DETERMINIZM – hasło głoszone w epoce pozytywizmu przez Hipolita Taine’a, francuskiego myśliciela tej epoki, krytyka filozoficznego i filozofa. Łacińskie determino znaczy „ograniczam”. W myśl koncepcji determinizmu każde wydarzenie, zjawisko (m.in. dzieło literackie) jest ograniczone, określone i wyznaczone przez ogół warunków, w jakich zachodzi. Zdeterminowany – znaczy określony, uzależniony, wyznaczony przez różne czynniki. I tak artysta wytwarza swoje dzieło, jest więc zdeterminowany przez szereg czynników. Wpływają nań: rasa, środowisko i moment dziejowy, w którym żyje – jego dzieło będzie określone przez powyższe czynniki.