytna i formy antyczne widoczne są także w jego Elegiach rzymskich i Epigramatach weneckich (Uwaga! oba te dzieła powstały po Cierpieniach młodego Wertera). I tak oto pisarz żyjący w XVIII w., który odebrał klasyczne wykształcenie, stał się ojcem romantyzmu.
Ostatnie słowa umierającego Goethego: „Więcej światła!” weszły do historii literatury jako wieloznaczny aforyzm.
Cierpienia… stały się biblią romantyków. Były jedną z „książek zbójeckich”, które ukształtowały wrażliwość Gustawa. To właśnie z powodu Nowej Heloizy Rousseau i Cierpień… Goethego Gustaw przeklina fakt, że Ksiądz nauczył go czytać.
Wzór nieszczęśliwej miłości, kiedy zakochany młodzieniec ubóstwiał i idealizował wybrankę, zagościł na stałe w literaturze romantycznej.
Motyw faustowski to odwieczny model dążenia człowieka do nieśmiertelności, osiągnięcia wiecznej młodości, do zapanowania nad czasem i poznania tajemnicy życia i śmierci.
Te dzieła z nim skojarz
1774 – Cierpienia młodego Wertera
1782 – Król olch
1808 – Faust, część I
1832 – Faust, część II
1809, 1831 – Z mojego życia. Zmyślenie i prawda (autobiografia)
Zobacz: