Konkordat wormacki (1122)

Walka cesarstwa z papiestwem zakończyła się konkordatem wormackim 1122 r. Ta ugo­da między cesarzem Henrykiem V a papieżem Kalikstem II wprowadzała zasadę wyboru bis­kupów przez duchowieństwo. Inwestytury, tj. nominacji na dostojnika kościelnego, udzielać miał papież, natomiast cesarz przez nadanie be­neficjum podkreślał swoje prawa senioralne wobec biskupstwa. Konkordat był bardziej ko­rzystny dla papieży. Wpływ władzy cesarskiej na episkopat osłabł. Opłaty z majątków kościel­nych, należne cesarzowi, zostały znacznie zmniejszone.

Konflikt „między tiarą a koroną” z jeszcze większą gwałtownością rozgorzał w początku XIII w. Papiestwo wykorzystując rywalizację cesarskiej dynastii Hohenstaufów (1138-1250) i książąt z rodu Welfów, wyszło z niego zwy­cięsko.

Papiestwo za Innocentego III

Po śmierci cesarza Henryka VI (1197) w Niemczech wybuchła wojna domowa. Wyko­rzystał ją papież Innocenty III (1198-1216) dla utrwalenia przewagi papiestwa.

  • Innocen­ty III dwukrotnie narzucał swego kandydata na tron cesarski i wywierał decydujący wpływ na wydarzenia w Niemczech.
  • Przede wszystkim utwierdził on władzę papieży w Kościele. Samodzielność Kościoła w poszczególnych pań­stwach uległa ograniczeniu, ściślej związane z papiestwem zostały zakony. Papież w Koście­le stał się najwyższym ustawodawcą i sędzią. W 1215 r. IV Sobór Laterański utwierdził ab­solutną władzę papieża.
  • Powołał również inkwi­zycję (Sanctum Officium) – instytucję do wykrywania i sądzenia heretyków oraz zwalcza­nia ruchów antykościelnych. Zmalała rola so­borów na rzecz Kurii rzymskiej – urzędów papieskich.
  • Zwierzchnictwo papieskie uznawała Francja, Anglia, Polska i wiele innych krajów europejskich.
  • Duchowieństwo z wszystkich krajów katolickich corocznie przekazywało część własnych dochodów kurii.

Przewaga pa­piestwa nad władzą świecką, wypracowana przez Innocentego III, utrzymywała się przez ca­ły XIII w., a zwłaszcza za jego następców – Grze­gorza IX i Innocentego IV.

Datownik

1122 – konkordat wormacki
1138-1250 – Hohenstaufowie w Niemczech
1198-1216 – pontyfikat Innocentego III
1215 – IV sobór Laterański