SCJENTYZM – jedno z naczelnych haseł epoki pozytywizmu, propagujące potrzebę i wartość nauki (scientia = wiedza). Prawdziwa wiedza musi być poparta działaniem naukowym, doświadczeniem i konkretnymi wynikami badań – tu scjentyzm silnie wiąże się z → empiryzmem i → racjonalizmem, a także przyrodniczym materializmem. Poza tym idea scjentyzmu to postulat nauczania i oświecania warstw niższych, np. dzieci wiejskich – tu z kolei wiąże się ten termin z – pracą u podstaw i emancypacją kobiet. Scjentyzm propagowano nie tylko w programowych artykułach, znajdował także odzwierciedlenie w literaturze – np. w nowelistyce XIX wieku. Najlepszym dowodem mogą być Szkice węglem Henryka Sienkiewicza – jeden wielki okrzyk o konieczność elementarnego choćby oświecenia wsi.