Rozum, natura, kultura – jak te pojęcia rozumiał wiek XVIII? Swoją wypowiedź uzasadnij przykładami z literatury i filozofii.
Zacznij:
Oświecenie nazywane bywa epoką rozumu – rozum, racjonalizm, myślenie krytyczne miały w niej wielkie znaczenie. Natura doszła do głosu w sentymentalizmie – postulowano życie zgodne z rytmem natury, ukazywano jej piękno i harmonię. Obcowanie z naturą dawało szczęście, stąd wielka popularność sielanek. Natura w oświeceniowej hierarchii ważności stała jednak chyba nieco niżej od kultury.
Rozwiń:
O znaczeniu pojęć rozumu i kultury świadczy powstanie Wielkiej encyklopedii francuskiej, dzieła porządkującego i zbierającego całą ówczesną wiedzę, nad którą pracowali najwięksi uczeni i myśliciele epoki, jak Jean d’Alembert i Wolter. Poszukiwanie własnej drogi życia, dochodzenie do rozumu i zdrowego rozsądku, ewolucja rozwoju duchowego i umysłowego człowieka to tematy powiastki filozoficznej Woltera pt. Kandyd i powieści Ignacego Krasickiego pt. Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki.
Dużym echem jednak odbiła się rozprawa Jeana Jacques’a Rousseau, napisana na konkurs organizowany przez Akademię w Dijon. Na pytanie, czy kultura i cywilizacja przyczyniły się do szczęścia ludzkości, odpowiedział przecząco. One właśnie, zdaniem Rousseau, wypaczyły naturę człowieka, który urodził się dobry i niewinny.
Zakończ:
Przywołaj inne przykłady, jakie przyjdą Ci do głowy. Posłuż się takimi pojęciami, jak racjonalizm, empiryzm, umowa społeczna.
Najważniejsze teksty:
- Emil… Jeana Jacques’a Rousseau,
- Kandyd Woltera,
- Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki Ignacego Krasickiego,
- Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego i Przestrogi dla Polski Stanisława Staszica,
- Laura i Filon Franciszka Karpińskiego.