Swój człowiek
Skąd to określenie?
Swój człowiek, swojak – to ktoś, kogo jesteśmy pewni. Nie zawiedzie, nieraz już sprawdził się w trudnych sytuacjach. Przyjaciel? To może za duże słowo, bo przecież przyjacielowi się zwierzamy, powierzamy mu swoje sekrety. A swojakowi niekoniecznie, wystarczy krótka rozmowa i wszystko jest jasne. Gdzie szukać swojego człowieka? Wśród rówieśników, czyli w klasie, drużynie harcerskiej, klubie sportowym.
Swoje może być też miejsce – na przykład ławka na osiedlu, świetna do pogaduszek. Ulubiony zakątek ogrodu babci albo własny pokój.
Swojaki w literaturze
Szukamy tych bohaterów, którzy trzymali się razem, stanowili jakąś grupę. Mieli kogoś, o kim mogli powiedzieć: swój człowiek. Co ich łączyło? Przede wszystkim przyjaźń.
- Trzej muszkieterowie (Atos, Portos i Aramis z powieści Aleksandra Dumasa i wielu filmów). Ich słynne hasło „Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego” oznaczało, że czują się bardzo odpowiedzialni za siebie i gotowi do największych poświęceń. Czy to dowód na to, że zawsze żyli w przyjaźni i nigdy się nie kłócili? A skąd! Jak wszyscy ludzie, mieli swoje wady i zalety.
- Ania Shirley i Diana, czyli najsłynniejsze przyjaciółki od serca (Ania z Zielonego Wzgórza).
- Harcerze z Szarych Szeregów (np. bohaterowie Kamieni na szaniec), gotowi oddać życie za ojczyznę, poświęcić się dla przyjaciół.
- Marcin Borowicz, Andrzej Radek, Bernard Zygier, czyli bohaterowie Syzyfowych prac. Gdyby nie naciski rusyfikatorów, przyjaźń między chłopcami… nie byłaby tak silna. Bo wspólny przeciwnik zbliża, jednoczy. Dlatego Marcin zafascynował się odważnym patriotą Zygierem, a Andrzej Radek zbliżył do chłopców, którzy w normalnych warunkach (czyli nie w czasach zaborów) gardziliby ubogim, chłopskim synem.
Przeciwieństwo swojego: obcy!
Nie potrafimy go zaakceptować, bo jest inny. Nie podoba nam się jego zachowanie, jego poglądy, nie darzymy go sympatią. Naprawdę wiele musiałoby się zmienić, żeby obcy stał się swojakiem.
Obcy w literaturze
Wyobcowanych, samotnych, opuszczonych nietrudno znaleźć w utworach literackich.
- Don Kichot – zwykły, ubogi szlachcic postanawia zostać błędnym rycerzem i walczyć ze złem na świecie. Całe otoczenie traktuje go jak szaleńca. Nic dziwnego. Don Kichot walczy z wiatrakami i stadami owiec. Twierdzi, że to jego przeciwnicy.
- Hrabia z Pana Tadeusza – hołduje obcym modom, nie zna szlacheckich obyczajów. Zdecydowanie wyróżnia się na tle litewskiej szlachty. Jest traktowany z przymrużeniem oka jako niegroźny dziwak.
- Mendel Gdański – zupełnie nie ze swojej winy, nieoczekiwanie, odmieńcem dla mieszkańców miasta stał się stary Mendel. A powodem tego było jego żydowskie pochodzenie.
- Guliwer – postanowił podróżować po najdziwniejszych krainach. A więc sam wybrał los odmieńca – był olbrzymem dla liliputów, a niedługo później liliputem w krainie wielkoludów.
Frazeologia
- Swój zawsze pozna swego.
- Jeśli trafisz między wrony, musisz krakać jak i one. – Czyli musisz dopasować się do otoczenia, w którym się znajdujesz.
- Kruk krukowi oka nie wykole. – Czyli swój swojego nie skrzywdzi.
- Być z kimś za pan brat – w bardzo dobrych układach
- Zjeść z kimś beczkę soli – świetnie się poznać.
Cytaty
Człowiek człowiekowi wilkiem! Lecz ty się nie daj zwilczyć!
Edward Stachura
Jeśli mnie oswoisz, będziemy się nawzajem potrzebować. (…) Już zawsze będziesz odpowiedzialny za to, co oswoiłeś.
Antoine Saint-Exupéry
Godzi się i od wroga pobierać nauki.
Owidiusz
Nauczyć się czegoś od swoich wrogów jest najlepszą drogą, aby ich polubić.
Fryderyk Nietzsche
Przemyśl tematy wypracowań
Inny nie znaczy gorszy – rozważ tę myśl w oparciu o poznane lektury i własne przemyślenia.
Forma: rozprawka (bo w poleceniu jest słowo „rozważ”). Musisz pisać nie tylko o bohaterach literackich (wybierz dwóch, trzech), ale również o swoich własnych doświadczeniach – czy zdarzyło Ci się poznać kogoś zupełnie odmiennego od Ciebie, a po pewnym czasie obdarzyć go sympatią, szacunkiem, a nawet przyjaźnią? Jeśli tak, napisz o tym. Ale krótko, zwięźle. Bez niepotrzebnej charakterystyki i opisów.
Gdybym miał powiedzieć, co jest najważniejsze na świecie, powiedziałbym, że jest to tolerancja.
W tym temacie zostało narzucone Ci stanowisko i nie możesz podważyć postawionej tezy. Ale chyba nie ma takiej potrzeby, ponieważ tolerancja to z pewnością podstawa zgodnego funkcjonowania ludzi. Potrzebna i w kontaktach między narodami, i w tych codziennych, rodzinnych i szkolnych.
Przeniosłeś się do nowej szkoły? Napisz list do kolegi, opowiedz w nim o swoim poczuciu obcości i zdobywaniu przyjaciół.
Sytuacja niełatwa, ale chyba dość łatwo ją sobie wyobrazić. Jak to jest być samotnym pośród wielu zgranych ze sobą ludzi? W jaki sposób można zaprzyjaźnić się z rówieśnikami? Forma: swobodna, osobista, lubiana przez Was i niezbyt trudna.
Określenia
- Tolerancja – umiejętność zaakceptowania odmienności.
- Nacjonalizm – przekonanie o wyższości własnego narodu, pogarda wobec przedstawicieli innych narodowości.
- Szowinizm – skrajna postać nacjonalizmu, nienawiść wobec innych narodowości (przykładem faszyzm niemiecki).
- Kosmopolityzm – brak przywiązania do własnego narodu i tradycji.
- Alienacja – poczucie wyobcowania.
- Integracja – zespolenie, utworzenie całości.
Zobacz: