Epoki POZYTYWIZM
Praca Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem Rozmaicie pojmowane idee pracy organicznej i pracy u podstaw wypełniają działania Justyny, Witolda, Benedykta, Jana. Nowele o pracy u podstaw: Orzeszkowej A… B… C…, Sienkiewicza Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela Opowieści o losach nauczycieli poświęcających się edukowaniu najniższych warstw społecznych. Bolesław Prus, Lalka Zagadnienie pracy organicznej jednym z podstawowych tematów powieści. Ojczyzna, historia Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem, Gloria victis Obraz prowincji polskiej w drugiej połowie XIX stulecia.
Klęska powstania styczniowego fatalnie wpłynęła na samopoczucie Polaków. Represje popowstaniowe dotknęły wszystkich, ale w największym stopniu warstwę najbardziej aktywną – szlachtę. Dworki szlacheckie w czasie powstania często palono, plądrowano, po powstaniu konfiskowano, a ich mieszkańców – wywożono na Sybir. W kraju pozostawały kobiety – bezradne, pozbawione środków utrzymania, nieumiejące samodzielnie na siebie zarobić. W miastach pojawiły się całe rodziny „wysadzonych z siodła”, próbujących – najczęściej mimo braku wykształcenia – znaleźć źródła zarobkowania. Ponadto w atmosferze klęski narastały
Jesteśmy w Polsce, w której właśnie stłumiono powstanie styczniowe. Co się zmienia? Pozytywizm to czas zerwania z romantycznym idealizmem. Klęska powstania i ogólnonarodowe rozczarowanie do pomysłu walki o niepodległość przynoszą efekt w postaci wielkich zmian w kulturze: romantyczna metafizyka ustępuje miejsca materializmowi i rzeczowości, wzniosłe idee i ubóstwienie jednostki – naukowemu planowaniu i służbie ogółowi. Pozytywizm zatem to epoka literatury społecznej i realistycznej; poezją zajmują się nieliczni. To także czas religijnej prawie wiary w naukę i biologicznego pojmowania rozwoju społecznego. A zarazem moment, w którym
Klasyczna postać noweli ukształtowała się we Włoszech w epoce renesansu – przede wszystkim pod piórem Giovanniego Boccaccia, autora Dekameronu. Co ciekawe, już te najstarsze nowele poruszały problematykę mieszczańską, zajmowały się problemami obyczajowymi i przeważała w nich motywacja psychologiczna. Przez wieki pozostając w mniejszym lub większym zapomnieniu, nowożytną karierę gatunek ten robi w europejskiej literaturze realistycznej i naturalistycznej. W Polsce natomiast pojawia się na dobre dopiero w okresie pozytywizmu – ale za to od razu jako jeden z najważniejszych
Dziewiętnastowieczny realizm wpłynął przede wszystkim na gatunki fabularne. Wzorcowym spełnieniem założeń kierunku stała się powieść. Realizm stworzył klasyczny kanon tego gatunku. Inne popularne wówczas gatunki to opowiadanie, nowela, obrazek, felieton. Realiści wprowadzili do literatury narratora wszechwiedzącego, różne tematy i rozmaite odmiany języka; zachowania bohaterów uzasadniali zarówno czynnikami społecznymi, jak i psychologicznymi; preferowali kompozycję zamkniętą. Utwór realistyczny w tym drugim znaczeniu to taki, w którym: czas i miejsce akcji są prawdopodobne, typowe dla
Jednostka i społeczeństwo Relacje między wyróżniającą się jednostką a jej otoczeniem to temat często podejmowany przez realistów. Jednostkom wybitnym na kartach literatury realistycznej nie wiodło się najlepiej… Emma Bovary – wraz ze wzrostem potrzeb emocjonalnych dokonuje coraz częściej czynów, które spotykają się z potępieniem społecznym. Staje się obiektem plotek, jest wytykana palcami. Nawet samobójstwa dokonuje z lęku przed reakcją otoczenia na wieść o potwornych długach, które zaciągnęła, by zaspokoić swoje ekstrawaganckie
Pozytywizm to jeden z głównych nurtów filozofii XIX i XX wieku, nawiązujący do niektórych wątków oświeceniowych systemów filozoficznych. Tylko w Polsce nazywa się tak epokę literacką. W połowie XIX wieku terminy „filozofia pozytywna”, „pozytywizm” stały się popularne za sprawą dzieła francuskiego filozofa i socjologa Augusta Comte’a – sześciotomowego Kursu filozofii pozytywnej. Autor wskazywał w nim na konieczność zreformowania życia społecznego tak, aby zapanowały w nim ład, harmonia i aby służyło postępowi. Wierzył, że w osiągnięciu szczęścia pomoże ludzkości
Realizm w Europie, pozytywizm w Polsce Niezwykle ważne dla literatury i innych gałęzi sztuki pojęcie realizmu zaczęło swoją karierę na początku XIX wieku, a ściślej w jego latach dwudziestych, we Francji. Początkowo stanowiło główny postulat przedstawicieli prądu literackiego określanego takim właśnie mianem, by później nieco zmienić swe znaczenie. Swoje główne zadanie dziewiętnastowieczni realiści widzieli w ścisłym odwzorowywaniu rzeczywistości. Pisarz realista miał opisywać świat dokładnie takim, jaki jest, malarz realista – malować obrazy odwzorowujące przedstawiane przedmioty. Szczytowym
