Miłość to temat i pojęcie, które ma tysiące literackich ujęć. W każdej epoce pojawia się głos w sprawie miłości. Co wiadomo? Miłość to uczucie, które trudno zdefiniować. W literaturze odejmowano takie próby, ale też wskazywano, jaka ona jest…

Adam Mickiewicz Do M.***

Podmiot liryczny w wierszu to zakochany, który cierpi. Dlaczego? Z miłości, która jest niespełniona. Podmiot liryczny myśli o spotkaniach z ukochaną. Dochodzi do wniosku, że może nie widywać ukochanej, może wyrzucić ją z serca, ale na pewno nie uda mu się wyrzucenie jej z pamięci! Pamięć w wierszu przedstawiona jest jak ogromna skarbnica, która przechowuje wszystkie wydarzenia, spotkania, czułe słowa i wszystko to, co kojarzy się z ukochaną. To pamięć nie pozwala zapomnieć i powoduje, że podmiot liryczny cały czas rozpamiętuje minione chwile. Podmiot liryczny, czyli osobę mówiącą w wierszu, można utożsamić z autorem – Adamem Mickiewiczem. Wiemy, że Mickiewicz był zakochany w Maryli Wereszczakównie. Niestety, młodzi nie mogli się pobrać, bo Maryla została żoną bogatego Wawrzyńca Puttkamera. To ważne! Czy pamiętasz, jak romantyczni poeci przedstawiali miłość? Jako uczucie wzniosłe, niepospolite. Taka miłość nigdy nie mogła być spełniona. Zawsze pozostawała czymś świętym, pięknym. Kobieta w odczuciu romantycznych poetów była ideałem, aniołem, marzeniem. Zapamiętaj! Miłość romantyczna dopóki jest na etapie marzeń, jest piękna i tajemnicza. Gdy miłość jest spełniona, jej czar pryska.

W wierszu Mickiewicza nie ma wielu środków stylistycznych. W pierwszej zwrotce występują zdania wykrzyknikowe, które mają podkreślić dramat przeżywanej miłości i cierpienia zakochanego:

Precz z moich oczu!… posłucham od razu,
Precz z mego serca!… i serce posłucha,
Precz z mej pamięci!… nie… tego rozkazu
Moja i twoja pamięć nie posłucha.

Jakie rodzaje miłości pokazywali poeci w wierszach?

Była to na pewno miłość:

  • rodzicielska
  • do Boga
  • do ojczyzny
  • tragiczna
  • między kobietą i mężczyzną
  • szczęśliwa

Jan Andrzej Morsztyn Do trupa

Jan Andrzej Morsztyn to poeta, który tworzył w baroku. Wiersz Do trupa to typowy wiersz barokowy. Dlaczego? Bo autor świetnie realizuje w wierszu koncept barokowy, czyli pomysł barokowy. Na czym on polega? Według pomysłu poetów barokowych poezja ma zachwycać czytelników swoją formą, zastosowaniem środków artystycznych, czyli ciekawych epitetów, przenośni, wyszukanych porównań i wielu innych. Poezja ma być po prostu piękna i zaskakująca! I taki jest wiersz Do trupa. Niech Was nie zmyli tytuł! Ten wiersz jest naprawdę o miłości! Jak to możliwe? Już tłumaczymy! Według poety zakochany podobny jest to nieboszczyka! Tak! Ma tę samą bladość twarzy, nie może myśleć z miłości, zachowuje się jak trup – z miłości nic nie może robić. Z tego porównania poeta wyciąga ciekawy wniosek. Jaki? Uważa, że lepiej być martwym niż zakochanym bez wzajemności, lepiej umrzeć, niż cierpieć z miłości. W wierszu jest wiele środków artystycznych, np. antytez, czyli zestawień dwu opozycyjnych szeregów znaczeń:

Leżysz zabity i jam też zabity,
Ty – strzałą śmierci, ja – strzałą miłości,
Ty krwie, ja w sobie nie mam rumianości,
Ty jawne świece, ja mam płomień skryty.

Cyprian Kamil Norwid W Weronie

To niezbyt łatwy wiersz, ale spróbujemy się z nim zmierzyć. Wiersz zawiera krótką dyskusję. Kto z kim dyskutuje? Ludzie i rośliny, a dokładnie cyprysy. Czego dotyczy ta rozmowa? Wyobraźcie sobie, że w Weronie, w miejscu, gdzie rozegrała się tragedia Szekspirowskich bohaterów Romea i Julii – niebo – (tak, właśnie niebo!) popadło w zadumę. Zastanawia się nad tragedią, mocą miłości i waśnią rodów. W pewnej chwili łagodne niebo zrzuca na ziemię gwiazdę. Ta gwiazda staje się głównym punktem sporu. Czym jest gwiazda? Cyprysy twierdzą, że to jest hołd dla wielkiego uczucia Romea i Julii. Jednak ludzie myślący racjonalnie twierdzą, że gwiazda to nie jest żaden hołd dla miłości, ale zwykły kamień, meteoryt – najzwyklejsze zjawisko fizyczne. I kto ma rację? Ludzie czy przyroda, którą reprezentują cyprysy? Okazuje się, że dla ludzi nie ma ta gwiazda żadnego znaczenia, jest zwykłym kamieniem, to tylko przyroda rozpamiętuje miłość i o niej pamięta.

Francesco Petrarka Sonet 132 (CXXXII)

W wierszu podmiot liryczny to zakochany. Ale różnie reaguje na miłość, którą przeżywa. Raz się z niej cieszy, a raz jest zły, bo ta miłość jest dla niego źródłem bólu. Tak naprawdę do końca nie rozumie tego uczucia. Podmiot liryczny miota się we własnych myślach i stawia wiele przeciwstawnych pytań i odpowiedzi:

Jeśli to nie miłość – cóż ja czuję?
A jeśli miłość – co to jest takiego?
Jeśli rzecz dobra – skąd gorycz, co truje?
Gdy zła – skąd słodycz cierpienia każdego?

A jakie objawy miłości obserwuje zakochany? To przyspieszone bicie serce, na przemian bladość i rumieńce, fale zimna i gorąca przechodzące przez ciało, drżenie rąk, nagłe ataki śmiechu i płaczu. Co czuje zakochany? Na pewno uczucia przeciwstawne: ból i rozkosz, uwielbienie i gniew, cierpienie i radość, entuzjazm i przygnębienie, odwagę i strach, miłość i nienawiść, spokój i niepokój. Wyznanie podmiotu lirycznego jest bardzo specyficzne. Jego wypowiedź jest pełna emocji. A jak wygląda jego ukochana? To piękna blondynka, o małej twarzy, jasnych, błyszczących oczach, koralowych ustach, głosie jak kryształ – to po prostu idealna kobieta. Zapamiętaj, że miłość pokazana w wierszu Petrarki jest uczuciem, któremu towarzyszą różne objawy, czasami przeciwstawne. Miłość to uczucie dziwne, które trudno jest opisać.

Halina Poświatowska *** [Jestem Julią]

Podmiot liryczny wiersza to kobieta o imieniu Julia. Ma ona dwadzieścia trzy lata. Wiersz to wyznanie podmiotu lirycznego. Jakie to wyznanie? Podmiot liryczny mówi o swoich przeżyciach dotyczących miłości. Jaka to była miłość? Zostawiająca złe wspomnienia, zła, rozdrażniająca. Podmiot liryczny porównuje swoją sytuację do sytuacji szekspirowskiej Julii („Jestem Julią na wysokim balkonie”). Ale jest różnica między podmiotem lirycznym a bohaterką Szekspira. Julia nie przeżyła, a bohaterka wiersza żyje, tylko doświadczenia ze złą miłością wywarły na jej życiu ogromne piętno – jest bowiem przez nie starsza o tysiąc lat. W wierszu miłość jest pokazana jako uczucie wyniszczające, złe, powodujące cierpienie.

Pieśń słoneczna św. Franciszka z Asyżu

Pamiętacie postać św. Franciszka? To zakonnik, który poświęcił życie modlitwie i pomocy biednym, chorym i potrzebującym. W pieśni św. Franciszek dziękuje Bogu za to, co stworzył i wskazuje ideał życia przepełnionego miłością. Co zakłada taki ideał życia? Ewangeliczną pokorę, ubóstwo i rezygnację z dóbr doczesnych, a także braterstwo wszelkich stworzeń na świecie – zarówno słońca, człowieka, jak i źdźbła trawy.

Krzysztof Kamil Baczyński Biała magia

Podmiot liryczny wiersza to poeta. Opisuje on swoją żonę Barbarę (szykującą się do snu) w niezwykły sposób. Jak? Używa do tego celu wielu metafor, dzięki czemu postać kobiety staje się pełna subtelności, delikatności, czaru i magii. Podmiot liryczny w ten sposób wyraża miłość.

Co jest ważne w tym wierszu?
To, że poeta stworzył w nim nową rzeczywistość – tak bardzo różną od rzeczywistości wojennej (wiersz powstał podczas II wojny światowej). W wierszu Barbara jest symbolem bezpieczeństwa, wokół niej istnieje inny, lepszy świat – pełen czarów i magii, świat baśniowy, piękny. Język wiersza jest niezwykle bogaty w epitety, np. „lustro ciszy”, „srebrne ciało”, „szklane ciało”, „białych iskier”, „srebrne kropelki” – są one dobrane w ten sposób, by podkreślić niewinność, kruchość i delikatność kobiecego ciała Barbary.

Zobacz:

https://aleklasa.pl/gimnazjum/c268-prace-pisemne/c306-motywy-do-prac-pisemnych/milosc-motyw