Ćwiczenie kształtujące umiejętność analizy i interpretacji tekstu na poziomie rozszerzonym.
Fragment 49
Ryszard Kapuściński, Gdyby cała Afryka…
[…] Teraz Naser, lekko się uśmiechając, udzielił głosu Burgibie. Całe przemówienie Burgiby dałoby się streścić w takim zdaniu: “Jak chcecie, koledzy, to możecie być rewolucjonistami, ale muszę was ostrzec, że taka zabawa źle się kończy”. Burgiba powiedział, że Afrykę należy uwolnić od kolonializmu, ale “pod skrzydłami i auspicjami ONZ.” […]
Pytania:
- Z jakim gatunkiem mamy do czynienia? Co to sugeruje?
- Jaka sytuacja przedstawiona jest w powyższym fragmencie tekstu?
- O czym świadczy pierwszy cytat?
Odpowiedzi:
1. Mamy tu do czynienia z reportażem. Oczywiście, po tak krótkim fragmencie tekstu nie możemy ocenić tego w stu procentach, ale po pierwsze: język relacjonujący pewne zdarzenie sugeruje nam obiektywizm relacji, po drugie: pojawia się przytoczenie konkretnej wypowiedzi, po trzecie: zdarzenia, o których mowa mogły się wydarzyć w świecie rzeczywistym. Wszystkie te trzy punkty można jednak podważyć. Zauważ, że relacja obiektywna jest także charakterystyczna dla wielu gatunków prozy fikcyjnej, a przytaczanie wypowiedzi może być zabiegiem narracyjnym. Zbieżność przedstawionych wydarzeń z rzeczywistymi też nie oznacza ich realności. Pamiętaj jednak, że reportaż także jest gatunkiem prozy, a każda literatura jest przedstawieniem pewnej rzeczywistości literackiej, a nie faktycznej. Nawet rzeczowy opis zdarzeń jest już przetworzeniem ich w głowie autora. Aby odpowiedzieć na to pytanie, warto zwrócić uwagę na autora tekstu – Ryszard Kapuściński jest autorem słynnych reportaży z Afryki i o tym powinieneś pamiętać.
2. Jest to niewątpliwie jakieś publiczne zebranie bądź zgromadzenie. Już pierwsze zdanie to sugeruje. Postaci przekazują sobie głos, przemawiają. Słowa sugerują, że zebranie ma związek z sytuacją społeczno-polityczną w Afryce.
3. Pierwszy cytat to nie są przytoczone słowa Burgiby, lecz przełożenie ich przez narratora, streszczenie. W ten sposób narrator się ujawnia i wyraża swój stosunek do opisywanych zdarzeń. Zauważmy, że reszta tekstu sugeruje całkowitą obiektywność relacji.