Porównaj różne ujęcia motywu wesela w literaturze i ich funkcje, odwołując się do wybranych utworów.

Strategie wstępu

  • Co to jest wesele? – przyjęcie z okazji czyjegoś ślubu i z nim związane zwyczaje, np. swatów, sprosin, przenosin, oczepin, poprawin.
  • Długotrwała tradycja uroczystości weselnych i ich liczne obrazy w literaturze: w czasach prasłowiańskich znano gody weselne, opisane są liczne wesela monarchów, np. Bolesława Krzywoustego, Stefana Batorego z Anną Jagiellonką (Łukasz Gołębiowski Lud polski, jego zwyczaje, zabobony). W literaturze od Szymonowica z XVII w. – Kołacze do opowiadania Dąbrowskiej Na wsi wesele czy Mrożka Wesele w Atomicach w XX w.

Strategie rozwinięcia

  • Najczęstsze funkcje wesela w literaturze
    • upamiętnienie tradycji (obyczajowa) – Pan Tadeusz Mickiewicza, Chłopi Reymonta,
    • rozrachunkowa (historyczna, społeczna) – Wesele Wyspiańskiego,
    • dydaktyczna, ironiczno-satyryczna – Na wsi wesele Dąbrowskiej i Wesele w Atomicach Mrożka.

Strategie zakończenia

Wesele bywa najczęściej pretekstem literackim do rozważań na różnorodne tematy, ponieważ sam obrzęd, uroczystość ma charakter ponadczasowy. Dlatego też wykorzystywany jest do przekazywania uniwersalnych treści, najczęściej ma charakter symboliczny, pozwala na spotkanie – konfrontację wielu różnych środowisk i typów ludzkich i indywidualności twórczych – Wesele Wyspiańskiego.

 

Pytania do dyskusji

Wymień i opisz jeden ze zwyczajów weselnych prezentowanych w wybranym utworze literackim. Czy jest on nadal spotykany na weselach?

Proponowana odpowiedź
Oczepiny – ukazane w Chłopach Reymonta. Dziś obchodzone w zmodyfikowanej wersji. Stanowią atrakcję – zabawę współczesnego wesela. Pani młoda rzuca wianek z welonem w stronę druhen i gości – niezamężnych kobiet. Ta, która złapie welon, uważana jest za następną pannę młodą, jak głosi przesąd (wróżba). Na wsiach do dziś stosuje się poprawiny, czyli kontynuację uroczystości weselnych w dniu następnym.

 

Z weselem wiążą się utarte powiedzenia, związki frazeologiczne, sentencje, a nawet znane są cytaty z utworów poświęconych weselu. Odwołaj się do takiego językowego oddziaływania wesela i podziel się refleksjami, jakie w związku z tym Ci się nasuwają (o czym to świadczy?).

Proponowana odpowiedź

  • „do wesela się zagoi” – zagoi się szybko
  • „chłopskie wesele” – huczne wesele
  • „srebrne, złote, brylantowe wesele” – obchodzenie 25., 50., 75. rocznicy ślubu
  • „stroić się jak na wesele” – przesadnie elegancko się ubierać
  • „odsłużyć się na weselu” – odwdzięczyć się
  • „iść do bitwy jak na wesele” – ochoczo
  • „Trza być w butach na weselu” – powiedzenie z utworu Wyspiańskiego

Określ funkcje, jakie dzisiaj pełni wesele. Jaki jest Twój stosunek do tej uroczystości? Która wizja literacka wesela jest najbliższa Twoim upodobaniom?

Zobacz:

Wesele – motyw literacki