BEHAWIORYZM – wśród nowych tendencji w psychologii XX wieku, w latach 1915-1930, szczególnie rozwijał się behawioryzm. Nazwa pochodzi od angielskiego behaviour i oznacza zachowanie, postępowanie. Twórcą tego kierunku był John Watson. Chciał on badać człowieka i zdobywać o nim informacje tylko poprzez obserwację jego zachowania i postępowania, niejako oglądając człowieka „z zewnątrz”. W myśl behawioryzmu tylko takie wnioski są obiektywne. Psychologia introspekcyjna, czyli badająca wnętrze, psychikę ludzką „od środka” jest nieskuteczna, wymyka się obiektywnej obserwacji.
W literaturze inspiracje behawiorystyczne wyrażają się:
- zredukowanym do minimum komentarzem odautorskim,
- brakiem analiz psychologicznych i oceniania postaci,
- przedstawianiem bohatera w praktycznym działaniu, naturalnych reakcjach i kontaktach z innymi ludźmi,
- olbrzymią rolą dialogu.
Behawioryzm odcisnął swoje piętno w ten sposób, że „powołał” bohatera opisywanego wyłącznie z zewnątrz, bez analizy psychologicznej postaci. Cechy behawioryzmu widoczne są np. w prozie Ernesta Hemingwaya, a także w prozie powojennej Tadeusza Borowskiego.