Chiny

Wydarzenia lat międzywojennych w Europie i na świecie oddziałały na wydarzenia na Dalekim Wschodzie, gdzie pojawiło się kilka nowych, komunistycznych państw, w tym jedno mocarstwo – Chiny.

  • Powstała w 1921 roku Komunistyczna Partia Chin, powodowana własnymi ambicjami oraz pod wpływem zachęt Kominternu, zaczęła grę o władzę z ogólnonarodowym Kuomintangiem z Czang Kaj-szekiem na czele (po śmierci Sun Jat-sena, założyciela tego patriotycznego ruchu).
  • Od lat 1926-1927 toczyła się w Chinach wojna domowa obfitująca w różne dramatyczne, spektakularne wydarzenia, jak np. słynny Wielki Marsz w połowie lat trzydziestych z południa kraju do północnej prowincji – Jenanu.
  • Mimo poważnych ciosów chińscy komuniści i ich czerwona armia przetrwali (z Mao Tse-tungiem jako przywódcą). Sytuację Chin komplikowała japońska interwencja w1931 roku. Czasowo komuniści z Kuomintangiem zawarli porozumienie o zawieszeniu broni i wspólnej walce z agresorem. Mao Tse-tung wykorzystywał czas na wzmacnianie swej władzy w kontrolowanych przez siebie rejonach oraz organizował partyzantkę na tyłach japońskich.
  • Związek Radziecki wprawdzie rozczarowywał (układy z Niemcami i Japonią), ale i udzielał militarnej pomocy, zwłaszcza po sierpniu 1945 roku, gdy Rosjanie przekazali spore ilości własnej i zdobywanej broni.
  • Od 1946 roku komuniści wznowili ofensywę i – pomimo mediacji amerykańskiej i rozejmów – posuwali się naprzód, a w 1949 roku zepchnęli Kuomintang na wyspę Tajwan. W tym samym roku Mao na słynnym placu Tiananmen w Pekinie proklamował powstanie ChRL (Chińskiej Republiki Ludowej).

Korea Północna

Przy poparciu Rosjan oraz dzięki działalności ruchu oporu doszło do wyparcia japońskich okupantów z Korei Północnej. Południową część wyzwolili Amerykanie.

Przywódca partii i były lider komunistycznego podziemia – Kim Ir Sen usiłował siłą zjednoczyć cały kraj, czyli podporządkować swojej władzy, co stało się przyczyną wybuchu wojny koreańskiej (1950-1953), ponieważ USA opowiedziały się za suwerennością południa. Długi, krwawy konflikt omal nie przerodził się w III wojnę światową. Po stronie północnokoreańskiej opowiedziały się Chiny, wysyłając około miliona „ochotników”. Głównodowodzący siłami USA, znany zwycięzca z wojny na Pacyfiku, generał MacArthur został odwołany, gdy zamierzał zbombardować chińskie miasta, co mogło wywołać radziecką ripostę. Zawarty w 1953 roku rozejm utrwalił podział kraju.

Indochiny

W Indochinach, szczególnie w Wietnamie, ruch narodowowyzwoleńczy zdominowali komuniści z Ho Chi Minhem na czele. Proklamowana w obliczu japońskiej klęski niepodległość okazała się przedwczesna. Wrócili Francuzi, a na północy kraju przez pewien czas stacjonowały chińskie wojska Kuomintangu. Ho Chi Minh wybrał porozumienie z Francuzami (marzec 1946), ale po kilku miesiącach rozpoczął wojnę. Kosztowne operacje przyniosły Francji porażkę, której symbolem stała się bitwa pod Dien Bien Fu (1953-1954).

  • W 1954 roku dotychczasowa metropolia zgodziła się na niepodległość Indochin, w tym i Wietnamu, który został podzielony wzdłuż 17. równoleżnika na faktyczne dwa państwa – na północy powstała Demokratyczna Republika Wietnamu (DRW), pod rządami komunistów, a na południu – Republika Wietnamu powiązana z zachodem, zwłaszcza z USA, które przejęły aktywa słabnącej Francji.
  • Na południu istniała jednak komunistyczna partyzantka wspomagana przez DRW, podobnie działo się w Laosie i Kambodży. Wypowiedzenie wojny komunistycznej północy przez Stany Zjednoczone przyniosło eskalację konfliktu (lata 1964-1973), ale nie dało korzystnego dla zachodu rozstrzygnięcia. Amerykanie ostatecznie wycofali swe siły i ograniczyli pomoc dla indochińskich, prozachodnich rządów. W efekcie doszło do przejęcia władzy przez komunistów w Kambodży (ludobójczy reżim Czerwonych Khmerów), Laosie, jak i na południu Wietnamu (faktyczna agresja DRW) i połączenia obydwu części w 1975 roku.