TEST

Polska w okresie rozbicia dzielnicowego

1. Połącz datę z wydarzeniem.

1109 r. ………………………………..,
1122 r. ………………………………..,
1138 r. ………………………………..,

a) zbrojna interwencja Henryka V w obronie Zbigniewa.
b) rozbicie dzielnicowe.
c) testament Bolesława Krzywoustego.
d) przyłączenie do Polski Pomorza.

2. Wyjaśnij, na czym polegała zasada senioratu wprowadzona przez Bolesława Krzywoustego.


zasada senioratu – …………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Na podstawie własnych wiadomości uzupełnij tabelę:

Imię syna Bolesława Krzywoustego Pryzdomek Ziemie otrzymane na mocy testamentu z 1138 r.
a) Władysław
b) Bolesław
c) Mieszko
d) Henryk
e) Kazimierz


4. Zaznacz właściwy szereg przyczynowo-skutkowy.

a) przekazanie Krzyżakom ziemi chełmińskiej przez Konrada Mazowieckiego – sprowadzenie niemieckich osadników – utworzenie przez Krzyżaków niezależnego państwa – upadek Królestwa Jerozolimskiego – powstanie zakonu krzyżackiego w Jerozolimie – podbój Prus przez Krzyżaków

b) upadek Królestwa Jerozolimskiego – podbój Prus przez Krzyżaków – powstanie zakonu krzyżackiego w Jerozolimie – przekazanie Krzyżakom ziemi chełmińskiej przez Konrada Mazowieckiego – utworzenie przez Krzyżaków niezależnego państwa – sprowadzenie niemieckich osadników

c) powstanie zakonu krzyżackiego w Jerozolimie – upadek Królestwa Jerozolimskiego – przekazanie Krzyżakom ziemi chełmińskiej przez Konrada Mazowieckiego – podbój Prus przez Krzyżaków – utworzenie przez Krzyżaków niezależnego państwa – sprowadzenie niemieckich osadników

5. Zaznacz prawda (P) lub fałsz (F).

TAK NIE
a) Kolonizacja na prawie niemieckim przyczyniła się do rozwoju gospodarczego państwa polskiego w XIII i XIV w
b) Akcje osadnicze na ziemiach polskich organizowali zasadźcy.
c) Zasadźcy odkupowali od książąt dzielnicowych ziemie pod zabudowę.
d) Wolnizna to okres dożywotniego zwolnienia z płacenia czynszu.
e) Wsie i miasta zakładane na prawie niemieckim miały zagwarantowany samorząd administracyjny i sądowniczy.
f) We wsiach na czele ławy wiejskiej stalli radni, a w miastach na czele rady miejskiej – burmistrzowie.


.6. Uporządkuj wymieszane definicje pojęć.

a) ława wiejska – w Polsce średniowiecznej samorządowa władza miast lokowanych na prawie niemieckim zajmująca się zarządem miasta, ustawodawstwem i sądownictwem
b) rada miejska – w średniowieczu sąd pierwszej instancji we wsiach składający się z rajców i burmistrza (jednego lub kilku)
Zjednoczone Królestwo Polskie

7. W XIII w. w Polsce zaczęły nasilać się tendencje zjednoczeniowe. Podkreśl, komu zawdzięczamy przyczynienie się do przezwyciężenia rozbicia dzielnicowego.

(Uwaga! Jest kilka poprawnych odpowiedzi).

a) Elity polityczne
b) Mieszczanie
c) Wincenty Kadłubek
d) Św. Stanisław
e) Bolesław Śmiały
f) Jakub Świnka

 

Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8. Uporządkuj wydarzenia w kolejności chronologicznej.

a) Zwycięstwo pod Płowcami. (1331 r.)
b) Koronacja Władysława Łokietka na króla Polski (1320 r.)
c) Zbrojne opanowanie Pomorza przez Krzyżaków i przeniesienie stolicy do Malborka (1309 r.)
d) Koronacja Wacława II na króla Polski (1300 r.)
e) Kościelny proces polsko – krzyżacki w Inowrocławiu (nieuznany przez Krzyżaków) nakazujący Krzyżakom zwrot Polsce Pomorza Gdańskiego i wypłacenie odszkodowania.
f) Koronacja Przemysła II na króla Polski (1295 r.)
g) Śmierć Władysława Łokietka (1333 r.)

 

Kazimierz Wielki królem Polski

9. Wypełnij tabelę.

Kalisz , 1348 r., odzyskanie przez Polskę Kujaw i ziemi dobrzyńskiej, zrzeczenie się roszczeń do korony polskiej przez Karola IV Luksemburga, 1343 r, Namysłów, wieczysty pokój z Krzyżakami, pokój z Czechami, przyłączenie Śląska do Czech, zatrzymanie Pomorza Gdańskiego jako „wieczystej jałmużny” przez Krzyżaków.

1 2
Data
Miasto
Wydarzenie
Straty
Zyski


10. Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania.

Polska murowana
Ten król ponad wszystkich książąt polskich dzielnie rządził rzeczą pospolitą, albowiem jak drugi Salomon wyniósł dzieła swoje, budując miasta, domy i grody. Przede wszystkim zamek krakowski ozdobił przedziwnymi budynkami, wieżami, rzeźbami, malowidłami i dachami nad podziw wspaniałymi. Naprzeciw zaś zamku krakowskiego, za Wisłą, około kościoła, który się nazywa Skałka, wybudował miasto, które od imienia swego nazwał Kazimierzem. Wybudował też wiele innych miast, jak Wieliczkę, Skawinę i Lanckoronę, zamek Olkusz, Będzin i Lelów, miasto Czorsztyn wraz z zamkiem, zamki w Niepołomicach, Ojcowie i Krzepicach, w ziemi sandomierskiej zamek i samo miasto Sandomierz, Wiślicę, Szydłów, Radom, Opoczno, Wąwolnicę, miasto Lublin, miasto i zamek Sieciechów, Solec, zamki w Zawichoście i Nowym Mieście Korczynie; w Wielkopolsce zaś miasta Kalisz, Pyzdry, Stawiszyn, zamek i miasto Konin, zamki w Nakle, Wieluniu, Międzyrzeczu i Ostrzeszowie, miasto Wieluń, zamek Bolesławiec;
w ziemi kujawskiej Kruszwicę, Złotoryję, Przedecz i Bydgoszcz; w ziemi sieradzkiej silny gród w Piotrkowie, miasto i zamek w Inowłodzu; na Mazowszu miasto Płock, a zamek tamtejszy, który był jednym murem obwiedziony, drugim jeszcze opasał; w ziemi ruskiej miasto Lamburgę, czyli Lwów i dwa jego zamki, zamek Przemyśl, zamek i miasto Sanok, miasto Krosno i zamki w Lubaczowie, Trembowli, Haliczu
i Tustaniu [ob. Borysław]. Wszystkie te zamki i miasta opatrzył bardzo silnymi murami, budowlami i wieżami wyniosłymi, głębokimi fosami i innymi fortyfikacjami na ozdobę królestwa, a ku bezpieczeństwu i schronieniu narodu polskiego. Za panowania bowiem tego króla powstało w lasach, gajach i na karczowiskach drugie tyle miast
i wsi, ile przedtem było w królestwie polskim.
(Janko z Czarnkowa Kronika w: M.Kamiński, G.Pańko, R Śniegocki Historia, Średniowiecze)

a) Na podstawie tekstu zapisz przysłowie charakteryzujące czasy panowania Kazimierza Wielkiego.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

b) Wyjaśnij znaczenie zapisanego powyżej przysłowia.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

11. Wyjaśnij pojęcia:


przymus drożny – …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
prawo składu – ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

12. Na podstawie poniższego tekstu udowodnij, że Kazimierz Wielki zasługuje na miano prawodawcy i obrońcy.


Wymiar sprawiedliwości
Ozdobiony koroną królewską, rządził po męsku i pożytecznie państwem i narodem od Boga sobie powierzonym, albowiem wedle słów proroka miłował pokój, prawdę i sprawiedliwość. Był to najtroskliwszy opiekun i obrońca dobrych i sprawiedliwych, bardzo srogi zaś prześladowca złych, rozbójników, gwałtowników i oszczerców. Ktokolwiek dopuszczał się łotrostwa lub kradzieży, choćby to był możny pan, tego polecał ściąć, utopić lub zamorzyć głodem, choć z braćmi jego jadał i pijał, a nawet spał. Mając bowiem Boga za obrońcę, nie obawiał się ludzi. Oszczerców zaś, gdy ich znajdował, kazał piętnować na obliczu rozpalonym żelazem. Za jego czasów też żaden możny pan nie odważył się wyrządzić krzywdy biednemu, lecz wszystko wedle wagi sprawiedliwości było załatwiane. Ponieważ zaś w królestwie odbywały się sądy na podstawie dawnych zwyczajów […], przy których różni wyroki rozmaicie zmieniając, liczne powodowali krzywdy i potwarze, przeto król, dbały żarliwie o sprawiedliwość, zwołał
z całego królestwa polskiego prałatów i szlachetnych panów, a odrzuciwszy wszelkie zwyczaje przeciwne prawu i rozumowi, za wspólną zgodą tychże prałatów i panów kazał spisać ustawy zgodnie z prawem i rozumem dla przestrzegania po wieczne czasy, na ich podstawie sprawiedliwość każdemu miała być równo wymierzana.
(Janko z Czarnkowa Kronika w: M.Kamiński, G.Pańko, R Śniegocki Historia, Średniowiecze)
.
Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

13. Podaj dwie zasługi niewymienione w powyższych zadań a świadczące o słusznym nadaniu królowi Kazimierzowi przydomka Wielki.


a) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
b) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

Od unii węgierskiej do unii litewskiej

14. Odpowiedz na pytania.

A. Ostatnim władcą z dynastii Piastów był

a) Ludwik Węgierski
b) Władysław Jagiełło
c) Władysław Łokietek
d) Kazimierz Wielki.

Odp. …………

B. Pierwszy król z dynastii Andegawenów zaczął panować w Polsce
a) na przełomie XIII/XIV w.
b) w I poł. XIV w.
c) w II poł. XIV w.
d) na przełomie XIV/XV w.

Odp. …………

C. Jadwiga była
a) wnuczką Władysława Łokietka
b) córką Kazimierza Wielkiego
c) wnuczką Ludwika Węgierskiego
d) żoną Władysława Jagiełły

Odp. …………

D. Najkrócej na tronie polskim zasiadał
a) Władysław Łokietek
a) Kazimierz Wielki
a) Ludwik Węgierski
a) Władysław Jagiełło

Odp. …………

E. Władysław Jagiełło był królem Polski przez
a) 48 lat
b) 84 lata
c) 38 lat
d) 27 lat

Odp. …………

F. Władcą zasiadającym na tronie polskim na przełomie wieków był
a) Władysław Łokietek
b) Kazimierz Wielki
c) Ludwik Węgierski
d) Władysław Jagiełło

Odp. …………
15. Połącz pojęcia z definicjami.

A. unia personalna – ……………..
B. unia realna – ……………………

a) związek dwóch lub więcej państw posiadających wspólnego monarchę lub inny organ władzy, przy zachowaniu przez te państwa odrębności prawnej, politycznej, a niekiedy także ustrojowej.
b) związek dwóch lub większej liczby państw, oparty na wspólnych instytucjach państwowych.

16. Uzupełnij tekst.

Mężem Jadwigi został (a)………………………………………………………………………………….. z rodu (b) …………………………………………………………………………………..
W (c) ……………………………………. roku w (d) ……………………………………………………………….. podpisano akt, w którym wielki książę litewski zobowiązał się przyjąć (e) …………………………………………………………………….. oraz przyłączyć (f) …………………………………………………………………………………………………… do Polski. Unia (g) ………………………………………………… przyniosła wielki polityczny zysk – połączyła siły obu państw przeciwko (h) ……………………………………………………….


17. Uporządkuj wydarzenia w kolejności chronologicznej.

a) Pokój w Toruniu.
b) Zdobycie ziemi dobrzyńskiej przez Krzyżaków.
c) Wybuch powstania na Żmudzi popartego przez księcia Witolda.
d) Zajęcie Żmudzi przez Krzyżaków.
e) Odnowienie unii polsko – litewskiej w Horodle.
f) Bitwa pod Grunwaldem.
g) Śmierć Ulricha von Jungingena.

18. Zaznacz prawda (P) lub fałsz (F).

TAK NIE
a) Ludwik Węgierski od 1370 r. był królem Polski i Węgier, czyli podczas jego panowania między oboma państwami istniała unia realna.
b) Ludwik Węgierski w 1374 r. nadał szlachcie polskiej przywilej koszycki – przywilej generalny.
c) Przywilej koszycki zapewnił szlachcie większy udział w rządzeniu państwem.
d) Ludwik Węgierski zgodził się na podpisanie przywileju koszyckiego, by zapewnić tron polski swemu synowi Władysławowi Jagielle.
e) Po śmierci Ludwika Węgierskiego na króla Polski została koronowana jego 10 – letnia córka Jadwiga.
f) Pierwszym mężem królowej Jadwigi był austriacki książę Wilhelm Habsburg.


Polska Jagiellonów w XV w.

19. Uzupełnij kwestionariusz osobowy Władysława Warneńczyka.

a) Imię i przydomek: …………………………………………………………………………………………………………………
b) Imię i nazwisko ojca: ……………………………………………………………………………………………………………..
c) Imię i nazwisko brata: …………………………………………………………………………………………………………….
d) Lata panowania: ……………………………………………………………………………………………………………………
e) Państwa, którymi władał: ………………………………………………………………………………………………………..
f) Data i miejsce śmierci: ……………………………………………………………………………………………………………
g) Cel wyprawy wojennej: ……………………………………………………………………………………………………………

 

20. Podaj nazwę wojny prowadzonej przez Kazimierza Jagiellończyka i lata jej trwania.

Odp. ……………………………………………………………………………………………………………………………………..

21. Wypisz skutki dla Polski II pokoju toruńskiego.

a) ………………………………………………………………………………………………………………………………………….
b)…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

22. Podkreśl przywileje nadane szlachcie za panowania władców z dynastii Jagiellonów.

A. Nietykalność osobista.
B. Nietykalność majątkowa.
C. Zwoływanie pospolitego ruszenia za zgodą sejmików.
D. Ustanawianie nowych praw za zgodą sejmików.
E. Wykupowanie majątków sołtysów „krnąbrnych i nieużytecznych”.
F. Ograniczenie wychodźstwa chłopów ze wsi.
G. Zwolnienie szlachty z opłat celnych na towary własne i sól.
H. Zakaz kupowania ziemi przez mieszczan.

Odpowiedzi

1. 1109 r. – a); 1122 r. – d); 1138 r. – c); 1138 r. – b)
2.
zasada senioratu – ustrój polegający na tym, że każdy z książąt (członków dynastii) miał prawo do własnej dzielnicy, która była dziedziczona i dzielona między wszystkich potomków; władzę zwierzchnią każdorazowo miał sprawować najstarszy przedstawiciel dynastii Piastów; podstawą władzy księcia seniora miała być dzielnica senioralna. – niepodzielna i niedziedziczona.
3.
a) Władysław Wygnaniec Dzielnica senioralna – centralna część terytorium Polski z Krakowem, Gnieznem, Kaliszem, Sieradzem oraz Śląsk
b) Bolesław Kędzierzawy Mazowsze
c) Mieszko Stary Wielkopolska (bez Gniezna i Kalisza)
d) Henryk Sandomierski dzielnica sandomierska
e) Kazimierz Sprawiedliwy Był pogrobowcem, tzn. urodził się po śmierci ojca i nie został przewidziany w testamencie.
4. c)
5. a) – P; b) – P; c) – F; d) – F; e) – P; f) – F
6.
ława wiejska – w Polsce średniowiecznej sąd pierwszej instancji we wsiach lokowanych na prawie niemieckim,
rada miejska – w średniowieczu samorządowa władza miasta, składająca się z rajców i burmistrza (jednego lub kilku), zajmująca się zarządem miasta, ustawodawstwem i sądownictwem.
7. a), b), c), f);
8. f), d), c), b), e), a), g)
Kazimierz Wielki królem Polski
9.

1 2
Data
Miasto
Wydarzenie
Straty
Zyski

10.
a) Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną.
b) Pod rządami Kazimierza Wielkiego (1333 – 1370) w Polsce zostało założonych około 100 nowych miast i ponad tysiąc wsi. Król kazał wznieść ponad 50 zamków obronnych wzdłuż granic w całym kraju oraz otoczyć murami prawie 30 miast.
11.
• przymus drożny – nakazywał obcym kupcom przemieszczać się po wyznaczonych drogach, na których znajdowały się polskie miasta i gdzie pobierano cła;
• prawo składu – w miastach posiadających to prawo obcy kupcy musieli wykładać swoje towary na sprzedaż przez określony czas; ułatwiało to lokalnym kupcom wymianę handlową;
12.
Król Kazimierz Wielki przeprowadził reformy wewnętrzne w dziedzinie prawa. Odrębne prawa w każdej dzielnicy, będące spuścizna rozbicia politycznego, postanowił ujednolicić. Na jego polecenie dokonano kodyfikacji prawa. Stworzył system norm mających na celu zapobieganie nadużyciom.
13.
– przyłączenie do Polski Rusi Halickiej (1340–1366);
– Założenie uniwersytetu w Krakowie (1364 r.).
Kazimierz Wielki pozostawił państwo polskie o ponad dwukrotnie większym terytorium i prawie trzykrotnie większej liczbie ludności, które na arenie europejskiej zaczęto uznawać za lokalne mocarstwo.

Od unii węgierskiej do unii litewskiej

14. A. d); B. c); C. d); D. c); E. a); F. d)
15. 1 a); 2 b)
16. a) Jagiełło, b) Giedyminowiczów, c) 1385, d) Krewie, e) chrzest, f) Litwę, g) personalna, f) Krzyżakom
17. d), c), b), f), g), a), e)
18. a) F; b) P; c) P; d) F; e) P; f) F
Polska Jagiellonów w XV wieku.
19.
a) Władysław Warneńczyk b) Władysław Jagiełło
c) Kazimierz Jagiellończyk d) 1434 – 1444
e) Polska, Węgry f) 1444 r., Warna
g) walka z Turkami osmańskimi
20. Wojna trzynastoletnia – 1454-1466
21.
a) odzyskanie Pomorza Gdańskiego, ziemi chełmińskiej, ziemi michałowskiej, wcielenie do Polski Żuław z Malborkiem, Elbląga, Warmii (Prusy Królewskie),
b) Prusy Krzyżackie stały się lennem Polski.
22. a), b), c), d), e), f), g), h)